هرکدام از پاها شامل 26 استخوان است که دوقسمت کمانی را تشکیل داده است کمان طولی که در راستای پا وکمان عرضی که درعرض پا قرارگرفته است استخوان های ناحیه کف پا در ابتدا بوسیله یک قالب و بوسیله رشته های فیبری که به عنوان لیگامان شناخته شده است به یکدیگر متصل شده اند ماهیچه های پا که بافت های سخت و محکمی است و به عنوان ماهیچه های کف پا شناخته شده است دومین ناحیه ای است که از پا نگهداری و پشتیبانی می کند. همچنین وسایل کمک درمانی مانند پدهایی برای کف پا وجود دارد و حتی انجام ماساژ کف پا که می تواند از وارد شدن فشار روی کف پا جلوگیری کند و نقش ضربه گیر را ایفا کند. درد کف پا معمولا بر اثر عملکرد اشتباه یا واکنش هر کدام از ساختارهای کف پا ایجاد میشود. با پیشرفت های کنونی درمان درد کف پا بسته به دلیل درد کف پا و علل آن امکان پذیر است. گاهی ورزش های مربوط به صافی کف پا نیزمی تواند در درمان درد کف پا موثر باشد.
علت درد کف پا
کف پا به علل متفاوتی دردناک میشود و برحسب اینکه علت درد کف پا چیست درمانی که برای بیمار در نظر گرفته میشود هم متفاوت خواهد بود.
یکی از محل های شایع علل درد کف پا، پاشنه است. درد زیر پاشنه معمولا به علت التهاب در محل اتصال فاشیای پلانتار در کف پا به زیر استخوان پاشنه بوجود میاید. در مورد این درد به تفصیل در مقالاتی که در مورد خار پاشنه اند توضیح داده شده است.
درد شست پا هم میتواند به علت هالوکس ریجیدوس یا هالوکس والگوس ایجاد شود.
هالوکس ریجیدوس بیماری است که موجب درد و محدودیت حرکتی در مفصل شست پا میشود.
در هالوکس والگوس شست پا به یک طرف منحرف شده و برجستگی در کنار آن بوجود میاید. این بیماری میتواند همراه با درد در کنار شست باشد.
به درد در ناحیه پنجه پا را متاتارسالژی میگویند. این درد میتواند به علل زیر ایجاد شود:
نوروم مورتون موجب احساس درد و سوزش در زیر پنجه پا و بخصوص درد انگشتان پا سوم و چهارم میشود.
در بیماری فرایبرگ به علت سیاه شدن سر استخوان متاتارس دوم کف پا درد و تورم در پنجه پا در کنار شست پا ایجاد میشود.
تاندنیت اکستانسورهای پا به علت التهاب تاندون های باز کننده در پشت مچ پا ایجاد شده و موجب احساس درد در پشت پا همراه با تورم در آن ناحیه میشود.
علت درد سینه پا در سمت داخلی کف پا میتواند بخاطر وجود استخوان ناویکولر فرعی باشد. التهاب در محل مفصل این استخوان فرعی موجب دردی میشود که با راه رفتن تشدید میگردد.
شکستگی ها، پیچ خوردگی ها و عفونت های کف پا هم میتوانند موجب بروز درد در کف یا پشت پا شوند.
رایجترین علل درد پاشنه شامل موارد زیراست
التهاب کف پا
کف پا دارای لیگامنت کمانی قوی است که ازalcaneum (استخوان پاشنه) به نوک پا کشیده شده است زمانیکه کف پا بیش ازحدکشیده میشود بافت های نرم فیبری شکل کف پا ناحیه ای که به پاشنه پا متصل است ملتهب میشوند.
دربعضی ازمواقع اختلال ممکن است درناحیه میانی پا رخ دهد بیماران هنگام بروز این عارضه بادرد درزیرپا مخصوصا بعدازیک دوره استراحت طولانی مواجه میشوند بعضی ازبیماران هم با التهاب کف پا دچار گرفتگی ماهیچه های پشت ساق وتاندون آشیل میشوند.
