تنگی کانال نخاعی چیست
تنگی کانال نخاع می تواند به صورت مادرزادی و یا به صورت اکتسابی ایجاد شود
و در حالت مادرزادی قطر کانال نخاع به صورت اولیه کم می‌باشد و بنابراین بسیاری از پاتولوژیها و مشکلات کمری می‌تواند به راحتی موجب ایجاد علائم شدید در یک فرد با این حالت بشود.
تنگی کانال نخاعی یعنی کاهش فضایی که نخاع در آن وجود دارد و این کاهش فضا که باعث فشار به نخاع و ریشه‌های عصبی در کنار دیسک کمر و دیسک گردن می‌شود و بر اثر آن کمر درد و گردن درد ایجاد می‌شود.
معمولا عمده تنگی‌ها در ناحیه کمر وگردن ایجاد می‌شود در ناحیه پشتی و سینه‌ای نادر است.
همچنین علتی که موجب ایجاد تنگی شده می‌تواند روی ریشه‌های عصب که در کنار دیسک گردن و دیسک کمر قرار گرفته فشار وارد کند و سبب ایجاد کمر د درد پا یا دردهای شدید دست هستند بدون اینکه درد کمر یا درد گردن داشته باشند و بسیاری از این رد، گردن درد و در مراحل پیچیده‌تر دردهای پاها می‌شود و عمده بیمارانی که ما میببینیم دارای بیماران درد را به آرتروززانو ارتباط می‌دهند و حتی درک این مطلب که دردهای آنهامنشا درمثلا دیسک کمر یا دیسک گردن آنهادارد کاملا سخت است.
درمان بسیاری از بیماران تنگی کانل نخاع هم درمان دیسک کمر یا درمان دیسک گردن و یا بر اساس پاتولوژی درمان آرتروزگردن آنهامی باشد. از شایعترین علل کمر درد در سنین بالا تنگی کانال نخاعی است.
همانگونه که از نام ان بر میاید تنگی کانل نخاع یعنی کانل نخاعی تنگ شده , اما دلایل این تنگ شدگی متنوع است.
دلایل تنگی کانال نخاعی
-
دیسک کمر و یا دیسک گردن در چندین سطح (معمولا باید ما در 3 سطح یا بیشتر بیرون زدگی دیسک داشته باشیم )
-
آرتروزگردن یا آرتروزکمر باز هم در چندین سطح یعنی ما در چند عدد از مهره های سطوح فقرات آرتروزداریم و تیز شدگی های ناشی از آرتروزکانال نخاعی را تنگ کرده و رو ی ریشه های عصب فشار می اورد
در بعضی از افراد به طور مادر زادی کانل نخاع تنگ است و کوچکترین تحریک دیسک کمر یا دیسک گردن یا حتی مراحل اولیه آرتروزگردن و آرتروزکمر موجب ایجاد تنگی کانال علامت دار می شود.
-
شکستگی یا لیز خوردگی مهره ها: می تواند فاصله مجرای نخاعی را تنگ کند.
-
ضخیم شدگی لیگامان های اطراف نخاع به علل گوناگون مانند طولانی نشستن و کار زیاد کشیدن
-
تومور های نخاع
توجه کنید تنگی کانال نخاعی یک بیماری در سنین بالای 50 سال و معمولا بعد از 60 سال می باشد و اطلاق واژه تنگی کانال نخاع به افراد زیر 50 سال جز موارد مادرزادی و موارد خاص صحیح نیست.
علائم تنگی کانال نخاعی کمر چیست
-
کمردرد
-
درد سوزشی در قسمت باسن و اندام‌های تحتانی. این احساس دردمبهم و سوزش بر اثر همان فشارناشی از دیسک کمر یا دیسک گردن یا آرتروز آنها است که روی ریشه‌های عصبی خارج شده از کمر یا گردن وارد می‌شود.
مثلا اگر عصبی که باید به پشت ساق پا میرفته و حس این ناحیه را تامین کند تحت فشار ناشی از دیسک کمر یاآرتروزکمر قرار گیرد، درد و گرفتگی در پشت ساق ایجاد می‌شود.
-
احساس سوزن سوزن شدن و گزگز مورمور در لگن و ساق پا
-
تحلیل عضلات ساق پا
وقتی فشار ناشی از دیسک کمر و یا دیسک گردن یا آرتروز کمر یا آرتروز گردن به عصب بیشتر شود، عملکرد حرکتی عصب و بعد ان عضله هم دچار اختلال می‌گردد. امکان دارد بیمار نتواند مچ پایش را از بالا بیاورد و موقع راه رفتن مانند حرکت اسب پایش را روی زمین بکشد.
