استخوان پاشنه پا کالکانئوس (Calcaneus) نامیده می شود. فاسیا بافتی رشته ای است که بین پوست و ساختارهای زیری بدن قرار می گیرد. در محل اتصال فاسیا کف پا به توبروسیتی (برجستگی) داخلی استخوان کالکانئوس، ممکن است قسمتی از فاسیا استخوانی شود که باعث درد پاشنه می شود.
به این بیماری کالکانئال اسپورس یا خار پاشنه گفته می شود. این بیماری یکی از علل شایع درد پاشنه است. این بیماری معمولا همراه با پلنتار فاسیتیس (Plantar Fasciitis، التهاب فاسیا کف پا) اتفاق می افتد. کالکانئال اسپورس معمولا در سمت توبروسیتی داخلی استخوان پاشنه اتفاق می افتد اما می تواند در هرجای دیگر این برجستگی نیز حضور داشته باشد. کالکانئال اسپورس معمولا بدون علامت بوده اما درصورت احساس شدن درد توسط بیمار، این درد به دلیل التهاب فاسیا کف پا در محل شروعش از توبروسیتی داخلی است. مانند پلنتار فاسیتیس، این التهاب می تواند به تنهایی اتفاق بیافتد یا می تواند بخشی از یک التهاب سیستمیک، مانند روماتوآرتریت، سندروم ریتر (Reiter Syndrome)، یا نقرس باشد. در بعضی بیماران، علت اصلی کاملا مکانیکی است، و معمولا این بیماران حالت راه رفتن غیر معمولی دارند بیش از حد از پاشنه پایشان استفاده می کنند.تمرینات شدید ایروبیک نیز می توانند باعث ابتلا فرد به کالکانئال اسپورس شوند.
درد کالکانئال اسپورس در راه رفتن پس از نشستن به مدت طولانی بیشترین شدت خود را دارد. درد با راه رفتن یا ایستادن طولانی افزایش می یابد. مانند پلنتار فاسیتیس با تصویربرداری رادیوگرافی تغییر محسوسی دیده نمی شود، اما با اسکن رادیونوکلئوتید استخوان می توان متوجه ضخیم شدن محل اتصال فاسیا به توبرکل (برجستگی) داخلی استخوان پاشنه (Calcaneus، کالکانئوس) شد.
تشخیص:
در معاینه فیزیکی با لمس برجستگی داخلی استخوان کالکانئوس بیمار افزایش درد خواهد داشت. با کشیده شدن فاسیا کف پا به سمت جلو و لمس شدن همرمان آن درد بیمار افزایش می یابد. درد کالکانئال اسپورس با تحمل وزن توسط پاشنه افزایش می یابد و با استفاده از کفش هایی که کفی نرمی دارند کاهش می یابد.
انجام رادیوگرافی برای تمام بیمارانی که تصور می شود درد پایشان به دلیل کالکانئال اسپورس است الزامی است تا عدم وجود بیماری استخوانی و تومور اثبات شود. بر اساس شرح حال بیمار و تشخیص پزشک معمولا آزمایشات تکمیلی دیگری مانند شمارش کامل سلول های خونی انجام می شود. در صورت شک پزشک به وجود تومور، یا به کالکانئال اسپورس انجام MRI و تصویربرداری سونوگرافی الزامی است. اسکن رادیونوکلئوتید استخوان برای تشخیص شکستگی های فشاری که در تصویر رادیوگرافی دیده نمی شوند کاربرد دارد.
درمان:
روش های درمانی متفاوتی وجود دارد مانند تزریق، دارودرمانی و فیزیوتراپی. از میان این روش ها تزریق سریع ترین و کارآمدترین روش است.
تزریقات عموما به دو صورت انجام می شوند. روش اول استفاده از لندمارک (مشخصات) های سطحی بدن برای پیدا کردن محل تزریق است و روش دوم استفاده از دستگاه های تصویربرداری (که در بین این روش ها سونوگرافی بیشرین کارآیی و کمترین عوارض جانبی را دارد). در روش لندمارک به دلیل نداشتن دید و آگاهی کامل از جزئیات داخل بدن امکان خطا و عوارض جانبی بالا می باشد که این مشکلات با استفاده از روش سونوگرافی به راحتی حل می شوند.
تزریق با کمک دستگاه سونوگرافی:
این روش که در کلینیک فوق تخصصی دردشناسی پروفسور سیروس مومن زاده انجام می شود بالاترین دقت را در میان روش های تزریق دارد زیرا برای شناسایی ساختار های داخلی بدن از دستگاه سونوگرافی استفاده می شود. این روش امکان تزریق موثرتر و عوارض جانبی کمتر را به ما می دهد.
عوارض جانبی احتمالی:
مهم ترین عارضه این تزریق عفونت است که با استفاده از روش های استریل مناسب به ندرت اتفاق می افتد. تعدادی از بیماران بعد از تزریق افزایش درد خواهند داشت که به دلیل ورود سوزن به بدن است. می توان با تزریق آهسته احتمال این عارضه را کاهش داد. این درد و درد اصلی بیماری بعد از مدت کوتاهی از بین می روند.