التهاب کیسه زلالی پاشنه پا
التهاب در پشت پاشنه پا کیسه برسا(کیسه تارداری که پرازمایع است) زمانی ایجادمیشود که به طرز نامطلوب راه برویم و یا بر روی پاشنه فشار وارد شود. همچنین این التهاب می تواند براثر فشارکه بوسیله پوشیدن کفش نامناسب بر روی پاشنه ایجادمی شود بوجود آید درد معمولا درعمق ناحیه داخلی و پشت پاشنه ایجاد می شود دربعضی ازمواقع تاندون آشیل متورم می شود و زمانیکه این التهاب بیشترشود درد پاشنه پا هم شدیدترمیشود.
ضربه پاشنه
ضربه پاشنه معمولا درنوجوانان رایج است زمانیکه استخوان ها هنوزرشد نکرده است وبیش ازحد کشیده شوند باعث بدشکلی استخوان ها می شود که اغلب با پوشیدن کفش های تخت ایجادمی شود و در میان خانم ها بوسیله پوشیدن کفش های پاشنه بلند قبل از رشد استخوان ها ایجاد می شود.
سندروم تارسال تونل Tarsal tunnel
این سندروم زمانی رخ میدهد که بزرگترین عصب درپشت پا فشرده شود. این یک نوع فشردگی نوروپاتی که درمچ و یا در پا ایجاد میشود.
التهابات دردناک پاشنه
این التهابات زمانی ایجاد میشود که پدهای به کاربرده شده بسیار نازک هستند و یا قدم ها ی فرد بسیارسنگین است.
فشارهایی که باعث شکستگی میشوند
فشارهای مکرر می تواند براثرتمرینات سنگین ،ورزش وکارهای سنگین ایجاد شود دونده ها افرادی هستند که مستعداین فشارها بر روی استخوان متاتارسال پا هستند که میتواند براثر پوکی استخوان هم اتفاق بیفتد.
بیماری های شدید
بیماری calcaneal apophysitis یکی ازرایجترین دلایل درد کف پا در کودکان و نوجوانان است که بر اثراستفاده بیش ازحد ویا ضربه های مکرر بر روی صفحه رشد calcaneus(استخوان پاشنه)ایجاد میشود.بچه های بین سن 7 تا 15 سال بیشترازبقیه افراد تحت تاثیراین بیماری هستند
تاندون آشیل
ازبین رفتن تاندون ها را تاندونیست یا درپزشکی tendinopathy میگویند. تاندونیست اختلالی است که باازبین فتن تاندون آشیل ایجادمیشود.دربعضی ازمواقع اختلال درتاندون آشیل باعث برهم خوردن عملکرد مفصل میشود و این اختلال به دلیل پارگی کوچکی که برروی تاندون ایجاده شده و خود به خود ترمیم نمیشود و فشار زیادی به آن وارد میشود ایجاد میشود و در نهایت تاندون ضخیم ،ضعیف ودردناک میشود.
خار پاشنه
بیماری خار پاشنه پا یکی از رایجترین علل درد پاشنه پا است که با درد و التهاب لیگامان بلند و ضخیمی، موسوم به فاشیای پلانتار، همراه است که از ابتدا تا انتهای کف پا کشیده شده است و استخوان پاشنه را به پنجه و انگشتان وصل میکند.
تشخیص
پزشک برای تشخیص اطلاعاتی در مورد شرح کامل سلامتی بیمار کسب میکند در صورت نیاز بیمار را به صورت فیزیکی معاینه می کند پوشیدن کفش های ورزشی در هنگام معاینه می تواند اطلاعات ارزشمندی را در اختیار پزشک قرار دهد. ارزیابی های پزشک در ادامه ذکرشده است:
.1هر دو پا به صورت فیزیکی و دیداری بوسیله پزشک معاینه میشود پزشک با حرکت و لمس پا و کف پا با دست و ایجاد فشار بر این نواحی هر گونه ضعف، بدشکلی یا تغییر در استخوان های پا را ارزیابی میکند.
