طبق تعریف رسمی انجمن بین المللی مطالعات علمی : درد، یک درک و تجربه ناخوشایند است، که بر اثر یک صدمه دیدگی بوجود آمده و یا به بروز آسیبی منجر خواهد شد ، یا اینکه به این صورت احساس میشود. بنابراین درد، آن چیزیست که بیماران احساس می کنند.
گیرنده‌های درد، انتهاهای عریان رشته های عصبی میباشند که، در برابر تحریکهای مختلف از خود واکنش نشان میدهند، مثلآ در برابر سرما و گرما، قطع شدن یا فشار زیاد و مواد شیمیائی.
در مقایسه با گیرنده های دیگر، گیرنده های درد، احتیاج به تحریک قویتری دارند، تا واکنش نشان دهند و برخلاف دیگر گیرنده‌ها، به محرکها عادت نمی‌کنند یعنی میزان تاثیر پذیری آنها کاهش نمی‌یابد. فعالیت گیرنده‌های درد توسط برخی مواد شیمیائی همانند Prostaglandin ها، Bradykinin ها وSerotoninها قابل تغییر و اغلب قابل افزایش است. علاوه بر این، کمبود میزان اکسیژن در بافتها بر اثر سکته، افزایش محیط اسیدی بدن بخاطر افزایش دی اکسید کربن یا تغییر میزان غلظت خون نیز میتوانند حساسیت در برابر محرکهای درد را افزونتر سازند.
رشته‌های عصبی که اطلاعات مربوط به درد را منتقل می‌سازند، به دو گونه اند. رشته‌های سریعA دلتا، که سرعت انتقال در آنها به ۲۰ متر در ثانیه میرسد و رشته‌های کندتر C که با سرعت انتقالی به میزان ۲ و نیم متر در ثانیه درد را منتقل می‌کنند. این رشته های عصبی C هستند که، ابتدا به انتقال تحریکات درد می‌پردازند و به همین علت هم، مکان یابی دقیق درد در این مورد امکان پذیر نیست. در لحظه نخست احساس درد در نخاع، واکنشی ناگهانی فعال میشود که، حرکتی سریع را موجب می‌گردد، در حالیکه درد، هنوز با هوشمندی تمام درک نشده است، مثلآ عقب کشیدن دست، به محض احساس حرارت شعله. از سوی دیگر این اطلاعات به مغز انتقال مییابند. در قشر خارجی مغز یعنی کورتکس است، که درد، سرانجام هوشیارانه درک شده و مورد ارزیابی قرار میگیرد. درک احساس درد و یافتن محل آن، روندیست که باید آموخته شود. در قشر حساس کورتکس برای هر بخشی از پوست بدن مناطق ویژه ای وجود دارند که، کل آنها Homuncolus نامیده میشود.
یک پدیده ویژه ، دردهای انعکاس یافته میباشند. از آنجائیکه اندام‌های درونی بدن نیز دارای رشته‌های عصبی میباشند اما، در پروسه یادگیری ما، کمتر امکان خودنمائی مییابند، دردهائی که در این ارگانها بوجود میایند، بصورتی دیگر، به منزله درد در مناطق پوستی یا ماهیچه ای انعکاس مییابند.
دردهایی که نیاز به توجه فوری پزشکی دارند و باید جدی تر گرفته شوند :
درد یک بیماری نیست بلکه نشان دهنده وجود یک بیماری است . درد تنها زبان بدن برای بیان این است که چیزی بد در حال اتفاق افتادن است. شما ممکن است از تنظیمات بدن خود آگاهی داشته و لذا دردهایی که تنها به دلیل حرکتی غلط بروز می‌کند مثل جابه جا کردن مبلمان و در نتیجه درد کمر و. . . . را از سایر دردها تفکیک و تمیز دهید.
۱- بدترین سردرد در زندگی تان:
این درد نیاز به توجه فوری پزشکی دارد. اگر شما دچار سرما خوردگی شده باشید سردرد شما می تواند ناشی از سینوس‌های مغزی باشد. اما ممکن است درد ناشی از خونریزی مغزی و یا تومورهای مغزی نیز باشد. بنابراین اگر از علت سردرد خود مطمئن نیستید حتما بررسی کنید.