از مهمترین علایم تنگی کانال نخاع ناشی از دیسک کمر و یا دیسک گردن یا آرتروز کمر یا آرتروز گردن کاهش درد در زمان خم شدن به جلو مانند حالت نشستن می باشد.. در خم شدن به جلو فضای بین مهره‌ای باز شده و فشار روی عصب کاهش می یابد لذا علائم بیمار در این حالات کاهش می یابد.
افزایش درد به هنگام پیاده روی
-
درد ساق پاها در تنگی کانل ناشی از دیسک کمر و یا یا آرتروزکمر شایع‌تر است.
معمولاً شدت درد به هنگام راست نگه داشتن بدن و خم شدن به سمت عقب افزایش می‌یابد
تنگی کانال نخاعی در گردن عموما به دلیل دیسک گردن یا آرتروزگردن می باشد و سبب ایجاد بی‌حسی، ضعف وسوزن سوزن شدن در آرنج یا دست‌ها و یا بازو ها شود.
درد گردن یا شانه:در صورتی که دیسک گردن یا آرتروز گردن بر اعصاب ناحیه‌ی گردن فشار ایجاد کند ، درد گردن یا شانه حادث می شود . ولی ، تنگی کانال نخاعی گردنی بر خلاف تنگی کانال نخاع کمری اغلب اوقات با دردی شدیدی همراه نیست .
انچه دیسک گردن یا آرتروز گردن را از کمر مجزا و مهمتر می کند درد ان نیست بلکه اینکه در دیسک گردن یا آرتروز گردن ممکن است بر خلاف کمر روی نخاع فشار وارد شود و از دست دادن کنترل مثانه، روده و بی اختیاری ادراری ایجاد شود.
حتی در موارد شدید تنگی کانال نخاعی گردن ، اعصاب مثانه و روده ممکن است دچار اشکال شده و به بی اختیاری ادراری و یا مدفوعی منجر گردد.
درمان های غیر جراحی تنگی کانال نخاع
درمان تنگی کانال نخاع در بسیاری از موارد به صورت غیر جراحی امکان پذیر است .در صورت عدم وجود درگیری شدید یا پیشرونده عصبی، پزشک ممکن است یک یا چند مورد از درمان‌های غیرجراحی زیر را تجویز کند:
داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند آسپرین، ناپروکسن، ایبوپروفن، ایندومتاسین، برای کاهش التهاب و تسکین درد.
داروهای ضد درد مانند استامینوفن برای رفع درد.
تزریق کورتیکواستروئید به بیرونی‌ترین غشاء پوشش دهنده نخاع و ریشه عصب‌های ستون فقرات برای کاهش التهاب و درمان درد حادی که به باسن یا قسمت‌های پایین پا منتشر می‌شود.
تزریق داروی بی‌حس کننده ( موسوم به بلوک‌های عصبی)، در نزدیکی عصب مورد نظر برای رفع درد به طور موقت.
فعالیت محدود (بسته به وسعت درگیری عصب).
استفاده از کمربند یا کرست‌های طبی برای محافظت و کمک به بیمار برای دست آوردن مجدد تحرک خود توصیه می‌شود. این روش گاهی اوقات برای بیماران مبتلا به ضعف عضلات شکم و یا بیماران مسن مبتلا به تخریب و دژنراسیون در چند سطح از ستون فقرات خود، استفاده می‌شود.
ورزش
بهترین درمان طولانی مدت و نگهدارنده در کلیه بیماران از جمله بیماران دارای تنگی کانال نخاعی ورزش است.
در بیماران تنگی کانال نخاع یعنی بیمارانی که چه به دلیل دیسک چه آرتروزو چه به دلیل هیپرترفی لیگامانی و یا چه دلایل ژنتیکی دارای باریک شدگی فضای داخل کانال نخاع ( تنگی کانال نخاع ) می باشند معمولا خم شدن به جلو موجب باز شدن فضای کانال آنهاو کاهش درد در آنها به دلیل برداشته شدن شدت فشار از روی عصب ها خواهد شد. در برخی از بیمارانی که دارای دیسک کمر بدون تنگی کانال نخاعی هستند همین حرکت موجب تشدید درد در آنهامی شود لذا لزوما ورزش باید تحت نظر پزشک متخصص اموزش داده شود و ادامه یابد.
اولین ورزش مهم در بیماران تنگی کانال نخاع جمع کردن دو پا داخل سینه است ورزشی که در مرحله حاد در بسیاری از بیماران دارای دیسک کمر دردناک است. در شرایطی که در حالت طاق باز خوابیده ایم دو پا را در داخل شکم جمع می کنیم و ده شماره نگه می داریم و سپس رها می سازیم و ده مرتبه این ورزش را انجام می دهیم.
ورزش دوم برای تنگی کانال نخاع کشش عضله پریفرمیس در شرایطی است که طاق باز خوابدهایم و زانو ها خم می باشد و لگن را به سمت مخالف می کشیم. در این ورزش باید توجه کنیم که فشار به کمر وارد نشود.