.2پزشک عملکرد ماهیچه های پا را ارزیابی میکند این ارزیابی بوسیله حرکت و نگهداشتن پا در مقابل یک جسم سخت انجام می شود همچنین پزشک از شما درخواست میکند راه بروید، بایستید یا حتی بدوید در صورتیکه با انجام این کارها درد کف پا ایجاد شود دلیل بروز درد مشخص می شود
.3عصب های پا هم برای ارزیابی هرگونه آسیب دیدگی در این ناحیه بررسی میشوند
.4آزمایش های عکس برداری اشعه ایکس ،ام آر آی یا اسکن استخوان ها می تواند به تشخیص هر گونه تغییرات در استخوان ها کمک کند.
مکانیسم آسیب دیدگی چگونه است؟
- وارد شدن مکرر نیروی کششی و فشاری به قوس کف پا.
-اختلال آناتومی کف پا که نیروی زیادی را به این ناحیه وارد کند مانند کف پای صاف.
- وجود دوره‌هایی از آسیب دیدگی و بهبود این ناحیه.
- سپس در اثر آسیب واسطه‌های شیمیایی التهابی آزاد میشوند که درد ایجاد میکنند.
- در برخی موارد کف پای صاف ممکن است در مواردی در این ناحیه به صورت خودبخود دچار پارگی شود.
- در اثر التهاب بافت آسیب دیده به صورت بافت همبند (اسکار) ترمیم میشود و آهکی شدن بافتی (کلسیفیکاسیون) ایجاد میشود که دردناک خواهد بود.
علائم و نشانه ها
گاهی اوقات علاوه بر درد کف پا علائم دیگری نیز بروز می‌یابد؛ به محض رویارویی با نخستین نشانه از علائم زیر به یک متخصص ارتوپد مراجعه کنید:
• احساس سوزش قوس کف پا
• دشواری در ایستادن روی نوک پنجه
• التهاب
• افزایش درد پس از خوابیدن یا استراحت کردن
• قرمزی پا
• داغی و حرارت پا
• درد موضعی در بخش توپی پاشنه پا
• درد شدید یا ناگهانی پنجه پا
• گزگز یا کرختی و درد بین انگشتان پا
• دردناک بودن
• دردی که در اثر پابرهنه راه رفتن تشدید شود.
• دردی که با راه رفتن روی سطوح سخت افزایش یابد.
• دردی که هنگام ایستادن (انداختن وزن روی پا) یا چرخاندن پا افزایش اما هنگام بی‌حرکت بودن کاهش یابد.
• زخم‌ها یا ضایعه‌های پوستی
• درد زیر انگشتان پا
مسلماً تشخیص صحیح و دریافت برنامه‌ی درمانی مناسب در درمان قطعی درد کف پا و پای بارداری نقش مهمی دارد. در ادامه به ذکر علل بروز این درد می‌پردازیم.
درمان
زمانیکه شما برای اولین بار با علائم درد کف پا و پا مواجه شوید می توانید با استفاده از درمان های خانگی شامل استراحت، یخ، بستن مفصل یا بالا نگهداشتن پا درمان شوید. مصرف داروهای مسکن بدون تجویز پزشک هم برای درمان درد سینه پا و کاهش ناراحتی موثراست. استراحت مفصل باعث جلوگیری از ایجاد فشار بر این ناحیه میشود و به آن فرصت بهبودی میدهد. کمپرس های یخ نباید بیشتر از20 دقیقه بر مفصل استفاده شوند یخ را باید در داخل یک حوله قرار دهید و روی پوست خود بگذارید قراردادن یخ به صورت مستقیم روی پوست باعث سوختگی پوست میشود استفاده کمپرس های یخی که در داروخانه ها به فروش میرسد برای درمان درد کف پا توصیه نمیشود زیرا این بسته ها بیش ازحد سرد هستند. بستن و بالاگرفتن مفصل باعث جلوگیری ازهرگونه تورم در بافت ها میشود.
درمان بدون جراحی
درد پاشنه پا معمولا بدون نیاز به جراحی بهبود پیدا می کند.
