بین استخوان های مفصل زانو دو بافت ضربه گیر به نام منیسک قرار دارد (مینیسک خارجی و مینیسک داخلی). در کنار عملکرد جذب ضربه، مینیسک می تواند به استخوان ران (فیمور) و استخوان ساق پا (تیبیا) کمک کند که در کنار یکدیگر به نحو مناسب قرار گیرند.
این مینیسک ها همچنین به عرضه مواد مغذی به غضروف مفصل زانو کمک کرده و نقش موثر در تثبیت وضعیت زانو دارند. با بالا رفتن سن، احتمال ایجاد پارگی در مینیسک افزایش پیدا می کند. در این حالت ایجاد پارگی در یک مینیسک می تواند باعث التهاب مفصل شده و باعث تولید مایع مفصلی شود. افزایش تولید مایع مفصلی در این حالت می تواند باعث تشکیل یک کیسه (کپسول) بر روی مفصل شده و یک کیست محکم بر روی آن ایجاد نماید.
علائم و نشانه ها
علائم ایجاد کیست مینیسک زانو به شرح زیر هستند:
* گاهی اوقات یک برآمدگی دردناک در محل مفصل مشاهده می شود
* ایجاد درد به خصوص در زمان ایستادن بر روی پای آسیب دیده و ناراحتی در هنگام حرکت دادن مفصل زانو
* ایجاد برآمدگی محکم در محل کیست که اغلب در ناحیه خارجی مفصل زانو ایجاد شده و امکان مشاهده آن در زمانی که زانو صاف می شود، ساده تر است.
* ورم در داخل مفصل زانو
* قفل شدن مفصل زانو که باعث عدم توانایی در صاف کردن یا خم کردن کامل مفصل می شود
* خالی شدن مفصل زانو یا ایجاد مشکل در عملکرد آن
علت ها و دلایل
کیست مینیسک زانو معمولاً پس از پارگی مینیسک ایجاد می شود. پارگی مینیسک اغلب با بالا رفتن سن در افراد مشاهده می شود، اما همواره احتمال ایجاد آن با وارد شدن آسیب به زانو وجود دارد (آسیب دیدگی ناشی از چرخش یا پیچ خوردن). زانو یا چمباتمه زدن نیز می تواند باعث پارگی مینیسک شود.
ریسک ایجاد این مشکل با قرار گرفتن در شرایط زیر افزایش می یابد:
*انجام ورزش های دارای برخورد مستقیم (مثل فوتبال، راگبی و ورزش های مانند آنها)، ورزش هایی که انجام آنها نیازمند پوشیدن کفش های میخ دار و چرخش بر روی پاشنه است (سوکر)، و نیز انجام ورزش هایی که نیازمند استفاده از کفش های مخصوص و تغییر یکباره در جهت حرکت می باشد (مثل اسکواش، راکت بال و بسکتبال)
* آسیب دیدگی قبلی زانو
* آسیب دیدگی تاثیر گذار در وضعیت اجزای زانو و به خصوص آسیب دیدگی های رباط
*کاهش قدرت زانو و انعطاف پذیری آن
عوارض
* عود مجدد علائم که باعث ایجاد مشکلات مزمن می شود
* آسیب دیدگی های مکرر مفصل زانو به خصوص در مواقعی که انجام فعالیت های ورزشی زودتر از موعد پس از آسیب دیدگی یا عمل جراحی شروع شود.
* بیشتر شدن پارگی (تشدید پارگی) یا افزایش اندازه کیست در صورت درمان نشدن
* ابتلا به آرتروز زانو
*عوارض مربوط به عمل جراحی شامل عفونت، خون ریزی، وارد شدن آسیب به عصب (بی حسی، ضعف، فلج)، درد مداوم، خالی شدن زانو، قفل کردن، ترمیم نشدن مینیسک (در صورت استفاده از روش های درمانی)، نیاز به عمل جراحی مجدد، سفت شدن زانو (از بین رفتن دامنه حرکت)، و بازگشت مجدد کیست.
