استئوآرتریت شایع ترین بیماری اسکلتی عضلانی است. این بیماری به صورت اختلال در ساختار مفصل به دلیل عدم ترمیم صحیح بافت مفصلی آسیب دیده مشخص می شود که اغلب افراد مبتلا آن را به صورت درد تجربه می کنند.
بیش از 26 میلیون آمریکایی با سل بالای 25 سال ، نوعی از استئوآرتریت را دارند و شیوع آن با افزایش سن افزایش می یابد. شیوع استئوآرتریت در رادیوگرافی براساس نوع مفصل تغییر می کند. 27 درصد از بالغین و بیش از 80 درصد افراد بالای 65 سال، شواهدی از استئوآرتریت دست دارند. 37 درصد از افراد بالای 60 سال شواهد رادیوگرافیک بیماری زانو دارند. شیوع استئوآرتریت علامت دار کمتر است. 7 درصد از بالغین مبتلا به بیماری دست علامت دار بوده و 17 درصد افراد بالای 45 سال شواهد درگیری علامت دار زانو دارند.
استئوآرتریت با ناتوانی شدید همراه است و علت اصلی ناتوان طولانی مدت در ایالات متحده می باشد. استئوآرتریت پاها، شایع ترین علت اشکال در راه رفتن یا در بالا رفتن از پله هاست و مانع از راه رفتن مستقل از بستر تا حمام، در حدود 100،000 نفر از سالخورگان آمریکایی می شود.
استئوآرتریت تاثیر اقتصادی زیادی دارد که به علت هزینه های طبی مستقیم (به طور مثال ویزیت پزشکان، آزمایشات، داروها، اعمال جراحی) و هزینه های غیر مستقیم (به طور مثال از دست دادن شغل، نگهداری درد منزل) می باشد. با افزایش سن جمعیت ایالات متحده طی سال های آینده، انتظار می رود که بار استئوآرتریت افزایش یابد.
علل بیماری:
علل استئوآرتریت پیچیده و ناهمگون هستند و درک ما از کارکرد این عوامل محدود هستند. ویژگی اصلی آن از دست دادن پشرونده غضروف مفصلی (که باعث سر خوردن راحت استخوان های مفصل می شوند) به همراه تغییر شکل استخوان زیر غضروفی است.بهترین تعریف استئوآرتریت نارسایی مفصلی می باشد، یک فرآیند بیماری ای که همه مفصل را اعم از استخوان زیر مفصلی، لیگامان ها (لیگامان ها بافت های طناب مانندی هستند که استخوان ها را به یک دیگر متصل می کنند و باعث پایداری مفاصل می شوند)، کپسول مفصلی (بافت همبندی که دور مفصل قرار دارد)، غشا مفصلی (غشای در سطح داخلی کپسول مفصلی)، عضلات داخل مفصلی، و غضروف مفصلی را درگیر می سازد. پس از آسیب دیدگی استخوان یا آسیب های مکرر، نارسایی مفصلی ممکن است به علت ناپایداری مفصلی حاصل از ضعف عضلانی و شلی لیگامان ها، آسیب عصبی و حساس شدن یا تحریک پذیری بیش از حد اعصاب یا هر دو رخ دهد. التهاب سیستمی با درجه پایین ناشی از سندروم متابولیک (سوخت و ساز) تحت حاد و التهاب موضعی ناشی از التهاب غشا مفصلی نیز می توانند در ایجاد آن دخیل باشند. عوامل خطر قابل شناسایی برای استئوآرتریت عبارت اند از: عوامل بیومکانیکی، متابولیک (سوخت سازی) و روند های التهاب. بدشکلی های تکاملی مادرزادی مفصل که باعث تغییر شکل آن می شوند. فاکتورهای ژنتیکی، سن، جنس، و نژاد عوامل خطر عمده برای استئوآرتریت هستند.