۲- درد و ناراحتی در قفسه سینه، گلو، فک، شانه، بازو و شکم:
درد قفسه سینه می تواند ناشی از التهاب ریه یا پنومونیا و یا یک حمله قلبی باشد. اما باید دقت کرد در ناراحتی های قلبی حتما درد وجود ندارد. بنابراین نباید منتظر درد ماند.
اغلب بیماران قلبی در مورد فشاری صحبت می کنند که در ناحیه قفسه سینه احساس می کنند درست مثل اینکه فیلی روی قفسه سینه آنها نشسته است. ناراحتی‌های مربوط به بیماری قلب ممکن است در قسمت بالاتر از قفسه سینه مثل گلو، فک، شانه و بازوی چپ، شکم و حتی ممکن است همراه با احساس تهوع باشد.
خیلی افراد به خاطر تفسیر غلط درد که از نظرشان ممکن است ناشی از ناراحتی های قلب باشد درمان را به تعویق می اندازند. ولی بعدها متوجه اصل بیماری می شوند.
۳- درد در ناحیه پشت بین دو استخوان پهن شانه:
در اغلب موارد به دلیل ورم مفاصل یا آماس مفصل است اما می‌تواند ناشی از حملات قلبی و یا ناراحتی های شکمی و یا گوارشی نیز باشد.
۴- درد شدید شکمی:
اگر دارای آپاندیس هستید در هنگام بروز این درد حرکت تند و سریع انجام ندهید زیرا ممکن است موجب پارگی شود. مشکلات پانکراس و کیسه صفرا، زخم معده و انسداد روده میتوانند از دیگر دلایل درد باشند که نیاز به توجه دارد.
۵- درد ساق پا:
یکی دیگر از دردهایی که خطر آن کمتر شناخته شده است انسداد رگ‌های داخلی یا عمقی است. لخته خون می تواند در رگ‌های عمقی پا ایجاد شود.این بیماری سالانه حداقل دو میلیون نفر را تحت تاثیر قرار می‌دهد و می تواند زندگی را تهدید کند. به این دلیل خطرناک است که تکه ای از لخته خون می تواند جدا شده و در مسیر جریان خون وارد ریه‌ها گردد و باعث آمبولی ریه شود که کشنده است.
سرطان، چاقی، عدم تحرک ناشی از بستری شدن طولانی مدت یا مسافرت طولانی، حاملگی و پیری خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد. بعضی مواقع تنها ورم در ناحیه پا دیده میشود ولی بدون درد. اگر درد و ورم در ماهیچه ساق پا احساس نمودید سریعاً به دکتر مراجعه کنید.
۶- سوزش پا وساق پا:
در بعضی از افراد که نمی دانند مبتلا به دیابت هستند درد اعصاب محیطی یکی از اولین نشانه ها وعلائم ابتلا به این بیماری است. این علائم به صورت احساس سوزش در ساق یا کف پا است. چیزی شبیه فرو رفتن سوزن در کف پا.
۷- دردهای مبهم و توصیف نشده در علم پزشکی:
در بیماری افسردگی دردهای متنوع و نشانه های فیزیکی رایج است. این گونه بیماران ازسردرد، درد شکمی، درد دست و پا و گاهی ترکیبی از این دردها شکایت می کنند. به خاطر اینکه این دردها به صورت مزمن و دائمی برای بیمار افسرده شده و آنقدر ها نیز ناتوان کننده نیست لذا خود بیمار، خانواده او و حتی متخصص وی این دردها را جدی نمی گیرند و بیمار را مرخص می کنند.
بنابراین زمانیکه علاقه خود رابه فعالیت از دست می دهید یا نمی توانید به طور موثر فکر کنید ویا فعالیت کنید و یا نمی‌توانید افراد را تحمل کنید به پزشک مراجعه نمایید. به جای اینکه ساکت بنشینید و این وضعیت را تحمل کنید. چیزهایی که سبب افسردگی و بدتر شدن کیفیت زندگی می شوند سریعا باید درمان شوند قبل از اینکه منجر به بروز تغییر ساختاری و عملکردی مغز شود.