* فرسایش استخوان و مفصل به خاطر فشار وارد شده از کیست
* آسیب دیدگی اعصاب به خاطر فشار وارده شده از کیست به اعصاب
راه ها و روش های درمان
درمان کیست مینیسک زانو در ابتدا با استفاده از یخ و دارو برای کاهش درد و التهاب شروع می شود. گاهی اوقات کیست، دارای مایع بیش از حد است و به این ترتیب نیاز به خارج کردن مایع اضافی از آن وجود دارد (اسپیریشن). و در نهایت برای کاهش علائم، معمولاً از عمل جراحی استفاده می شود.
دارو درمانی
* در صورتی که بیمار نیاز به داروهای مسکن داشته باشد، می توان از داروهای ضد التهاب غیر استروئید (آسپیرین و ایبو پروفن)، یا سایر مسکن های درد (استامینوفن) استفاده کرد.
* قبل از عمل جراحی کیست مینیسک زانو برای ۷ روز داروی مسکن مصرف ننمایید.
* داروی های مسکن معمولاً فقط پس از عمل جراحی برای بیمار تجویز می شوند. در این رابطه لازم است دارو طبق نظر پزشک و فقط به مقدار مورد نیاز مصرف شود.
* تزریق های کورتیکو استروئید در حالت هایی که ناراحتی بیمار شدید باشد برای کاهش التهاب مفصل استفاده می شوند. این تزریق ها فقط در صورت لزوم می بایست انجام شوند، زیرا فقط تعداد محدودی از این تزریق ها برای بیمار قابل استفاده است.
سرما درمانی
سرما درمانی (یخ درمانی) می بایست برای ۱۰ تا ۱۵ دقیقه هر ۲ تا ۳ ساعت برای التهاب و درد و نیز بلافاصله پس از انجام فعالیت هایی که باعث تشدید علائم می شود، مورد استفاده قرار گیرند. در این حالت بیمار می تواند از بسته های یخ یا ماساژ یخ نیز استفاده نماید.
عمل جراحی
عمل جراحی کیست مینیسک زانو معمولاً از طریق ایجاد یک شکاف در نزدیک مفصل (آرتروسکوپیکالی) شروع شده و سپس مینیسک پاره شده از محل خارج می شود. علاوه بر این در این زمان می توان کیست را نیز از بدن بیمار خارج کرد. پس از جراحی، لازم است که از تمرین های حرکتی تقویتی و کششی برای بازیابی نیرومندی و دامنه حرکت کامل مفصل استفاده شود. تمرین های حرکتی را می توان در خانه یا در مرکز فیزیوتراپی انجام داد.
پیش بینی فرآیند بیماری
کیست مینیسک زانو معمولاً بطور طبیعی درمان نمی شود. بسیاری از کیست های مینیسک باعث ایجاد درد یا ناتوانی نمی شود و نیازی به درمان ندارد. در صورتی علائم بیماری در فرد مشاهده شود، عمل جراحی یک روش مناسب برای درمان مشکل می باشد. بهبود وضعیت بیمار در این حالت با گذشت مدت ۶ هفته از عمل جراحی مشاهده خواهد شد.
پیشگیری
*گرم کردن و انجام حرکت های کششی قبل از شروع فعالیت
* حفظ تناسب اندام در ناحیه ران، زانو و پا و افزایش قابلیت انعطاف و تحمل بدن
* یادگیری و استفاده از تکنیک های صحیح برای پریدن و چرخش هنگام انجام فعالیت های ورزشی
* استفاده از ابزارهای محافظ برای مفاصل آسیب پذیر برای انجام ورزش های دارای برخورد مستقیم یا فعالیت هایی که نیازمند پریدن است. در مثال در این رابطه می توان از پیچاندن بانداژهای ارتجاعی، چسب زدن، یا بریس استفاده کرد.
* استفاده از تجهیزات حفاظتی مناسب و اطمینان از مناسب بودن آنها. برای مثال هنگام پوشیدن کفش های میخ دار لازم است از مناسب بودن طول میخ ها بر روی سطح مطمئن شد.