خشکی مفاصل مخصوصا خشکی صبحگاهی از مهمترین عوارض آرتریت روماتوئید می باشد. برای درمان این خشکی پزشک از داروهایی استفاده می کند ولی خود بیمار هم می تواند با رعایت مسائلی این عارضه را کاهش دهد.
خشکی مفاصل مشخصه بارز روماتوئید آرتریت است، بیماری مزمنی که شیوع آن در ایران حدود ۴۵۰ هزار نفر می باشد. در این بیماری در نتیجه پاسخ غیر طبیعی سیستم ایمنی بدن بافت نرمی که سطح مفاصل را پوشانده و سینوویوم نام دارد، ملتهب می شود. روماتوئید آرتریت یک بیماری سیستمیک است که نه تنها مفاصل را خشک و دردناک می کند بلکه سایر قسمت های بدن مثل ارگان های داخلی را نیز می تواند درگیر کند.
با توجه به علائمی چون خشکی مفاصل و درمان زودهنگام بیماری، شما می توانید احساس بهتری داشته و فرآیند پیشرفت بیماری را آرام یا متوقف کرده و تخریب مفاصل را به حداقل برسانید. در اینصورت می توانید به فعالیت های خود ادامه داده و زندگی شاد و بهره مندی داشته باشید.
خشکی مفاصل: اولین نشانه بیماری روماتوئید آرتریت
در حالت عادی شما به راحتی می توانید دست، پا و انگشتان خود را در جهات مختلف حرکت دهید که نشان دهنده دامنه حرکتی مفصل می باشد. اما زمانی که مفاصل خشک می شوند دامنه حرکتی مفاصل کاهش می یابد. مفاصل به خوبی گذشته حرکت نمی کنند.
خشکی مفاصل ممکن است با درد همراه باشد. سایر علایم و نشانه ها بجز خشکی مفاصل به پزشک کمک می کند که نوع بیماری روماتوئید آرتریت شما را تشخیص دهد.
در مبتلایان به روماتوئید آرتریت، خشکی مفصل و دیگر علایم مثل درد یا احساس خستگی در طول چند هفته یا چند ماه پیشرفت کرده و بدتر می شود. خشکی مفاصل در ابتدای صبح بیشتر است و ممکن است تا ۱ یا ۲ ساعت بهبود پیدا نکند. گاهی این حالت در طول روز ادامه دارد.
خشکی مفاصل در روماتوئید آرتریت ممکن است در این قسمت ها دیده شود:
-مفاصل انگشتان و دست
-مچ دست
-آرنج
-زانوها
-مچ پا
-پا
شانه ها، لگن و استخوان فک نیز ممکن است تحت تاثیر قرار گیرد. حداقل رو یا سه مفصل مختلف در هر دو طرف بدن درگیر است.
در بیماری روماتوئید آرتریت، سه فرآیند مختلف اتفاق می افتد:
-در ابتدا بافت پوششی مفاصل ملتهب می شود که نتیجه آن خشکی، درد، گرمی، قرمزی و تورم اطراف مفصل مورد نظر است. خشکی صبحگاهی شدید که اغلب توانایی فرد برای فعالیت را محدود می کند، معمولا اولین نشانه ای است که بروز پیدا می کند.
-سپس تقسیم و رشد سریع سلول ها باعث ضخیم شدن بافت سینوویوم می شود.
-و در آخر سلول های ملتهب، آنزیمی را آزاد می کنند که باعث از بین رفتن استخوان ها و غضروف ها می شود. این اغلب باعث درد بیشتر، از بین رفتن شکل و تنظیم مفصل و از دست دادن توان حرکتی می شود.
خشکی مفاصل: فاکتور خطر برای آسیب مفاصل در آینده نزدیک
سرعت آسیب دیدن مفاصل در روماتوئید آرتریت از فردی به فرد دیگر و بسته به عوامل متعدد، فرق می کند. علاوه بر بروز علایمی مثل تورم یا وجود آنتی بادی های خاص در خون که می تواند با آزمایش اندازه گیری شود، فاکتورهایی که در واقع زنگ خطری هستند برای شروع آسیب مفاصل عبارتند از:
-خشکی، درد و تورم در بسیاری از مفاصل
-خشکی و تورم روزانه مفاصل
هر چه تعداد عوامل و علایم خطر در شما بیشتر باشد، به همان اندازه باید توجه بیشتری به دریافت هر چه سریع تر درمان ها داشته باشید.
پیگیری علایم درد و خشکی مفاصل
علائمی چون خشکی و درد مفاصل چیزهای زیادی به پزشک شما در مورد نوع و میزان پیشرفت بیماری خواهند گفت. به همین دلیل است که پزشکان توصیه می کنند بیماران باید به پیگیری علایم بیماری خود اهمیت دهند. اگر طی چند هفته علایم بیماری را در دفتری یادداشت کنی، کمک بزرگی به پزشکتان در تشخیص بیماری روماتوئید آرتریت کرده اید.