داروهای ضدالتهاب معمولا برای درمان درد پاشنه پا و التهابات این ناحیه استفاده می شود.تزریق کورتیزون در ناحیه ای که درد دارد هم موثر می باشد.ممکن است برای بهبودی کامل این دردها تزریقات به صورت مرحله به مرحله انجام شود. این فرا درمانی ها کاملا تحت نظر پزشک می باشد که در صورت موثر نبودن این داروها ،داروهای دیگری جایگزین شود.کشیدگی در پایین و پشت ساق پا باعث ایجاد فشار در کف پا می شود. شما می توانید درهنگام شب از آتل برای ثابت نگه داشتن کف پا استفاده کنید.این آتل از خم شدن کف پای شما جلوگیری می کند و باعث می شود که عضلات کف پای شما کمتر کشیده شود.به نظرمی رسد بیماران بعد از استفاده از این آتل بهبود پیدامی کنند و هنگام صبح که پای خود راروی زمین قرار می دهند درد کمتری احساس می کنند
از بهترین روش ها برای درمان درد پاشنه پا می توان به موارد زیر اشاره کرد:
تزریق
کورتیزون ماده ای است که به صورت طبیعی توسط غده های فوق کلیوی دربدن برای مقابله بااسترس ساخته میشود.تزریقات کورتیزون دارای موادساختگی است که ازروی این موادساخته شده است که به صورت مستقیم درلیگامنت های آسیب دیده کف پا یا درپاشنه پا تزریق میشود این کورتیزون ساختگی کاملا متفاوت از کورتیزون طبیعی نباید درخون تزریق شود.
کورتیزون یک ماده ضدالتهاب بسیارقوی است درموارد درد کف پا این مواد باعث کاهش دردوالتهاب لیگامنت های اطراف کف پا میشود تزریق کورتیزون درمواردی که درمان های دیگر نتیجه بخش نباشد وقبل ازانجام جراحی به عنوان آخرین درمان انجام میشود .اگر بدن شما به تزریق کورتیزون جواب دهد دردشما چند روز یا حداکثر چند هفته بعدازتزریق کاهش میابد.بعضی ازبیماران برای کاهش درد به تزریقات چند مرحله ای ومداوم نیازدارند.
تزریق استروئید:تزریق استروئید داروی (glucocorticoid) درپا باعث کاهش درد پا چند هفته بعدازتزریق میشود این تزریق میتواند تکرارشود اگرچه پزشکان تزریق مکرر این ماده را به دلیل ضعیف کردن بافت های پاشنه پا توصیه نمیکنند اما این اعتقاد ونظر هنوزثابت نشده است.
فیزیوتراپی
دراکثرموارد دردپاشنه پا برای بهبودی به جراحی یا درمان های مستقیم برای کاهش درد نیازندارد ودرمان های اولیه وبدون جراحی دراکثرموارد میتواند موثرباشد پزشکان فیزیوتراپ میتوانند علت ونوع درد پاشنه پا راتشخیص دهند وآنرا رادرمان کنند این درمان ها شامل کاهش درد وطراحی برنامه استقامتی برای اندام های تحتانی است.
پرتودرمانی بااستفاده ازایجاد شوک:این درمان یکی ازدرمان هایی است که بدون هیچ دخالت مستقیمی دربدن انجام میشود. دراین روش با تحریک رگ های خونی ورساندن مواد مغذی به ناحیه آسیب دیده میتوان باعث کاهش درد شد.
اولتراسوند یا فراوادرمانی:بوسیله این روش با بهبود سوخت وسازسلولها وترشحات غشایی میتوان باعث بهبود بافت ها شد.
لیزر:بوسیله لیزرمیتوان باعث کنترل دردوبهبود جراحات شد.
درمان دستی وتحرک مفصل:بوسیله این روش متیوان باعث بازگشت حرکت به استخوان پا وماهیچه شد وبه کاهش دردوسختی مفصل کمک کنیم.
