تزریق مفصل آتلانتو-آگزیال (Atlantoaxial) تحت گاید فلوروسکوپی
در تزریقات داخل مفصلی با هدف مدیریت درد معمولا از ترکیبی از دارو ها مانند کورتیکواستروئیدها (داروهای ضد التهابی) و داروهای بی‌حسی استفاده می‌شود. با کاهش درد مفصل بیمار می‌تواند با انجام تمرینات لازم و استفاده صحیح از مفصل جلوی عود بیماری را بگیرد. داروهای بی‌حسی اثر ضد دردی سریع دارند در حالی که کورتیکواستروئیدها دیر تر اثر می‌کنند اما اثر آن‌ها طولانی‌تر است و با سرکوب التهاب باعث ترمیم بافت می‌شوند.
آناتومی مفصل آتلاتنو-آگزیال
به بالاترین مهره ستون فقرات گردنی مهره اطلس (Atlas) گفته می‌شود و مهره دوم گردنی اکسیس (Axis) نام دارد. مفصل بین این دو مهره ستون فقرات گردنی (مهره اول و دوم) مفصل آتلانتو-آگزیال (Atlantoaxial) نام دارد. از نزدیکی این مفصل شریان مهره‌ای (که به نخاع خونرسانی می‌کند) و اعصاب نخاعی (اعصابی که مستقیما از نخاع خارج می‌شوند) عبور می‌کنند. در تصویر زیر این مفصل به همراه ساختارهای عروقی و اعصاب نخاعی نزدیک آن نشان داده شده‌است:
نحوه قرارگیری دو مهره بالایی ستون فقرات گردنی:
برتری‌های تصویربرداری فلوروسکوپی
در گذشته به دلیل عدم دسترسی به تصویربرداری‌های همزمان حین تزریق، اکثر تزریقات مدیریت درد با استفاده از مشخص کردن ساختارهای آناتومیک بدن با لمس محل تزریق انجام می‌شدند. عیب این روش‌ها دقت پایین آن‌ها در مشخص کردن محل دقیق تزریق و امکان اشتباه قرار گرفتن سوزن داخل بدن (به دلیل عدم مشاهده آن با تصویربرداری همزمان) است. در حال حاضر از تصویربرداری‌های همزمان بسیاری مانند فلوروسکوپی، سونوگرافی و CT Scan برای مشاهده ساختارهای داخلی بدن و هدایت سوزن به سمت هدف استفاده می‌شود.
تصویربرداری فلوروسکوپی یکی از روتین‌ترین روش‌های انجام تصویربرداری همزمان حین تزریقات است. فلوروسکوپی برتری‌هایی نسبت به دیگر روش‌ها دارد که از بین آن‌ها می‌توان به امکان تزریق ماده حاجب (برای تایید درست قرار گرفتن محل نوک سوزن) و عبور پرتوها از بافت چربی (این موضع در افراد با چاقی شدید کمک کننده است) اشاره کرد. همچنین پزشک می‌تواند با مشاهده ساختارهای داخل قبل از تزریق، روش مناسب را برای بیمار انتخاب کند. استفاده از تصویربرداری همزمان دقت و موفقیت تزریق را بالا می‌برد، عوارض جانبی احتمالی را به شدت کاهش می‌دهد و به دلیل بالاتر رفتن دقت تزریق، میزان داروی مورد نیاز برای اثربخشی تزریق کاهش پیدا می‌کند. به دلیل استفاده از پرتوهای یونیزان در این نوع تصویربرداری، استفاده از آن در خانم‌های باردار توصیه نمی‌شود.
کاربردها
تزریق داخل مفصل آتلانتو-آگزیال برای تشخیص علت و درمان دردهای ناشی از التهاب یا تروما (آسیب فیزیکی) این مفصل کاربرد دارد. در کاربرد تشخیصی اگر بعد از انجام تزریق درد بیمار کاهش پیدا کند نشان‌دهنده این موضوع است که این مفصل منشا درد بیمار بوده است. درد التهاب مفصل آتلانتو-آگزیال به صورت درد پشت گردن، درد پشت سر و در موارد نادر به صورت درد پشت سر با انتشار به مفصل فک تظاهر پیدا می‌کند. درد بیمار با حرکت دادن سر به جهات مختلف افزایش پیدا می‌کند و بعضی افراد علاوه بر درد دچار حالت تهوع، اختلال در تمرکز کردن و از خواب پریدن به دلیل درد می‌شوند.
