عصب سافنوس از عصب فمورال (رانی) منشا می گیرد و از جلوی ران به سمت داخلی ران آمده و به سمت پایین حرکت می کند.
اختلال عصبی سافنوس به دلیل فشار روی عصب توسط عضله سارتوریوس (خیاطه) و اداکتور لانگوس و منگوس (adductor longus & magnus) در سمت داخلی ران و در حین عبور این عصب از داخل کانال هانتر (Hunter canal)، یا به طور شایع تر در محل عبور این عصب از روی برجستگی داخلی انتهای تحتانی ران، اتفاق می افتد. این اختلال عصبی با درد، خوابرفتگی، و اختلال حسی در ناحیه عصب دهی شده توسط آن (سطح داخلی ران و زانو) مشخص می شود. این علائم معمولا با درد سوزشی در سمت داخلی زانو شروع می شوند. بیماران مبتلا به اختلال عصبی اغلب متوجه می شوند که این علائم با نشستن یا بشین-پاشو بدتر می شوند. اگرچه آسیب مستقیم به عصب سافنوس طی اعمال جراحی مختلف ران می تواند باعث شروع این اختلال عصبی شود، در اکثر بیماران آسیب مشخصی را نمی توان علت بروز بیماری در نظر گرفت.
تشخیص:
یافته های فیزیکی شامل درد درهنگام لمس محل عبور عصب در سطح جلویی ران، در کنار داخلی خط وسط ران، است. در محل عبور عصب سافنوس از برجستگی داخلی انتهای تحتانی ران، ممکن است علامت تینل (Tinel Sign) مثبت باشد. معاینه دقیق حواس ران، نشان دهنده اختلال حسی در ناحیه عصب دهی شده توسط عصب سافنوس است. نباید هیچگونه اختلالی حرکتی ای وجود داشته باشد.نشستن یا بشین-پاشو با فشار وارد کردن به عصب سافنوس باعث افزایش علائم این اختلال عصبی می شوند.
اختلال عصبی سافنوس معمولا به اشتباه رادیکولوپاتی کمری (اختلال اعصاب خارج شده از نخاع در کمر) یا یکی از بیماری های اولیه زانو، تشخیص داده می شود. رادیوگرافی زانو و الکترومایوگرافی به افتراق اختلال عصب سافنوس از رادیکولوپاتی کمری و دردهای منشا گرفته از زانو کمک می کنند. اکثر بیماران مبتلا به رادیکولوپاتی کمری کمر درد دارند و در آن ها اختلالات رفلکسی، حرکتی و حسی مشاهده می شود. درحالی که بیماران با اختلال عصب سافنوس درد کمر نداشته و اختلالات حرکتی و رفلکسی نیز ندارند. تغییرات حسی ناشی از اختلال عصب سافنوس به محدوده عصب دهی شده توسط آن محدود می شوند. رادیکولوپاتی کمری و اختلال عصب سافنوس می توانند به صورت همزمان وجود داشته باشند که به آن سندروم دابل-کراش (Double Crush Syndrome) گفته می شود. در مواردی، اختلال عصب رانی (Femoral) ناشی از دیابت می تواند باعث درد جلوی ران شود که می تواند تشخیص بیماری را مشکل کند.
الکترومایوگرافی به افتراق رادیکولوپاتی کمری و اختلال عصب فمورال ناشی از دیابت از اختلال عصب سافنوس کمک می کند. رادیوگرافی کمر، لگن و کف لگن برای تمام بیماران مبتلا به اختلال عصبی سافنوس الزامی است تا عدم وجود بیماری های استخوانی اثبات شوند. . بر اساس شرح حال بیمار و تشخیص پزشک آزمایشات دیگری مانند شمارش کامل سلول های خونی نیز انجام می شود. در صورت شک پزشک به بیرون زدگی دیسک یا وجود تومور انجام MRI کمر الزامی است.
نحوه انجام بلاک:
تزریقات برای بلاک اعصاب (قطع عبور پیام عصبی با استفاده از مواد بی حسی) عموما به دو صورت انجام می شوند. روش اول استفاده از لندمارک (مشخصات) های سطحی بدن برای پیدا کردن محل تزریق است و روش دوم استفاده از دستگاه های تصویربرداری (که در بین این روش ها سونوگرافی بیشرین کارآیی و کمترین عوارض جانبی را دارد). در روش لندمارک به دلیل نداشتن دید و آگاهی کامل از جزئیات داخل بدن امکان خطا و عوارض جانبی بالا می باشد که این مشکلات با استفاده از روش سونوگرافی به راحتی حل می شوند
تزریق با کمک دستگاه سونوگرافی:
این روش که در کلینیک فوق تخصصی دردشناسی پروفسور سیروس مومن زاده انجام می شود بالاترین دقت را در میان روش های تزریق دارد زیرا برای شناسایی ساختار های داخلی بدن و خود عصب از دستگاه سونوگرافی استفاده می شود. این روش امکان تزریق موثرتر و عوارض جانبی کمتر را به ما می دهد.
عوارض جانبی احتمالی:
به دلیل عبور شریان سافنوس از نزدیکی محل تزریق شایع ترین عارضه این تزریق تشکیل هماتوم (کیسه پر از خون) است. می توان وارد کردن فشار روی محل تزریق بعد از انجام تزریق، احتمال این عارضه را پایین آورد. اگر سوزن به شیوه نادرستی به بدن وارد شود می تواند به عصب سافنوس آسیب برساند. با جلو بردن آرام سوزن و سپس دور کردن آن از عصب می توان جلوی این عارضه را گرفت. همچنین با استفاده از دستگاه سونوگرافی و دید پزشک به محل سوزن و عصب نیز می توان احتمال این عارضه را کاهش داد.
درمان های غیرجراحی
*فیزیوتراپی
*تزریق اوزون
*بلاک عصب با لیزر
* رادیو فرکوئنسی (RF)