بلاک کردن عصب به جلوگیری از عبور پیام عصبی با تزریق مواد بی حسی به عصب گفته می شود.
سیستم عصبی بدن از سیستم عصبی مرکزی (مغز و نخاع) و سیستم عصبی محیطی (اعصاب و ...) تشکیل شده است. سیستم عصبی محیطی نیز از دو بخش تشکیل شده، بخش خودکار و ارادی. بخش خودکار همان اعصاب سمپاتیک و پاراسمپاتیک هستند که اعمال غیرارادی مانند ضربان قلب، حرکات روده و ... را کنترل می کنند. اعصاب سمپاتیک بعد زا خارج شدن از نخاع گره های عصبی ای را در اطراف ستون فقرات تشکیل می دهند که به این گره ها گانگلیون گفته می شود. ار این گانگلیون ها ادامه اعصاب سمپاتیک شروع شده و به اراگان های مورد نظر می روند. گانگلیون ستاره ای (Stellate Ganglion) در کنار ستون فقرات و در قسمت پایینی گردن قرار دارد و مسئول کنترل اعمال سمپاتیکی صورت و دست ها است.
تعدادی از اعصاب خارج شده از نخاع، در بالای شانه به یک دیگر می پیونند و شبکه عصبی بازویی را می سازند. اعصاب خارج شده از شبکه عصبی بازویی به دست و بخشی از قفسه سینه عصب دهی می کنند.
آناتومی شبکه بازویی:
بلاک ای شبکه عصبی به عنوان روشی تشخیصی برای کشف اینکه آیا این شبکه مسئول انتقال پیام های درد ناشی از وجود تومور ها، آبسه ها، یا درد ناشی از اختلال اعصاب این شبکه است، استفاده می شود. از این بلاک به همراه بی حسی موضعی برای مدیریت درد های حاد، مانند درد هرپس زوستر (زونا)، درد های سرطانی، اختلال اعصاب این شبکه، درد ناشی از آسیب فیزیکی به شانه و دست استفاده می شود تا درمان های دارویی یا جراحی عامل درد را تسکین دهند. بلاک این شبکه برای درمان درد های ناشی از اختالات اعصاب سمپاتیک دست، مانند بلاک گانگلیون ستاره ای عمل می کند. از تصویربرداری سونوگرافی در حین اعمال جراحی شانه برای مشخص کردن محل دقیق عبور شبکه بازویی استفاده می شود.
نحوه انجام بلاک:
تزریقات برای بلاک اعصاب عموما به دو صورت انجام می شوند. روش اول استفاده از لندمارک (مشخصات) های سطحی بدن برای پیدا کردن محل تزریق است و روش دوم استفاده از دستگاه های تصویربرداری (که در بین این روش ها سونوگرافی بیشرین کارآیی و کمترین عوارض جانبی را دارد). در روش لندمارک به دلیل نداشتن دید و آگاهی کامل از جزئیات داخل بدن امکان خطا و عوارض جانبی بالا می باشد که این مشکلات با استفاده از روش سونوگرافی به راحتی حل می شوند.
تزریق با کمک دستگاه سونوگرافی:
این روش که در کلینیک فوق تخصصی دردشناسی پروفسور سیروس مومن زاده انجام می شود بالاترین دقت را در میان روش های تزریق دارد زیرا برای شناسایی ساختار های داخلی بدن و خود عصب از دستگاه سونوگرافی استفاده می شود. این روش امکان تزریق موثرتر و عوارض جانبی کمتر را به ما می دهد.
برای انجام این بلاک 4 روش وجود دارد:
-
از سمت بالای شانه
-
از بالای استخوان ترقوه
-
از پایین استخوان ترقوه
-
از زیر بقل
درصورت نیاز به تخریب کامل عصب برای کنترل درد های دائمی مانند دردهای سرطانی درگیر کننده شبکه بازویی یا تومورهای بافت نرم یا استخوان های دست از این روش یا انجام تزریق از زیر استخوان ترقوه یا حفره زیر بغل استفاده می شود.
عوارض جانبی احتمالی:
در صورت آسیب دیدن ورید (سیاهرگ) های عمقی گردن ممکن است بعد از انجام تزریق، محل ورود سوزن کبود شده یا هماتوم (کیسه پر از خون) تشکیل شود که می توان با فشار وارد کردن روی محل سوزن بعد از انجام تزریق جلوی این عارضه را گرفت. قراردادن بسته های سرمازا روی محل تزریق بعد از انجام بلاک به مدت 20 دقیقه می تواند از شدت درد و خونریزی ای که بیمار تجربه خواهد کرد بکاهد.
درصورت تزریق اشتباه داخل ورید های عمقی گردن بیمار دچار مسمویت می شود. به دلیل عبور اعصاب کنترل کننده تنفس از نزدیکی شبکه بازویی، بلاک شدن ناخواسته این اعصاب می تواند نتایج جدی ای داشته باشد. درصورت مبتلا نیودن بیمار به بیماری های تنفسی یا بلاک شدن این اعصاب در یک طرف گردن، بیمار دچار مشکل تنفسی جدی نخواهد شد. اما درصورت بلاک شدن اعصاب کنترل کننده دیافراگم و بلاک شدن ناخواسته همزمان عصب راجعه حنجره (Recurrent Laryngeal، این عصب از پایین به بالا آمده و به عضلات حنجره عصب دهی می کند)، به دلیل فلج شدن موقت عضلات حنجره همزمان با ضعف دیافراگم، تنفس برای بیمار بسیار مشکل می شود.
اگر سوزن بیش از به بدن داخل شود، ممکن است تزریق داخل پرده های پوشاننده نخاع اتفاق بی افتد که باعث از بلاک شدید حسی و حرکتی می شود. همچنین ممکن است سوزن پرده جنب (پرده پوشاننده ریه ها) را سوراخ کند که باعث تنگی نفس بیمار می شود. احتمال این عارضه درصورت انجام تزریق از بالای استخوان ترقوه بیشتر از سایر روش هاست.
در صورت انجام تزریق ار ناحیه زیر بغل، احتمال عوارض تنفسی، چه ناشی از بلاک اعصاب چه ناشی از سوراخ شدن پرده جنب، تقریبا صفر است. به این دلیل از این روش معمولا برای بیمارانی استفاده می شود که توانایی تحمل عوارض تنفسی را ندارد.
تمامی موارد ذکر شده به ندرت اتفاق می افتند و می توان با استفاده از دستگاه سونوگرافی و شناسایی ساختارهای داخلی احتمال ابتلا بیمار به تمامی این عوارض را به شدت کاهش داد.