ممنوعیت‌ها
در بیماران با اختلال انعقادی (به دلیل مصرف دارو و یا بیماری) باید قبل از انجام تزریق اختلال را برطرف کرد. در مواردی که اختلال انعقادی به علت دارو باشد (مانند افرادی که داروهای قلبی مصرف می‌کنند) باید با صلاحدید پزشک این داروها قبل از انجام تزریق قطع شوند. تزریق در صورت ابتلا بیمار به عفونت پوست محل تزریق و یا عفونت گسترده در بدن ممنوع است و باید بعد از درمان عفونت انجام شود. در صورت ابتلا بیمار به ضعف سیستم ایمنی (افراد مبتلا به دیابت، سرطان، ایدز، مصرف طولانی کورتیکواستروئیدها) باید در پیگیری‌ها به دنبال نشانه‌های عفونت گشت تا در صورت بروز درمان شود.
نحوه انجام تزریق:
برای انجام این تزریق سوزن تحت هدایت فلوروسکوپی از پشت سر بیمار به طرف مفصل آتلانتو-آگزیال هدایت می‌شود. بیمار به شکم می‌خوابد و زیر پیشانی بیمار یک حوله یا بالشت کوچک قرار داده می‌شود تا بیمار راحت باشد. بعد از قرارگیری بیمار در حالت مناسب پزشک با لمس پشت گردن و تصویربرداری فلوروسکوپی محل ورود سوزن را مشخص می‌کند. در نهایت سوزن با کمک تصویربرداری همزمان فلوروسکوپی وارد بافت می‌شود و تزریق انجام می‌شود.
در تصویر زیر محل سوزن نشان داده شده است (رنگ سبز):
تصاویر فلوروسکوپی نشان دهنده سوزن در محل مفصل آتلانتو-آگزیال:
عوارض جانبی احتمالی و روش‌های پیشگیری
تمام بیماران بعد از انجام تزریق تا مدتی تحت نظر قرار می‌گیرند تا اثربخشی تزریق ارزیابی شود و از اتفاق نیافتادن عوارض جانبی احتمالی اطمینان حاصل شود. به دلیل نزدیک بودن این مفصل به مغز و نخاع و شریان مهره‌ای امکان تزریق داخل شریانی و یا جذب شدن داروهای تزریق به عروق مغزی و نخاع (که در دوز بالا می‌تواند باعث تشنج شود) در صورت اشتباه قرار گرفتن محل سوزن وجود دارد. می‌توان با استفاده از تصویربرداری همزمان فلوروسکوپی و مشاهده ساختارهای داخلی و سوزن در تمام طول مدت تزریق از این عوارض جلوگیری کرد. دیگر عارضه احتمالی این تزریق افزایش درد موقتی است که در بعضی از بیماران اتفاق می‌افتد و به دلیل ورود سوزن به بافت است و خود به خود بهبود پیدا می‌کند. عفونت محل تزریق به ندرت و اکثرا در بیماران با نقص سیستم ایمنی (دیابت، سرطان، ...) اتفاق می‌افتد و به دلیل انجام پروسیجر به صورت استریل نادر است.
نکات کلینیکی
این تزریق معمولا به همراه تزریق آتلانتو-اکسیپیتال (مفصل بین مهره اول گردنی و استخوان پس سری) انجام می‌شود و در افرادی که به دلیل حرکت ناگهانی گردن دچار درد گردن و سردرد شده‌اند، کاربرد فراوانی دارند. در بسیاری از سندرم‌های درد گردنی و سردردهای پشت سر در صورت درمان نشدن بیمار با بلاک (بلاک به معنی قطع پیام دهی عصب منتقل‌کننده درد است) اپیدورال گردنی و بلاک اعصاب پس سری توصیه به انجام تزریق داخل مفصلی آتلانتو-آگزیال و آتلانتو-اکسیپیتال شده‌است.
در تمام بیمارانی که کاندید این تزریق هستند باید MRI مغز و ستون فقرات گردنی انجام شود تا دیگر علل درد پشت سر و گردن، از جمله اختلالات آناتومیک مادرزادی و تومورها، رد شوند.