زمانی که بیمار به خاطر درد شدید به کلینیک درد مراجعه می کند، متخصص درد شرایط مختلف مانند محل درد (دیسک کمر و مفصل های بدن مانند زانو و شانه مستعد ایجاد دردهای شدید هستند)، علت درد، نوع درد و روش هایی که بیمار در گذشته برای درمان درد به کار گرفته است را مورد بررسی قرار می دهد. بعد از این بررسی ها متخصص درد بهترین روش ممکن برای تسکین درد بیمار را انتخاب می کند. اگر روش های معمولی و سنتی مانند استراحت، فیزیوتراپی و داروهای معمول در درمان درد موفق نبوده باشند، پزشک روش های جدید و غیرجراحی را پیشنهاد خواهد کرد. یکی از روش های مفید برای دردهای شدید مانند زانو درد استفاده از امواج رادیویی برای تخریب عصب درد است. قبل از درمان پزشک ابتدا با در نظر گرفتن شرایط زیر، مناسب بودن استفاده از امواج رادیویی برای درمان درد را تعیین می کند.
در درمان دردهای مزمن معمولاً از روش بلوک کردن عصب استفاده می‌شود. برای بلوک عصب، روش‌های مختلف جراحی و غیر جراحی وجود دارد. روش جراحی دشواری بیشتری نسبت به روش‌های غیر تهاجمی دارد که از آن جمله می‌توان به امکان ایجاد نوروما و دردهای پس از عمل اشاره نمود. به همین دلیل ترجیح بر عدم انجام عمل جراحی مگر در مواقع ضروری است. از این میان، سه روش غیر جراحی برای بلوک کردن عصب کاربرد بیشتری یافته‌اند:
تزریق مواد نورولیتیک (از بین برنده عصب) مانند الکل خالص، گلیسیرین یا فنول به عصب که همزمان با مشاهده X-ray برای از بین بردن واحدهای بزرگی مانند شبکه سیلیاک مناسب است. از عوارض جانبی این روش می‌توان به احتمال پخش شدن ماده نورولیتیک و وارد کردن اثرات جبران ناپذیر به اطراف عصب، اشاره کرد.
فریز کردن اعصاب محیطی (Cryoanalgesia) که دقیق‌تر از روش قبلی است اما از معایب آن، تأثیر کوتاه مدت در حدود 6-3 ماه است.
درمان به وسیله امواج رادیوفرکوئنسی که روشی مطمئن‌تر از دو روش قبلی است و بر پایه تخریب دمایی برخی از اعصاب با استفاده از الکترودی با قابلیت تولید حرارت قرار دارد.
مدت زمانی که بیمار دچار درد شده است
مدت زمانی که بیمار از درد رنج می برد و راه هایی که تا کنون برای درمان درد امتحان کرده است اهمیت بالایی برای انتخاب روش درمان دارد. برای مثال، اگر دارو و ورزش هیچ یک برای درمان درد مؤثر نبوده باشند، پزشک تأثیرفیزیوتراپی و ماساژ را نیز در درمان درد بررسی می کند.
موارد کاربرد
دردهای رویه مفصل
بسیاری از دردهای کمر و گردن از رویه‌های مفصلی نشأت می‌گیرد. این دردها را می‌توان با تزریق اپی‌دورال مواد کورتونی به ناحیه مورد نظر، تسکین داد اما اثر این تزریق موقتی است. با ایجاد ضایعه بر روی شاخه وسطی عصب اصلی راموس پشتی می‌توان به مدت طولانی‌تری از این دردها خلاصی یافت. احتمال موفقیت این عمل 80-70 درصد است که با توجه به عدم وجود روش‌های درمانی مؤثر جز داروهای مسکن و فیزیوتراپی، نتیجه قابل قبولی می‌باشد.
دردهای با منشأ دیسک بین مهره‌ای
دردهایی که از دیسک بین مهره‌ای نشأت می‌گیرند، علل شایعی برای دردهای کمر و گردن هستند. برای دیسکی که بیرون نزده باشد معمولاً عمل جراحی تجویز نمی‌شود. آنولوس فیبروس یا همان قسمت خارجی دیسک، با عصب سینوسی مهره‌ای (سینوورتبرال) و ارتباطات شاخی خاکستری (Gray Rami) مرتبط است. پس از شناسایی دیسک دردناک، درمان با رادیوفرکوئنس برای از بین بردن جزئی عصب دیسک و یا از بین بردن عصب‌های بین دیسکی انجام می‌شود.
دردهای مربوط به رکتوم و دنبالچه
این دردها نیز می‌توانند با استفاده از تکنیک رادیوفرکوئنس و با تخریب عصب دنبالچه و یا گانگلیون ایمپار انجام شود.
دردهای سمپاتیک
دردهایی که از طریق عصب سمپاتیک منتقل می‌شوند می‌توانند با ایجاد ضایعه بر روی رشته سمپاتیک در ناحیه مهره‌ای یا در گانگلیون استلیت، درمان شوند. همچنین این تکنیک برای کنترل دردهای ناشی از ایسکمی (نرسیدن خون به یک ارگان) به کار می‌رود که این امر از طریق کاهش درد و افزایش جریان خون در موضع انجام می‌شود.
