گودی کمر
یکی از شایعترین اختلالات در انحناهای ستون فقرات، گودی بیش از حد کمر است.
در ستون فقرات یکسری فرو رفتگی ها و برجستگی هایی در قسمت های مختلف وجود دارد. در حالت طبیعی فقرات گردن دارای یک انحنا ( تقعر ) به سمت داخل، فقرات پشتی انحنا بسمت خارج ( تحدب ) و ناحیه ی کمر انحنای رو به جلو ( تقعر ) می باشند. این انحنای کمر، اصطلاحاً لوردوز نامیده می شود و اصولا توانائی ایستادن ما تا حد بسیار زیادی مدیون همین انحناهاست. میزان انحنای ستون فقرات در یک ناحیه، بر سایر قسمتها نیز اثر گذاشته و می تواند آنها را تغییر دهد.
میزان انحنای کمر بیشتر از حد میزان طبیعی را هیپرلوردوزیس یا گودی بیش از حد کمر می نامند.

علت ایجاد گودی کمر چیست؟
– ستون فقرات توسط تعداد زیادی عضله محافظت می شود که سلامت و تعادل آنها در سلامت و نرمال بودن حالت ستون فقرات نقش بسیار مهمی ایفا می کند.
عدم تعادل در عضلات نامبرده یعنی قوی بودن برخی و ضعف یا گرفتگی بعضی دیگر از آنها، موجب پدید آمدن ناهنجاری هایی در شکل کلی ستون فقرات خواهد شد.
در این میان نقش عضلات شکمی، بازکننده های مفصل پا به لگن در ایجاد هیپرلوردوزیس، از سایر عضلات مهمتر است.

– آکندروپلازی: این بیماری ارثی بوده و با اختلال در رشد و تکامل استخوان ها و نسوج غضروفی همراه است.

– التهاب دیسک کمر یا قوز بیش از حد ناحیه ی پشت: در این حالت ستون فقرات کمر بطور جبرانی دچار انحنای بیش از حد می گردد.

– چاقی: خصوصا بزرگی بیش از حد شکم و ضعف عضلات این ناحیه باعث کشیدگی بیش از حد ستون فقرات بسمت جلو و افزایش گودی کمر خواهد شد.

– پوکی استخوان: با تسهیل تغییر ارتفاع و شکل نرمال مهره ها باعث تغییر انحناهای طبیعی ستون فقرات می شود.

– در رفتگی تدریجی مهر ه ها: این حالت اغلب در ناحیه ی کمر دیده می شود و با لغزش یا جابجائی مهره ها همراه است. این بیماران معمولا از کمر درد، احساس جدا شدگی کمر و گودی بیش از حد کمر و برجستگی باسن شکایت دارند.

– ضعف عضلات شکمی در اثر علل مختلف

به نکات زیر توجه کنید:
در زمان نشستن، کف پا را صاف بر روی زمین قرار دهید، صندلی خود را تنظیم کنید.
وقتی ایستاده اید، یک پا را مستقیم روی زمین و دیگری را روی یک پله، چهار پایه و یا هر چیز مشابه. این کار حمایت کمرتان را افزایش خواهد داد.
بهترین حالت برای خوابیدن، وضعیت صورت و شکم رو به بالاست، در حالیکه بالشی زیر زانوها قرار گیرد، اما در صورتی که تمایل دارید بر روی شکم بخوابید حتما بالشی زیر شکم خود قرار دهید .
بسیاری از افراد گمان میکنند قوس کمرشان غیر طبیعی است در صورتیکه اشتباه میکنند و این قوس باید وجود داشته باشد. هر گاه این قوس از حالت عادی خارج شود فرد را بیمار تلقی می کنیم.
کمر شامل چند قوس مختلف است، عبارتند از قوس پشت سر که به سمت عقب قوس دارد، قوس در ناحیه گردن که به سمت جلو است، در ناحیه پشتی قوس به سمت عقب، در ناحیه کمری قوس به سمت جلو و در ناحیه لگن یا خاصره قوس دوباره به سمت عقب است که این حالت مانند یک فنر نیروهای وارده به کمر را به طور متعادل پخش می کند و در نتیجه فشار در یک نقطه متمرکز نمی شود. کم و زیاد شدن این قوس ها می تواند موجب ایجاد اختلال در وضعیت کمر فرد و فشارهای غیرمتقارن به نقاط مختلف کمر شود.
شایعترین علت افزایش قوس کمر، ضعیف شدن عضلات پشتی کمری است اما در مواردی لیز خوردن مهره ها روی همدیگر نیز باعث افزایش قوس کمری می شود.

