سر درد اولیه(میگرن) قسمت دوم

سردرد اولیه

سردرد تنشی

خصوصیات بالینی

واژه سردرد تنشی (TTH) به طور رایج برای توصیف یک سندروم سردرد روزانه با درد دوطرفه، فشارنده و نوارمانند به کار می رود. به طور معمول، درد به آهستگی ایجاد شده، شدت آن نوسان داشته و شاید مداومت آن کم و بیش برای روزها باقی بماند. سردرد می تواند اتفاقی و حمله ای بوده یا به طور مزمن (بیش از 15 روز در ماه) باشد. سردرد این بیماران فاقد علائم همراه از قبیل تهوع، استفراغ، ترس از نور، ترس از صدا، ترس از بو، تشدید با حرکت و کیفیت ضربان دار می باشد. بدین ترتیب، می توان سردرد میگرنی با ویژگی های فوق را از سردرد تنشی افتراق داد. ولی در تعریف انجمن بین الملی سردرد، سردرد تنشی می تواند ترکیبی از تهوع، ترس از نور، ترس از صدا را داشته باشد که این موضوع افتراق میگرن از سردرد تنشی را تا اندازه ای دشوار می سازد. بیماران با ظاهر سردرد تنشی که زمانی مبتلا به سردرد میگرنی بوده اند، یا سابقه خانوادگی میگرن داشته، یا  بیماری های میگرنی کودکی، یا عامل تحریک میگرنی برای حملات میگرنی خود دارند، احتمالا از نظر بیولوژیک با بیماران مبتلا به سردرد تنشی که فاقد این ویژگی ها هستند تفاوت دارند.

بیماری شناسی

بیماری شناسی سردرد تنشی به طور کامل مشخص نمی باشد. احتملا سردرد تنشی فقط به علت اختلال تنظیم درد در دستگاه عصبی مرکزی ایجاد می شود. برخلاف میگرن که در آن اختلالات وسیع تری بوده و در تعدیل حس مشکل دارند. برخلاف نام این نوع سردرد شواهد واضحی دال بر نقش داشتن تنش به عنوان علت آن وجود نداردو انقلاض عضلانی به عنوان وجه افتراق سردرد تنشی از میگرن مطرح شده است ولی به نظر نمی رسد تفاوتی در انقباض بین این دو نوع سردرد وجود داشته باشد.

درمان سردرد تنشی: درد این نوع سردرد را معمولا می توان با مسکن های ساده از قبیل استامینوفن، آسپرین یا داروهاس ضد  التهابی غیر استروئیدی درمان کرد. روش های رفتار درمانی از جمله شل سازی می تواند  مفید باشد. تاثیر تب سوزنی به اثبات نرسیده است.

سردرد های اوتونومیک تری ژمینال

این سردرد ها شامل گروهی از سردرد های اولیه از قبیل سردرد خوشه ای، دردهای حمله ای نیمکره سر و SUNCT می باشد. سردردهای اوتونومیک تری ژمینال (TACs) با حلات کوتاه مدت سردرد و علائم اوتونوم جمجمه ای مانند اشک ریزش، پرخونی ملتحمه یا احتقان بینی مشخص می شوند. درد معمولا شدید بوده و ممکن است بیش از یک بار در روز اتفاق افتد. برخی از این بیماران به علت گرفتگی بینی یا آبریزش بینی توام با آن به اشتباه به عنوان سردرد سینوسی تحت درمان با داروهای ضد احتقان قرار می گیرند که بی تاثیر می باشد. سردرد های اوتونمیک تری ژمینال را باید از سایر سردرد های کوتاه مدت افتراق داد که علائم اوتونم جمجمه ای را ندارند که از میان آن ها به نورالژی تری ژمینال، سردرد خنجری اولیه و سردرد hypnic اشاره نمود. در بیماران مبتلا به سردردهای اوتونومیک تری ژمینال باید تصویربرداری از هیپوفیز و آزمون های عملکرد هیپوفیز انجام گیرد، زیرا سردرد مشابه با سردرد اوتونومیک تری ژمینال در گروهی از بیماران مبتلا به تومورهای هیپوفیز دیده می شود.

سردرد خوشه ای

سردرد خوشه ای یک شکل نادر از سردرد اولیه با شیوع 8% می باشد. درد به صورت عمقی، بسیار شدید، معمولا در پشت کره چشم، غیرنوسانی و انفجاری می باشد. ویژگی اصلی این نوع سردرد دوره بودن آن است. حداقل یک حمبه روزانه درد، در یک ساعت مشخص از روز، در طی دوره سردرد تکرار می شود. این بیماران در یک دورخ 8 تا 10 هفته ای در سال روزانه یک یا دو حمله سردرد دارند و بعد به مدت تقریبا یک سال بدون درد هستند. درصورتی که  دوره بهبودی مداوم نباشد به آن سردرد خوشه ای مزمن می گویند. در 50% موارد شروع درد، شبانه بوده و شیوع در مردان 3 برابر زنان می باشد.

 بیماران در طی حمله سردرد بسیار بی قرار بوده و تمایل به حرکت به اطراف و تکان دادن و مالش دادن سر دارند. گروهی از بیماران طی حمله سردرد پرخاشگر می شوند در حالی که بیماران میگرنی تمایل به استراحت و بی حرکتی طی حملات سردرد دارند.

سردرد خوشه ای همراه با علائم فعال شدن پاراسمپاتیک جمجمه ای در همان طرف سردرد مانند قرمزی ملتحمه، اشک ریزش، آبریزش بینی، گرفتگی بینی می باشد. اگر ترس از نور و ترس از صدا وجود داشته باشد معمولا یک طرفه و در همان سمت درد دیده می شود (برخلاف میگرن که دو طرفه است). این پدیده (ترس از نور و ترس از صدا یک طرفه) از مشخصات ویژه سردردهای اوتونومیک تری ژمینال می باشد.

درمان سردرد خوشه ای

موثرترین روش درمان تجویز داروهایی است که از حملات پیشگیری نموده تا دوره سردرد خاتمه یابد، ولی در زمان بروز حمله حاد نیز باید همه بیماران تحت درمان قرار گیرند.

درمان حمله حاد: چون سردرد خوشه ای به سرعت به بیشترین شدت خود می رسد، بنابراین روش های درمانی هم باید سریع-الاثر باشند. بسیاری از بیماران به استنشاق اکسیژن 100% به خوبی پاسخ می دهند.

درمان های پیشگیرانه: این نوع درمان بر اساس طول مدت دوره سردرد تعیین می شود.

در گروه معدودی  از بیماران که به درمان های دارویی پاسخ نمی دهند، کارگزاری الکترود برای تحریک عمقی مغز موثر بوده است.