ضربه پا:با استفاده ازضربه های سبک میتوان باعث حفاظت ازپا،ایجاد فشار روی ماهیچه ها ولیگامنت ها درحالت استراحت شد.
دارو
دونوع داروی بدون تجویز پزشک میتواند به کاهش درد و تورم کف پا کمک کند این داروها شامل استامینوفن است که به کاهش درد کمک میکند و داروهای ضدالتهاب بدون استروئید مانند آسپیرین،ایبوپروفن یا ناپروکسین میتواند باعث کاهش درد والتهاب کف پا شود دقت داشته باشید که دوز مصرفی این داروها باید بر طبق دستورالعلی که برای مصرف این داروها ذکرشده است باشد و نباید بیشتر از آن مقدار مصرف شود در صورتیکه سابقه زخم معده دارید این موضوع را باید حتما با پزشک در میان بگذارید آن دسته از افرادی که دچار دردهای مزمن کف پا هستند یا داروهای دیگری را مصرف میکنند حتما باید با پزشک مشورت کنند تا پزشک داروهایی متناسب با التهاب و درد آنها برایشان تجویز کند محافظ های کمان پا بدون نسخه پزشک، وتجهیزات درمانی دیگر هم در کاهش درد کف پا موثراست.
بهبود آسیب دیدگی در بافت های بدن به وجود جریان خون در این بافت ها بستگی دارد. بافت های بدن برای بازسازی و احیا نیاز به ویتامین، مواد معدنی و اکسیژن نیاز دارند که باید توسط خون به این بافت ها منتقل شود. اکسیژن مهم ترین ماده برای ترمیم بافت ها است. وجود تورم و التهاب در ناحیه آسیب دیده موجب کاهش جریان خون،اکسیژن و مواد مغذی در این ناحیه می شود. عدم حضور اکسیژن موجب تجمع اسید لاکتیک و منجر به درد می شود. در روش اوزون درمانی، اوزون،دارو های ضد التهابی و ویتامین ها به ناحیه آسیب دیده تزریق می شود. این روش به ترتیب زیر عمل می کند:
با استفاده از بی حسی موضعی عصب ها بی حس می شوند.
مواد ضد التهابی موجب کاهش درد،تورم و التهاب و در نتیجه افزایش جریان خون می شوند.
با استفاده از ویتامین و مواد معدنی بافت ها تغذیه می شوند و به بازسازی آن ها کمک می شود.
اوزون که یک اکسیژن غیر فعال است پس از تزریق به بافت به صورت فعال در آمده و موجب اکسیژن رسانی به ناحیه آسیب دیده می شود.
تاثیر ازون درمانی یک تا سه روز پس از انجام تزریق آغاز می شود و و تا زمان دستیابی به بهبودی کامل هر یک تا دو هفته تکرار می شود. روند بهبودی در بیماران بسته به شدت آسیب متفاوت است، با این حال اکثر بیماران تنها به سه تا پنج جلسه درمان نیاز دارند. بر خلاف دیگر روش های تزریقی ، تزریق اوزون هیچ عوارض جانبی را برای بیماران به همراه ندارد و نتایج آن دائمی است.
عمل جراحی
جراحی آخرین راه برای درمان درد در پاشنه پا می باشد. پزشکان در 100 سال اخیر تکنیک های این جراحی را برای درمان درد پاشنه پا توسعه داده اند.بسیاری از جراحی هایی که امروزه انجام می شود روی نواحی زیر انجام می شود.
برداشتن استخوان تحریک شده
رهاکردن کف پا
رها کردن فشار های روی عصب کوچک
جراحی معمولا برای شناسایی نواحی از کف پا است که به پاشنه متصل شده است وبرای آزادکردن استخوان این ناحیه می باشد.اگر یک جراحت کوچک در آنجادیده شود آن برداشته می شود و عصب های کوچکی که در آن قسمت قرار دارد اگر باعث درد و فشار شود برداشته می شود .این جراحی معمولا جراحی سرپایی است وشما در همان روز می توانید بیمار را ازبیمارستان مرخص کنید .