افزایش وزن، افتادن شکم و به تبع آن کشیدن کمر به سمت جلو از عمده ترین علل ایجاد افزایش قوس کمر در زنان است، که این عارضه به علت افزایش وزن، در دوران بارداری خود را بیشتر نشان می دهد. اما باید توجه داشت که این مسئله در کسانی که ورزش نمی کنند و شکم بزرگی دارند نیز بسیار ایجاد می شود. ورزش هایی که عضلات شکم و کمر را تقویت می کند، در کاهش قوس های کمری موثر است.
شما اگر احساس میکند مشکلی در قوس کمر دارید ابتدا به یک متخصص توانبخشی مراجعه کنید تا اگر مشکلی وجود داشته باشد توصیه های لازم انجام شود.
بدانید اصلاح قوس کمر به افزایش قد شما نخواهدانجامید مگر آنکه این میزان بیش از حد متعارف باشد که البته در آن صورت نیز شما نیازمند عمل جراحی ستون فقرات خواهید بود.

عوامل ایجاد کننده لوردوز (قوس کمر) کمری کدام است؟
۱٫ دمر خوابیدن« نیروی جاذبه» قوس کمر را به سمت پائین کشیده که منجر به کوتاهی عضلات می گردد.
۲٫ ضعف عضلات شکم « عضلات راست شکمی».
۳٫ ضعف عضلات کمر.
۴٫ چاقی « شکم برآمده» رانده شدن عضلات بدلیل نیروی جاذبه و کشیده شدن عضلات داخلی شکم و پشت.
۵٫ مادر زادی
۶٫ شلی رباط ها « به صورت ارثی دیده می شود» افرادی که شکم را به جلو داده و به سمت عقب خم می شوند.
۷٫ ضعف عضلات ران « در بعضی در رفتگی مادر زادی در هر دو ران وجود دارد».
۸٫ در اثر شکستگی یا فشار جابجایی مهره ها روی هم که مرکز ثقل به سمت جلو می باشد « ایجاد درد».
۹٫ علت اصلی در حالت نشسته طول عضلات خم کننده ران کوتاه می شوند، یا کمر را به ران نزدیک می کنند« سوئز خاصره» مهم ترین علل کمر درد کوتاهی این عضلات می باشد.

حرکات اصلاحی گودی کمر
دراز و نشست حرکت کلی است؛
– فرد به پشت می خوابد و عضلات شکم و باسن را منقبض می کند و کمر را به زمین فشار می دهد و چند لحظه این حالت را حفظ می نماید. سپس استراحت نموده و این کار را تکرار می کند.

– فرد به پشت می خوابد و سرش را از زمین بلند می کند. در این حالت عضلات شکم منقبض می شوند.

– فرد به پشت می خوابد، زانوها و رانها را خم می کند. فرد در حالیکه دستها را روی سینه قرار داده عمل بلند شدن را انجام می دهد تا جائیکه زاویه تحتانی کتف از زمین بلند شود.

– طاق باز خوابیده پاها را بالا آورده و نگاه می داریم. بهترین حالت آن است که پاها ۲۰ درجه از زمین بلند شده « بیشترین انقباض در این وضعیت به عضلات وارد می شود»، هرچه پاها بالاتر بیاید فشار کمتر است.