مداخله گر های بیومکانیکی شامل آسیب منفرد یا تکرار شونده مرتب با شغل یا فعالیت بدنی خاص می باشند که باعث فشار مفصلی مکرر شده و بنابراین فرد را مستعد استئوآرتریت می سازد. تغییر شکل مفصل به ایجاد استئوآرتریت از طریق عوامل بیومکانیکی کمک می کند. چاقی می تواند از دیدگاه بیومکانیکی یا از دیدگاه سیستمی از طریق سندورم های متابولیک تحت حاد یا آشکار در ایجاد استئوآرتریت شرکت داشته باشد. این دو سندروم توام با التهاب سیستمی درجه پایین می باشند. نشان داده شده است که تراکم بالای مواد معدنی استخوان با استئوآرتریت زانو و لگن ارتباط دارد. کمبود استروژن (یکی از هورمون های زنان) می تواند یک فاکتور خطر برای بیماری لگن یا زانو باشد. مطالعات ژنی و بررسی های ژنومی، تعدادی شاخص ژنتیکی بالقوه را برای استئوآرتریت مشخص کرده اند. بیماران اغلب دارای یک سابقه خانوادگی از استئوآرتریت یا تعویض مفصل می باشند.
بیماری های التهابی مفصلی مثل آرتیت روماتوئید می توانند منجر به تجزیه غضروف و فاکتورهای بیومکانیکی شوند که باعث استئوآرتریت ثانویه می شوند. ابتلایی ترین یافته استئوآرتریت، فیبری شدن سطحی ترین لایه غضروف مفصلی می باشد. با گذشت زمان، شکاف سطح مفصلی عمیق تر شده و فیبری شدن تا استخوان زیر غضروف گسترش می یابد، غضروف قطعه قطعه شده و به داخل فضای مفصلی آزاد می شود و نهایتا غضروف کامل از دست می رود و استخوان برهنه به جا می ماند.
گوناگونی عوامل خطری که شخص را مستعد استئوآرتریت می کند، حاکی از آن است که انوع وسیعی از صدمات مفصلی، شامل آسیب بیومکانیکی، التهاب مزمن مفصل و خطا های ژنتیکی و متابولیکی می توانند سبب برانگیختن یا دخالت در سلسه وقایعی باشند که به بروز ویژگی های بیماری مشخصه استئوآرتیت منجر شود که قبلا شرح داده شده است. سرانجام در یک مرحله روند تخریب غضروف غیرقابل برگشت می شود. با پیشرفت تغییرات در غضروف مفصلی، مکانیک مفصل تغییر پیدا می کند و روند تخریب غضروف تشدید می شود.
تظاهرات بالینی:
درد مشخصه اصلی و شایع ترین علامت استئوآرتریت است. درد عموما با فعالیت یا تحمل وزن بدتر و با استراحت و گرما بهتر می شود. در مراحل آخر، درد همچنین در زمان استراحت رخ می دهد. در ابتدا دوره بیمار درد تمایل دارد که موقت، متناوب و غیرقابل پیشبینی باشد. درد ممکن است شدید باشد و ویژگی غیرقابل پیشبینی بودن آن یک ویژگی شدیدا آزار دهنده است که فعالیت را محدود می کند و بر روی زندگی کیفیت زندگی تاثیر می گذارد. با پیشرفت بیماری، درد اغلب با شدت کمتر و ثبات بیشتر ادامه می یابد. دیگر علائم مهم شامل خشکی، ژله ای شدن مفصل، ضعف، و اختلال خواب اغلب منجر به محدودیت کارکردی و ناتوانی می گردد.
درد تمایل دارد که به مفصل خاص مبتلا محدود باشد، اما ممکن است به منطقه دورت نیز ارجاع شود. علت درد نامشخص است و احتمالا ناهمگون می باشد. درد ممکن است نتیجه واکنش متقابل مابین بیماری های ساختمانی، اعصاب حسی و حرکتی مفصل و پردازش پیام درد در نخاع و مغز باشد. همچنین عوامل فردی و محیطی خاص مهم هستند. گروهی از بیماران ممکن است دارای درد ناشی از اختلال اعصاب باشند.