گانگلیونوتومی
موارد دیگر استفاده از تکنیک رادیوفرکوئنس شامل درمان دردهای ناشی از عصب سه قلو با بلوک کردن گانگلیون گاسریان، ایجاد ضایعه بر روی گانگلیون اسفنوپالاتین و سایر موارد می‌شود.
دیگر کاربردهای رادیوفرکانسی:
-
کنترل درد والتهاب در آرتروز مفصل
-
کاهش درد ناشی از آرتروز مفاصل فاست در ستون فقرات
-
کنترل ودرمان درد ناشی از دیسکهای بین مهره ای
-
کنترل درد های ناشی از اندومتریوز
-
دردهای ناحیه تحتانی شکم و لگن
-
دردهای دنبالچه
-
دردهای ناحیه سر و صورت
-
دردهای مزمن محل زخم بعد از عمل جراحی قدیمی
-
درمان دردهای ناشی از سندروم تونل کارپال
-
درمان درد خار پاشنه
-
تخریب شبکه های تولید کننده درد در تومورهای شکم لگن
تأثیر دارو روی تسکین درد
تزریق دارو یکی از راه های درمان برای بیمارانی است که گرفتار کمر درد های شدید هستند. قبل از استفاده از امواج رادیویی برای تخریب عصب درد، متخصص درد تأثیر دارو را روی بیمار بررسی می کند. اگر دارو مؤثر نباشد امواج رادیویی بهترین راه حل است.
روش تشخیصی بلوک شاخه عصبی
روش تشخیصی بلوک شاخه عصبی نیز به نوعی، تخریب عصب درد محسوب می شود. بلوک شاخه عصبی برای تشخیص ریشه درد به کار می رود. اگر بلوک شاخه عصبی حداقل برای مدت دو هفته درد را تسکین دهد، می توان امواج رادیویی را برای تخریب عصب درد امتحان کرد. در بلوک شاخه عصبی، محل مربوط به عصب ایجاد کننده درد در ستون فقرات، با تزریق دارو از کار می افتد. هنگام انجام کار برای مشاهده محل صحیح قرار گرفتن سوزن، از تکنیک های تصویربرداری مانند فلوروسکوپ و پرتو ایکس استفاده می شود.
روش تشخیصی بلوک عصبی در اغلب موارد نتیجه بخش است و درد بیمار را تسکین می دهد. این روش در صورت موفقیت باعث درمان موقت درد می شود و برای گرفتن نتایج دائم و طولانی مدت، تخریب عصب درد با امواج رادیویی انجام می شود.
بررسی ستون فقرات
قبل از استفاده از امواج رادیویی برای تخریب عصب درد، ستون فقرات از لحاظ وجود انواع اختلالات ارزیابی می شود. این بررسی ها ممکن است با روش ام آر آی یا سی تی اسکن انجام شوند. بررسی سلامتی ستون فقرات قبل از استفاده از امواج رادیویی ضروری است؛ زیرا اگر اختلالی در ستون فقرات وجود داشته باشد، امکان دارد تخریب عصب با مشکل مواجه شود و یا بی تأثیر باشد.
فرآیند انجام عمل
پس از بی‌حسی موضعی ناحیه تحت درمان، پزشک از تصویربرداری همزمان با اشعه X جهت هدایت یک سوزن کوچک به ناحیه درد استفاده می‌کند. سپس اعصاب نزدیک به نوک سوزن را تحریک کرده تا محل دقیق عصب را پیدا کند. هنگامی که محل دقیق عصب پیدا شد، درمان با ایجاد ضایعه توسط رادیوفرکوئنس آغاز می‌شود. حین عمل، دستگاه تولید کننده رادیوفرکوئنس جریان کمی را به نوک سوزن انتقال می‌دهد. این جریان در نوک سوزن تولید گرما می‌کند. سپس بسته به نوع درد و اندازه عصب، پزشک مدت زمان معینی سوزن را در محل نگه می‌دارد و بعد از محل خارج می‌کند. برای درمان کامل ممکن است پزشک این عمل را در چند ناحیه انجام دهد.ایجاد ضایعه توسط رادیوفرکوئنس معمولاً 45-15 دقیقه طول می‌کشد.
ناموفق بودن عمل جراحی برای درمان درد
ممکن است بیمار قبل از مراجعه به کلینیک درد، برای درمان مشکل خود عمل باز انجام داده باشد. اگر انجام عمل جراحی درد بیمار را درمان نکرده باشد، بیمار می تواند از امواج رادیویی برای درمان خود استفاده کند. در روش تخریب عصب با امواج رادویی تنها از بی حسی موضعی و آرامبخشی خفیف استفاده می شود و در مقایسه با روش های جراحی، عوارض و مشکلات کمتری برای بیمار ایجاد می کند. بنابراین بهتر است به جای تکرار عمل جراحی، از تخریب عصب درد با استفاده از امواج رادیویی استفاده شود.
چه کسانی برای انجام این عمل مناسب هستند؟
از آنجا که این عمل بر پایه از کار انداختن قسمتی از اعصاب حسی قرار دارد بنابراین می‌تواند عوارض جانبی داشته باشد. این روش تنها برای درمان دردهای شدید و مزمن به کار می‌رود. دردهایی که بر زندگی بیمار تأثیر مخربی داشته و حتی باعث کناره‌گیری بیمار از بسیاری از فعالیت‌های اجتماعی می‌شود. پیش از انجام عمل، بررسی‌های کاملی بر روی سیستم عصبی بیمار انجام می‌شود.