بلاک شبکه بازویی (Brachial plexus) با روش اینتراسکالن (Interscalene) تحت گاید سونوگرافی
بلاک عصب به معنی مسدود کردن انتقال‌های پیام درد با استفاده از تزریق مواد بی‌حسی (در بلاک موقتی) و مواد تخریب کننده عصب (در بلاک دائمی) گفته می‌شود. در مواردی داروهای ضد التهابی نیز به محل عصب تزریق می‌شوند که باعث کاهش التهاب عصب و شروع فرآیند بهبودی می‌شوند.
آناتومی شبکه عصبی بازویی
شبکه عصبی بازویی، از به هم رسیدن چندین عصب نخاعی گردنی (اعصابی که مستقیما از نخاع گردنی خارج می‌شوند) در کنار گردن تشکیل می‌شود. از این شبکه عصبی در نهایت سه تنه عصبی خارج می‌شود که از زیر استخوان ترقوه به سمت دست حرکت می‌کنند و عصب‌دهی حسی و حرکتی گردن و شانه و تمامی دست را بر عهده دارند.
در کنار گردن عضلاتی به نام عضلات اسکالن قرار دارند که در روش اینتراسکالن، سوزن از بین این عضلات به سمت شبکه عصبی هدایت می‌شود. با توجه به اینکه در روش اینتراسکالن سوزن نسبت به دیگر روش‌ها در قسمت‌های اولیه‌تر شبکه عصبی قرار می‌گیرد، بلاک با این روش باعث بی‌حسی و بی‌دردی در منطقه وسیع‌تری می‌شود.
در تصویر زیر این شبکه عصبی با هایلایت سبز و عضلات اسکالن با هایلایت قرمز نشان داده شده‌است:
منطقه تحت تاثیر در بلاک شبکه بازویی با روش اینتراسکالن
برتری های تصویربرداری سونوگرافی
در گذشته به دلیل عدم دسترسی به تصویربرداری‌های همزمان حین تزریق، اکثر تزریقات مدیریت درد با استفاده از مشخص کردن ساختارهای آناتومیک بدن با لمس محل تزریق انجام می‌شدند. عیب این روش‌ها دقت پایین آن‌ها در مشخص کردن محل دقیق تزریق و امکان اشتباه قرار گرفتن سوزن داخل بدن (به دلیل عدم مشاهده آن با تصویربرداری همزمان) است.
در حال حاضر از تصویربرداری‌های همزمان بسیاری مانند فلوروسکوپی، سونوگرافی و CT Scan برای مشاهده ساختارهای داخلی بدن و هدایت سوزن به سمت هدف استفاده می‌شود. تصویربرداری سونوگرافی یکی از در دسترس‌ترین روش‌های انجام تصویربرداری همزمان حین تزریقات است. سونوگرافی برتری‌هایی نسبت به دیگر روش‌ها دارد که از بین آن‌ها می‌توان به مشاهده عروق حین تزریق و جلوگیری از تزریق داخل عروقی و عدم تابش پرتوهای یونیزان به بیمار (تصویربرداری با پرتوهای یونیزان مانند فلورسکوپی در خانم‌های باردار ممنوع است) اشاره کرد.
همچنین پزشک می‌تواند با مشاهده ساختارهای داخل قبل از تزریق، روش مناسب را برای بیمار انتخاب کند. استفاده از تصویربرداری همزمان دقت و موفقیت تزریق را بالا می‌برد، عوارض جانبی احتمالی را به شدت کاهش می‌دهد و به دلیل بالاتر رفتن دقت تزریق، میزان داروی مورد نیاز برای اثربخشی تزریق کاهش پیدا می‌کند. به دلیل عدم عبور مناسب امواج فراصوت از بافت چربی در افراد با چاقی شدید معمولا از نوع دیگری از تصویربرداری استفاده می‌شود.
کاربردها
بلاک شبکه عصبی بازویی برای تشخیص و درمان دردهای گردن، شانه و دست کاربرد دارد. کاربرد تشخیصی به این صورت است که اگر بعد از انجام بلاک درد بیمار کنترل شد یعنی این شبکه عصبی در ایجاد درد برای بیمار نقش داشته است یا پیام‌های درد را منتقل می‌کرده است.
دیگر کاربرد این بلاک ایجاد بی‌حسی برای اعمال جراحی شانه و دست است و روش اینتراسکالن به دلیل ایجاد بی‌دردی در ناحیه‌ای وسیع‌تر نسبت به دیگر روش‌ها روش انتخابی برای ایجاد بی‌حسی برای اعمال جراحی است.
دیگر استفاده بلاک شبکه بازویی در کنترل دردهای حاد و اورژانسی مانند دردهای ناشی از سرطان شانه و گردن و دست و به خصوص تومور مهاجم به شبکه بازویی، درد ناشی از تروما (آسیب فیزیکی)، درد ناشی از هرپس زوستر حاد (زونا) و دردهای ناشی از نوریت (التهاب عصب) شبکه عصبی بازویی است. از این بلاک می‌توان برای درمان دیستروفی سمپاتیکی رفلکسی (اختلال اعصاب سمپاتیکی که باعث قرمزی، درد سوزشی و حساسیت به لمس می‌شود) نیز استفاده کرد.
