فضای چهارگوش فضایی در پشت شانه بین چندعضله مختلف است که ساختارهای مهمی مثل عصب زیربغلی (Axillary) که به سمت بازو می آید و شریان های سر استخوان بازو از داخل آن عبور می کنند.
سندروم فضای چهارگوش یکی از دلایل غیرمعمول درد شانه و پشت بازو است که اولین بار در سال 1983 شناخته شد و در حال حاضر به دلیل پیشرفت MRI و تصویربرداری سونوگرافی تشخیص آن ساده تر است. این سندورم به دلیل وارد شدن فشار روی عصب زیربغلی در مسیر عبورش از داخل این فضا اتفاق می افتد.
فضای چهارگوش و مسیر عبور عصب زیربغلی:
علائم این بیماری معمولا به آهستگی شروع می شوند و بیمار حادثه خاصی را به عنوان اتفاق شروع کننده علائم گزارش نمی کند. بیمار محل اصلی درد را در پشت شانه گزارش می کند که این درد با بی حسی و فلجی نسبی به سمت پشت بازو و قسمت خارجی شانه پخش می شود. این درد و فلجی همراه آن در مواردی با دور کردن بازو از بدن و چرخاندن بازو به سمت خارج بدتر می شوند. با پیشرفت بیماری بیمار متوجه افزایش ضعف بازو و ناتوانی در دور کردن بازو از بدن یا چرخادن بازو یه سمت خارج می شود. این سندروم معمولا در جوانان ورزشکاری که در اوایل دهه سوم زندگیشان مشغول ورزش هایی که نیاز به پرتاب اجسام دارند اتفاق می افتند. در بعضی موارد این سندروم در افراد مسن تر به دلیل ضایعات اشغال کننده فضا مانند کیست و تومور در ناحیه فضای چهارگوش که روی عصب زیربغلی فشار وارد می کنند، اتفاق می افتد.
تصویر MRI نشان دهنده کیست در ناحیه فضای چهار گوش:
موارد خفیف این بیماری طی زمان بهبود می یابند در حالی که اگر موارد شدید بیماری درمان نشده باقی بمانند می توانند باعث تحلیل رفتن و ضعف دائمی عضلات خلفی شانه شوند.
تشخیص:
مهم ترین یافته در بیماران مبتلا به سندروم فضای چهارگوش ضعف عضلات پشت شانه است. این ضعف باعث ناتوانی بیمار در بلند کردن بازو و چرخاندن دست به سمت خارج می شود. در تصاویر زیر دست راست بیمار سالم و دست چپ مبتلا به سندروم فضای چهارگوش است:
با پیشرفت بیماری عضلات سرشانه و پشت شانه به قدری تحلیل می روند که در معاینه فیزیکی این تحلیل عضله به راحتی قابل مشاهده است. درد این سندروم با بالابردن بازو و چرخاندن دست به سمت خارج افزایش می یابد. با لمس یا به آرامی ضربه زدن به محل فضای چهارگوش بیمار افزایش درد خواهد داشت.
ممکن است الکترومایوگرافی به تشخیص اختلال عصب زیربغلی کمک کند، هرچند ممکن است این تست در سندروم های خفیف یا در بعضی موارد حاد نیز اختلالی را نشان ندهد. الکترومایوگرافی به افتراق این سندروم از رادیکولوپاتی گردنی (اختلال اعصاب خارج شده از نخاع به دلیل وارد شدن فشار روی آن ها توسط مهره های ستون فقرات در گردن) کمک می کند. انجام رادیوگرافی برای بیماران مبتلا به این سندروم الزامی است تا عدم وجود بیماری های استخوانی اثبات شوند. بر اساس شرح حال بیمار آزمایشات تکمیلی مانند شمارش سلول های خونی نیز انجام می شوند. MRI و تصویربرداری سونوگرافی برای تمام بیمارانی که احتمال می رود مبتلا به سندروم فضای چهارگوش هستند الزامی است زیرا این دو تصویربرداری دقت بسیار بالایی برای تشخیص این سندورم دارند.
انجام تزریق:
برای انجام این تزریق بیمار روی تخت معاینه می نشیند و عضلات شانه ریلکس می شوند. پزشک محل دقیق فضای چهارگوش را مشخص می کند و تزریق را انجام می دهد.
آماده سازی بیمار و مشخص کردن محل تزریق:
انجام تزریق:
عوارض جانبی احتمالی:
عارضه اصلی این تزریق عفونت است که با استفاده از روش های استریل به ندرت اتفاق می افتد. احتمال آسیب دیدن عصب زیربغلی یا شریان های اطراف سر استخوان بازو توسط سوزن وجود دارد اما پزشک می تواند با به آرامی جلو بردن سوزن و متوقف کردن تزریق در صورت روبرو شدن با مقاوت بالا احتمال این عوارض را پایین بیاورد. حدود 25% بیماران بعد از تزریق افزایش درد خواهند داشت که به دلیل ورود سوزن به بافت های کتف است. این درد و درد اصلی بیماری بعد از مدتی از بین می روند.
درمان های غیرجراحی
*فیزیوتراپی.
*تزریق اوزون.
*بلاک عصب با لیزر.
* رادیو فرکوئنسی (RF)
در مطب پروفسور دکتر سیروس مؤمن‌زاده تمامی این خدمات با راهنمایی اولتراسوند انجام می‌گیرد.