– رعایت الگوی درست راه رفتن درطول روز، شکم را بداخل دادن و نگاهداشتن این حالت.

– روی زمین نشسته و پاها را کاملاً صاف نگه دارید. تنه را به سمت رانها آورده و بکوشید تا با دستها مچ پاها را لمس کنید (خم شدن به جلو از ناحیه کمر باشد)

– حرکت گهواره: در حالی که پشت خوابیده اید پاها را به سمت شکم جمع نموده و در حالی که دستها را دور پا قلاب نموده اید گهواره را اجرا نمائید.

– حالت چهار دست و پای گربه را به خود گرفته و با انقباض عضلات شکم بکوشید تا قوس ناحیه کمر را کم کنید.
بهتر است حرکات بالا را ۳ تا ۴ ست ۲۰ تکرار در روز اجرا نمائید.

گودی کمر بیش از حد و طبیعی

رعایت اصول صحیح نشستن چقدر در پیشگیری از مشکلات ستون مهره‌ها موثر است؟
طرز صحیح نشستن موجب حفظ حالت طبیعی ستون مهره‌ها شده و عضلات هر قسمت مجبور نمی‌شوند برای جبران وضعیت غلط نشستن کار بیشتری بکنند و دچار اسپاسم و خستگی شوند. کف‌پا، باسن، پشت و کتف شما باید در وضعیت صحیح قرار بگیرند تا احساس راحتی کنید. اگر پای شما به زمین نرسد و آویزان باشد موجب خستگی و درد می‌شود. اگر کتف به صندلی نچسبد، سر به ناچار در حالت جلو می‌افتد و خستگی،گرفتگی عضلات گردن و گاهی سوزش کتف را موجب می‌شود.

گاهی افراد خود را روی صندلی سر می‌دهند و به حالت نیم‌هلال می‌نشینند. این کار به ستون مهره‌ها آسیب می‌رساند؟
نشستن طولانی‌مدت در این وضعیت به ستون مهره‌ها شکل می‌دهد و به‌ خصوص اگر فرد در سنین رشد این طور بنشیند، این شکل ‌گیری ناصحیح ستون مهره‌ها پایدار می‌شود.

آیا در سنین بالا می‌توان بدشکلی ستون مهره‌ها را اصلاح کرد؟
عضله‌ های ما در هر سنی ۲۵ درصد قدرت تقویت دارند اما اگر در کودکی عضله‌ های ما درست شکل بگیرند و انحناهای طبیعی در وضعیت اصولی رشد کنند ستون مهره‌ها شکل صحیح می‌گیرد.اگر در کودکی بد بنشینید ستون مهره بدشکل شده و در میانسالی اگر بخواهید عضله خود را تقویت کنید نیازمند صرف نیروی زیاد و البته بازدهی کمتر هستید.به هر حال جلوی ضرر و آسیب به ستون مهره‌ها را باید بگیرید و با رعایت اصول بهداشتی ستون مهره‌ها بر سلامت و شادابی خود بیفزایید.

توصیه آخر:

هنگام مطالعه، نوشتن، غذا خوردن و هر کار دیگر اصول درست نشستن را رعایت کنید. به سمت جلو خم نشوید و ستون مهره‌ها را در زاویه کمتر از ۹۰ درجه قرار ندهید. حتی زاویه ۹۰ درجه و کاملا صاف نشستن هم صحیح نیست باید در زاویه ۱۱۰ تا ۱۲۰درجه بنشینید. چون اگر سرتان را به جلو خم کنید دچار گرفتگی عضلات می‌شوید و بعد از مدتی سردردهای طولانی به سراغتان می‌آید و تمرکز کافی را نخواهید داشت. موقع نشستن پاها را به زیر صندلی نبرید. این کار گودی کمر‌تان را می‌افزاید و به زانوها فشار می‌آورد.