قبل از مراجعه به پزشک، لیستی تهیه کنید و در آن نشانه های بیماری را ثبت کرده و شرح دهید چه موقعی از روز و یا چند وقت یکبار اتفاق می افتند. آیا این علایم پس از انجام فعالیتی خاص ظاهر می شوند یا در ابتدای صبح و پس از برخواستن از خواب؟ توجه کنید وقتی خشکی مفاصل و دیگر نشانه های بیماری برای اولین بار ظاهر می شود، آیا به طور ناگهانی می آیند یا عود کرده اند، و آیا در طول زمان شدت آنها تغییر کرده یا به مفصل دیگری منتقل شده اند؟
امتحان فیزیکی: چک کردن فیزیکی مفاصل
جهت برآورد خشکی، درد یا تورمی که بیش از ۲ هفته طول کشیده است، حتما به پزشک مراجعه کنید. بهتر است به پزشک متخصص روماتولوژی مراجعه کنید که در تشخیص و درمان روماتیسم و دیگر بیماری های مفاصل، ماهیچه ها و استخوان ها تبحر و تخصص دارد.
هرگونه اطلاعاتی راجع به مفاصلتان را برای دکتر شرح دهید و توجه داشته باشید که علائمی که ممکن است به مفاصل ربطی نداشته باشد، مثل خستگی یا از دست دادن وزن را نیز به پزشکتان بگویید.اغلب درد و خشکی مفاصل با هم همراه هستند، سعی کنید به بهترین شکل آن را برای پزشک شرح دهید. ممکن است از سفتی و خشکی مفاصل به عنوان یک درد مبهم عضلانی یاد کنید. که تا حدودی در ابتدا به دلیل ظریف و نامشخص بود نشانه ها ممکن است درست باشد. پزشک وجود خشکی مفاصل در بدنتان را در حالت حرکتی، تشخیص و تایید می کند.
پزشک تحرک مفاصل را ارزیابی می کند. پزشک از شما می خواهد مفاصل خود را حرکت دهید تا دامنه فعال حرکتی آن را بررسی کند. اگر پزشک مفصل را برای امتحان تحرک آن حرکت دهد، دامنه غیرفعال حرکتی نامیده می شود. همچنین پزشک مفصلتان را از نظر تورم، بزرگ شدن و تنش بررسی می کند.
مجموعه ای از تست ها می تواند به پزشک کمک کند مفاصل را ارزیابی کرده و برای پیدا کردن نشانه های بیماری سیستمیک بررسی کند.
درمان خشکی مفاصل
به علایم و نشانه های اولیه روماتوئید آرتریت مثل خشکی مفاصل توجه کنید. درمان به موقع، زود هنگام و تهاجمی می تواند تا حد زیادی آسیب مفاصل را محدود کند. پزشک برای شما برنامه درمان ترتیب می دهد که شامل داروها و طیف وسیعی از کارهای درمانی می شود.
داروها: در درمان روماتوئید آرتریت انواع داروها استفاده می شود. بعضی از این داروها چنانچه به موقع و به مقدار مناسب تجویز شوند، با کاهش التهاب و جلوگیری از تخریب مفاصل، مانع از پیشرفت بیماری می شوند. برخی دیگر نیز علایم خشکی و درد مفاصل را تسکین می دهند.
بیمار ممکن است ترکیبی از داروها را دریافت کند، مثل:
-داروهای تعدیل کننده سیر بیماری یا DMARD
-داروهای بیولوژیک تعدیل کننده سیر بیماری شاخه از (DMARD)
-گلوکوکورتیکوئیدها
-داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی
-ضد درها (مسکن)
درمان های غیر دارویی
یک برنامه درمان فیزیکی و ورزش به شما در افزایش تحرک، کاهش درد و افزایش انعطاف پذیری و قدرت کمک می کند. گرما –از ریق کیسه های آب گرم، تشک برقی، دستگاه های فیزیوتراپی یا چشمه های آب گرم برای مثال- به تسکین خشکی و درد مفال کمک می کند. هیدروتراپی شامل ورزش و تمدد اعصاب در آب گرم می باشد. برای کاهش التهاب مفاصل سرما بهتر عمل می کند. روش های ریلکسیشن به از بین رفتن تنش عضلات، تسکین درد و خشکی مفاصل کمک می کند. درمانگر طب فیزیکی یا فیزیوتراپ می تواند به شما آموزش دهد چطور از بدنتان استفاده کنید بطوریکه بتوانید فشار وارد بر مفاصل اتان را کاهش دهید، مثلا با استفاده از مفاصل قوی تر کارهایتان را انجام دهید تا فشار کمتری بر بدنتان وارد شود.
مراقبت ازخود در خشکی و درد مفاصل
علاوه بر روش های که گفتیم، راه های دیگری نیز وجود دارد که برای تسکین خشکی و درد مفاصل می توانید به کار ببرید. مثلا کنترل وزن فشار وارد بر مفاصل را کاهش می دهد. ورزش نیز باعث تقویت عضلات و مفاصل می شود. ورزش ایروبیک در آب هم انتخاب بسیار خوبی است و باعث افزایش دامنه حرکتی بدون وارد آمدن فشار بیش از اندازه روی مفاصل می شود.
برای محافظت از مفاصل بین فواصل استراحت و فعالیت خود تناوب ایجاد کنید. اما حداقل یکبار در روز، مفاصل خود را به کمک حرکات افزایش دامنه حرکتی، حرکت دهید. چنانچه لازم باشد، از دستگاه های ورزشی کمک بگیرید تا فشار وارد بر مفاصل را کاهش داده و درد را تسکین دهید.