ورزش سوم برای درمان تنگی کانال نخاع کشش عضلات پشت ساق و ران پا می باشد که بسیار در پیشگیری و درمان بیماران درار دیسک کمر و همچنین بیماران تنگی کانال نخاعی به عنوان یک ورزش کلیدی مطرح می شود.
برخی از درمان‌های جایگزین برای تنگی نخاعی کدامند؟
درمان کایروپراکتیک یا مانیپولاسیون
فلسفه این درمان مبتنی بر این است که محدود شدن جنبش در ستون فقرات، باعث کاهش عملکرد صحیح آن و بروز درد کمر می‌گردد. متخصصان کایروپراکتیک با درمان دستی و تنظیم ستون فقرات، حرکت طبیعی ستون فقرات را بازمی‌گردانند. آنهاهمچنین با اعمال کشش و نیروی رانش، به افزایش فضای بین مهره و کاهش فشار بر اعصاب آسیب دیده کمک می‌کنند. طبق اظهارات برخی افراد، درمان و مراقبت کایروپراکتیک برای آنهاسودمند بوده است. تحقیقات انجام شده تا‌کنون نشان داده است که درمان کایروپراکتیک، از درمان‌های سنتی غیر جراحی موثر برای برطرف کردن درد حاد کمر و از جمله تنگی کانال نخاع است.
یکی از جدیدترین درمان های تنگی کانال نخاع اوزون درمانی می باشد. استفاده از گاز O3 در بسیاری از موارد موجب باز شدن نسبی کانال و کاهش علایم و خصوصا درد های انتشاری پا در بیماران مبتلا به تنگی کانال نخاع می شود. کاهش تورم پاها ، کاهش گرفتگی پاها از جمله فواید اوزون درمانی در بیماران مبتلا به تنگی کانال نخاع می باشد.
اوزون درمانی تنگی کانال نخاع بسته به تشخیص متخصص طب فیزیکی ممکن است در داخل مطب و یا در بیمارستان انجام شود. اوزون درمانی عارضه خاصی ندارد اما ممکن است بعضی از بیماران تنگی کانال نخاعی به آن جواب ندهند.
دلایل متعددی در توجیه استفاده از اوزون برای درمان عارضه تنگی کانال نخاعی کمری وجود دارد:
بررسی تاریخچه بیماری تنگی کانال نخاعی کمری نشان می‌دهد که شدت این عارضه در اغلب بیمارانی که از آن رنج می‌برند، با گذشت زمان الزاماً بیشتر و بدتر نمی‌شود و بنابراین در اغلب موارد می‌توان انجام عمل جراحی را به تأخیر انداخت.
تزریق استروئیدها در ناحیه پایین کمر، شدت درد ناشی از این عارضه و نیاز به انجام عمل جراحی را کاهش می‌دهد. از آنجا که اوزون هم به مانند استروئیدها، فسفولیپاز را مسدود می‌کند، بنابراین جایگزین کردن استروئیدها با اوزون که یک داروی بسیار ایمن‌تر است و ساز و کار عملکرد آن هم مشابه با استروئیدهاست، یک اقدام منطقی و توجیه‌پذیر خواهد بود.
همچنین اوزون میزان خونرسانی و گردش خون در سطح سلولی را افزایش می‌دهد و از این طریق هم می‌تواند در کاهش درد ناشی از تنگی کانال نخاعی مؤثر واقع شود. در حال حاضر، از روش تزریق سرخرگی اوزون برای تسکین درد و التهاب ناشی از استئوآرتروززانو استفاده می‌شود، بنابراین قاعدتاً این روش باید در مورد علائم استئوآرتروزمفصل فاست هم مؤثر باشد.
تزریق اوزون به داخل سوراخ بین مهره‌ای (اینترا-فورامینال) در مقایسه با تزریق استروئیدها، تأثیر بیشتری در تسکین درد ناشی از فتق دیسک‌های پایین کمر دارد (و اثرات درمانی آن از ماندگاری بیشتری برخوردار است).
لیزر درمانی تنگی کانال نخاع:
استفاده از لیزرهای پیشرفته و جدید با کاهش تورم موجود در کانال نخاعی موجب باز شدن ورم از کانال های نخاعی و ایجاد شرایط مناسب جهت انجام ورزش می باشد. لیزر های نسل جدید بر خلاف لیزرهای نسل قدیم به داخل کانال نخاع نفوذ می کنند و می توانند اثرات درمانی خود را اعمال کنند. به کرات با بیمارانی برخورد می کنیم که قبلا از لیزر جهت درمان تنگی کانال نخاع بهره ای نبرده اند و دلیل آن عدم نفوذ لیزرهای نسل قدیم به داخل کانال بود.