در بیمارانی که به دلیلی مانند سرطان نیاز به انجام این بلاک می‌کنند اما دردشان بعد از مدتی دوباره عود می‌کند می‌توان از بلاک دائمی (تخریب عصب) استفاده کرد. برای پیش‌بینی مقدار بی‌دردی بعد از بلاک دائمی و مقدار اختلال حرکتی بعد از آن، ابتلا چند بلاک موقتی انجام می‌شود تا بتوان اثر بلاک دائمی را پیش‌بینی کرد.
ممنوعیت‌ها
در بیماران با اختلال انعقادی (به دلیل مصرف دارو و یا بیماری) باید قبل از انجام تزریق اختلال را برطرف کرد. در مواردی که اختلال انعقادی به علت دارو باشد (مانند افرادی که دارو های قلبی مصرف می‌کنند) باید با صلاح دید پزشک این داروها قبل از انجام تزریق قطع شوند. البته در افراد مبتلا به سرطان ممکن است به دلیل درد شدید و با توجه به مقدار اختلال انعقادی این بلاک را تحت شرایط خاص و با توجه به تصمیم پزشک انجام داد.
در صورت ابتلا بیمار به ضعف سیستم ایمنی (افراد مبتلا به دیابت، سرطان، ایدز، مصرف طولانی کورتیکواستروئیدها) باید در پیگیری‌ها به دنبال نشانه‌های عفونت گشت تا در صورت بروز درمان شود. تزریق در صورت ابتلا بیمار به عفونت محل تزریق و یا عفونت گسترده در بدن ممنوع است و باید بعد از درمان عفونت انجام شود.
نحوه انجام بلاک
برای انجام بلاک شبکه عصبی بازویی با روش اینترسکالن سوزن از سمت کنار گردن، از بین عضلات اسکالن، با تصویربرداری همزمان سونوگرافی به سمت این شبکه عصبی هدایت می‌شود. بیمار به حالت خوابیده به پشت قرار می‌گیرد و سر خود را به سمت مقابل می چرخاند تا سمت آسیب دیده به سمت بالا قرار بگیرد. بعد از قرارگیری بیمار در حالت مناسب پروب سونوگرافی روی گردن بیمار قرار می‌گیرد و محل ورود سوزن با کمک تصویربرداری و لمس عضلات گردن مشخص می‌شود. در نهایت سوزن با کمک تصویربرداری همزمان سونوگرافی وارد بافت می‌شود و تزریق انجام می‌شود.
نحوه قرارگیری بیمار
تصویر سونوگرافی نشان‌دهنده ساختارهای داخلی گردن (عضلات اسکالن با هایلایت قرمز، عروق با رنگ زرد، و شبکه بازویی با فلش نشان داده شده‌اند)
نحوه انجام بلاک:
نحوه انجام بلاک و تصویر سونوگرافی نشان‌دهنده سوزن در محل شبکه عصبی بازویی
عوارض جانبی احتمالی و روش‌های پیشگیری
تمام بیماران بعد از انجام تزریق تا مدتی تحت نظر قرار می‌گیرند تا اثربخشی تزریق ارزیابی شود و از اتفاق نیافتادن عوارض جانبی احتمالی اطمینان حاصل شود. به دلیل وجود عروق بسیار در بافت گردن ممکن است هماتوم (تجمع خون در بافت) ایجاد شود. برای جلوگیری از تشکیل هماتوم می‌توان از سوزن‌های نازک، گذاشتن پک‌های سرد روی محل تزریق تا 20 دقیقه و یا فشار دادن محل ورود سوزن بعد از تمام شدن تزریق استفاده کرد.
با کمک تصویربرداری همزمان سونوگرافی و مشاهده سوزن در تمام طول مدت تزریق، آسیب دیدن ساختارهای مجاور مانند شریان و وریدهای ناحیه، تزریق داخل عروقی (که می‌تواند باعث مسمومیت بیمار شود) ، تزریق به فضاهای عمقی‌تر و لایه‌های پوشاننده نخاع، آسیب دیدن اعصاب نخاعی توسط سوزن و یا پونوموتوراکس (سوارخ شدن پرده‌های پوشاننده ریه که می‌تواند باعث تنگی نفس شود) به ندرت اتفاق می‌افتد و می‌توان از این گونه عوارض جلوگیری کرد.
در روش اینتراسکالن معمولا عصب فرنیک (که مسئول عصب دهی به دیافراگم است) و در مواردی عصب راجعه حنجره (که مسئول عصب‌دهی به تارهای صوتی است) نیز بلاک می‌شوند که به خودی خود خطرناک نیستند اما در بیمارانی که بیماری ریوی دارند بلاک شدن همزمان این دو عصب به همراه بیماری زمینه‌ای تنفسی می‌تواند باعث تنگی نفس بیمار شود. با توجه به مسیر سوزن (از بالای قفسه سینه و کنار گردن) پونوموتوراکس در این روش انجام بلاک شبکه عصبی بازویی نسبت به دیگر روش‌ها کمتر اتفاق می‌افتد.
دیگر عارضه احتمالی این تزریق افزایش درد موقتی است که در بعضی از بیماران اتفاق می‌افتد و به دلیل ورود سوزن به بافت است و خود به خود بهبود پیدا می‌کند. عفونت محل تزریق به ندرت و اکثرا در بیماران با نقص سیستم ایمنی (دیابت، سرطان، ...) اتفاق می‌افتد و به دلیل انجام پروسیجر به صورت استریل نادر است.