عوامل خاص بیمار ممکن است دریافت و گزراش درد را تغییر دهند. وضعیت بیمار مانند اضطراب، افسردگی و خشم بر شدت درد گزارش شده تاثیر می گذارند. وضعیت ادراکی از جمله باورهای درد، انتظارات و خاطرات درد گذشته و مهارت های ارتباطی آن ها، تعیین کننده این هستند که درد چکونه دریافت و گزراش شود. مطالعات نشان داده اند که عوامل جمعیت شناسی مانند سن، جنس، وضعیت اجتماعی اقتصادی، نژاد یا قومیت و زمینه فرهنگی می توانند بر گزارش درد اثر بگذارند.
خشکی به خصوص به دنبال حرکت طولانی ممکن است وجود داشته باشد، اما یک ویژگی اصلی استئوآترتیت نیست و معمولا کمتر از 3خ دقیقه طول می کشد. بیماران ویژگی های سیستمی مانند تب را گزارش نمی کنند.
معاینه یک فصل درگیر ممکن است حساسیت در لمس مفصل و بزرگ شدن استخوانی آن را نشان دهد. تورم بافت نرم ممکن است با درگیری زانو دیده شود، ولی تمایل دارد که متناوب باشد. التهاب دائم همراه با گرمی، قرمزی و تورم بافت نرم عموما دیده نمی شود. محدودیت حرکت مفصل، بدشکلی مفصلی، بدجوش خوردن و شلی یا ناپایداری مفصل می توانند در معاینه مشاهده شوند. بدشکلی مفصل که به صورت نیمه دررفتگی جانبی تظاهر می یابد ثابت است و قابل تقلیل نیست. ضعف عضلانی و ناهنجاری هایی در گام برداشتن ممکن است دیده شود.
درمان:
سیر طبیعی استئوآرتریت شامل دوره های ثبات نسبی که در انتهای آن ها روند تشدید تخریب رخ می دهد، است. مدیریت بیماری باید طبق هر بیمار خاص تنظیم شود و شامل ترکیبی از رویکرد های غیردارویی، دارویی و جراحی باشد. هدف اولیه درمان بهبود درد و عملکرد و کاهش ناتوانی است.
بیماران باید راجع به اهداف درمان و اهمیت تغییرات، سبک زندگی، ورزش، فعالیت های قدم به قدم و سایر روش هایی که باعث کم شدن آسیب مفصلی می شود، آموزش داده شوند. توجه اولیه باید متوجه درمان هایی با کمک و هدایت خود بیمار باشد تا اینکه بیمار تحت درمان غیر فعال قرار بگیرد. بیمار باید برای هر دو درمان دارویی و غیر دارویی مورد تشویق قرار بگیرد. درمان های فیزیکی می توانند در تهیه دستورالعمل تمرینات مناسب جهت کاهش درد و حفظ ظرفیت عملکردی مفید باشد. بریا ایتئوآرتریت زانو و لگن، وسیله های کمکی از قبلی وسایلی که در قدم زدن به بیمار کمک کنند، مفیدند. تمرین های منظم هوازی، تقویت کننده عضلات و محدوده حرکتی نیز می توانند سودمند باشند. در بیماران مبتلا به استئوآرتریت که افزایش وزن دارند، باید کاهش وزن مورد تشویق قرار بگیرد.
یک تکنیک بسیار موثر در درمان استئوآرتریت تزریق دارو به داخل مفصل است. تزریقات عموما به دو صورت انجام می شوند. روش اول استفاده از لندمارک (مشخصات) های سطحی بدن برای پیدا کردن محل تزریق است و روش دوم استفاده از دستگاه های تصویربرداری (که در بین این روش ها سونوگرافی بیشرین کارآیی و کمترین عوارض جانبی را دارد). در روش لندمارک به دلیل نداشتن دید و آگاهی کامل از جزئیات داخل بدن امکان خطا و عوارض جانبی بالا می باشد که این مشکلات با استفاده از روش سونوگرافی به راحتی حل می شوند.
تزریق با کمک دستگاه سونوگرافی:
این روش که در کلینیک فوق تخصصی دردشناسی پروفسور دکتر سیروس مومن زاده انجام می شود بالاترین دقت را در میان روش های تزریق دارد زیرا برای شناسایی ساختار های داخلی بدن از دستگاه سونوگرافی استفاده می شود. این روش امکان تزریق موثرتر و عوارض جانبی کمتر را به ما می دهد.