بلاک دائمی مفاصل فست سینه‌ای (Thoracic facet) با روش رادیوفرکوئنسی (Radiofrequency) شاخه داخلی (Medial branch) تحت گاید فلوروسکوپی
بلاک عصب به معنی مسدود کردن انتقال‌های پیام درد با استفاده از تزریق مواد بی‌حسی (در بلاک موقتی) و مواد تخریب‌کننده عصب (در بلاک دائمی) گفته می‌شود. در مواردی داروهای ضد التهابی نیز به محل عصب تزریق می‌شوند که باعث کاهش التهاب عصب و شروع فرآیند بهبودی می‌شوند. در روش رادیوفرکوئنسی به جای تخریب عصب با مواد کشنده عصب از سوزن خاصی استفاده می‌شود که با تولید امواج رادیویی عصب را تخریب می‌کند. در این روش به دلیل عدم نیاز به تزریق دارو عوارض ناشی از تزریق در محل اشتباه هیچ گاه اتفاق نمی‌افتد.
آناتومی مفاصل فست سینه‌ای
مفاصل فست در دوطرف ستون فقرات، از جمله ستون فقرات سینه‌ای، قرار دارند و از به هم رسیدن دو برجستگی استخوان (یکی از مهره بالایی و دیگر از مهره پایینی) تشکیل می‌شود. این مفصل توسط شاخه داخلی اعصاب نخاعی (اعصابی که مستقیما از نخاع خارج می‌شوند) عصب‌دهی شوند. هر مفصل فست از دو عصب شاخه داخلی عصب می‌گیرد، یکی از عصب نخاعی بالا مفصل و دیگری از عصب نخاعی پایین مفصل، بنابراین برای بلاک کردن مفصل باید هر دو شاخه میانی بلاک شوند.
در تصویر زیر این مفصل نشان داده شده‌اند:
در تصویر زیر سطح مفصلی فست با هایلایت سبز نشان داده شده‌است:
در تصویر مفاصل فست به همراه عصب شاخه داخلی نشان داده شده‌است:
علل مختلفی مانند آرتریت و یا تروما (آسیب فیزیکی) ستون فقرات سینه‌ای می‌توانند باعث التهاب و دردناک شدن این مفاصل شوند. برداشتن وزنه‌های سنگین و آسیب دیدن ستون فقرات سینه‌ای حین تصادف رانندگی نیز می‌توانند باعث التهاب این مفاصل شوند. درد التهاب مفاصل فست ستون فقرات سینه‌ای در پشت قفسه سینه احساس می‌شود و می‌تواند با گرفتگی عضلات پشت قفسه سینه همراه باشد.
در تصویر زیر محل احساس شدن درد برحسب مفصل درگیر نشان داده شده‌است:
برتری‌های تصویربرداری فلوروسکوپی
در گذشته به دلیل عدم دسترسی به تصویربرداری‌های همزمان حین تزریق، اکثر تزریقات مدیریت درد با استفاده از مشخص کردن ساختارهای آناتومیک بدن با لمس محل تزریق انجام می‌شدند. عیب این روش‌ها دقت پایین آن‌ها در مشخص کردن محل دقیق تزریق و امکان اشتباه قرار گرفتن سوزن داخل بدن (به دلیل عدم مشاهده آن با تصویربرداری همزمان) است. در حال حاضر از تصویربرداری‌های همزمان بسیاری مانند فلوروسکوپی، سونوگرافی و CT Scan برای مشاهده ساختارهای داخلی بدن و هدایت سوزن به سمت هدف استفاده می‌شود. تصویربرداری فلوروسکوپی یکی از روتین‌ترین روش‌های انجام تصویربرداری همزمان حین تزریقات است.
فلوروسکوپی برتری‌هایی نسبت به دیگر روش‌ها دارد که از بین آن‌ها می‌توان به امکان تزریق ماده حاجب (برای تایید درست قرار گرفتن محل نوک سوزن) و عبور پرتوها از بافت چربی (این موضع در افراد با چاقی شدید کمک کننده است) اشاره کرد. همچنین پزشک می‌تواند با مشاهده ساختارهای داخل قبل از تزریق، روش مناسب را برای بیمار انتخاب کند. استفاده از تصویربرداری همزمان دقت و موفقیت تزریق را بالا می‌برد، عوارض جانبی احتمالی را به شدت کاهش می‌دهد و به دلیل بالاتر رفتن دقت تزریق، میزان داروی مورد نیاز برای اثربخشی تزریق کاهش پیدا می‌کند. به دلیل استفاده از پرتوهای یونیزان در این نوع تصویربرداری، استفاده از آن در خانم‌های باردار توصیه نمی‌شود.
کاربردها
بلاک مفاصل فست با روش رادیوفرکوئنسی شاخه داخلی درمان دردهای پشت قفسه سینه ناشی از التهاب مفاصل فست که به حداقل یک بلاک موقتی (چه بلاک موقتی با روش شاخه داخلی، جه بلاک موقتی با روش داخل مفصلی) پاسخ داده‌اند کاربرد دارد. در افرادی نیاز به انجام بلاک دائمی دارند می‌توان با انجام بلاک موقتی میزان اثربخشی بلاک دائمی را پیشبینی کرد.
ممنوعیت‌ها
در بیماران با اختلال انعقادی (به دلیل مصرف دارو و یا بیماری) باید قبل از انجام تزریق اختلال را برطرف کرد. در مواردی که اختلال انعقادی به علت دارو باشد (مانند افرادی که داروهای قلبی مصرف می‌کنند) باید با صلاح دید پزشک این داروها قبل از انجام تزریق قطع شوند.
در صورت ابتلا بیمار به ضعف سیستم ایمنی (افراد مبتلا به دیابت، سرطان، ایدز، مصرف طولانی کورتیکواستروئیدها) باید در پیگیری‌ها به دنبال نشانه‌های عفونت گشت تا در صورت بروز درمان شود. تزریق در صورت ابتلا بیمار به عفونت محل تزریق و یا عفونت گسترده در بدن ممنوع است و باید بعد از درمان عفونت انجام شود.
نحوه انجام بلاک
برای انجام بلاک مفاصل فست سینه‌ای با روش رادیوفرکوئنسی شاخه داخلی سوزن از سمت پشت ستون فقرات سینه‌ای، با تصویربرداری همزمان فلوروسکوپی به سمت شاخه داخلی اعصاب نخاعی مسئول عصب‌دهی به مفصل فست هدایت می‌شود. بیمار به حالت خوابیده به شکم قرار می‌گیرد و دست‌های خود را زیر سر قرار می‌دهد. بعد از قرارگیری بیمار در حالت مناسب با کمک تصویربرداری و لمس استخوان‌های ستون فقرات سینه‌ای محل ورود سوزن مشخص می‌شود. در نهایت سوزن با کمک تصویربرداری همزمان فلوروسکوپی وارد بافت می‌شود و بلاک انجام می‌شود.
نحوه قرارگیری بیمار:
نحوه انجام بلاک:
تصاویر فلوروسکوپی نشان دهنده سوزن در محل عصب شاخه داخلی:
عوارض جانبی احتمالی و روش های پیشگیری
تمام بیماران بعد از انجام تزریق تا مدتی تحت نظر قرار می‌گیرند تا اثربخشی بلاک ارزیابی شود و از اتفاق نیافتادن عوارض جانبی احتمالی اطمینان حاصل شود. به دلیل وجود عروق بسیار در بافت محل ورود سوزن ممکن است هماتوم (تجمع خون در بافت) ایجاد شود. برای جلوگیری از تشکیل هماتوم می‌توان از گذاشتن پک‌های سرد روی محل تزریق تا 20 دقیقه و یا فشار دادن محل ورود سوزن بعد از تمام شدن بلاک استفاده کرد. با کمک تصویربرداری همزمان فلوروسکوپی و مشاهده سوزن در تمام طول مدت بلاک، آسیب دیدن ساختارهای مجارو مانند شریان و وریدهای ناحیه، آسیب دیدن اعصاب نخاعی توسط سوزن و یا پونوموتوراکس (سوراخ شدن پرده‌های پوشاننده ریه که باعث تنگی نفس بیمار می‌شود) به ندرت اتفاق می‌افتد و می‌توان از این گونه عوارض جلوگیری کرد.
دیگر عارضه احتمالی این بلاک افزایش درد موقتی است که در بعضی از بیماران اتفاق می‌افتد و به دلیل ورود سوزن به بافت است و خود به خود بهبود پیدا می‌کند. عفونت محل ورود سوزن به ندرت و اکثرا در بیماران با نقص سیستم ایمنی (دیابت، سرطان، ...) اتفاق می‌افتد و به دلیل انجام پروسیجر به صورت استریل نادر است.