درد اسپوندیلوز سرویکال

به بیماریهای تخریبی و فرسایشی ستون فقرات مهراک یا اسپوندیلوز (Spondylosis) گفته می شود. اسپوندیلوز از آسیب‌های غیر التهابی در ستون مهره‌های بدن است.

اسپوندیلوز به طور کلی عبارت است آرتریت و فرسایش مفاصل ستون فقرات. در این بیماری زائده‌های مفصلی درگیر نیستند. یکی از اصلی ترین عوامل بروز این عارضه افزایش سن است. معمولا با بالا رفتن سن افراد بدن آن ها دچار فرسایش می شود. بعد از مدت های  طولانی استفاده از ستون فقرات، مهره ها و مفصل هاو نخواهند داشت. در حالت پیشرفته بیماری به دلیل فشار بر ریشه اعصاب درد و پارستزی (گزگز شدن و بی حسی) اندام‌ها روی می‌دهد.

هنگامیکه فاصله بین دو مهره کنار هم تنگ شود فشار بر ریشه عصب می‌تواند موجب آسیب ریشه شود. علائم حسی و حرکتی آسیب ریشه مانند درد و ضعف عضلانی بسته به محل عصب‌دهی دارد. بیماری عموماً در سنین بالا دیده می‌شود.

اسپوندیلوز سرویکال(cervical spondylosis)  در ستون فقرت گردن رخ می دهد و به دلیل فشار مستقیم به کانال نخاعی ممکن است ضعف عمومی، عدم تعادل، اختلال در کنترل اسفنکترهای روده و مثانه و کاهش جریان خون اندامها را همراه داشته باشد.

البته هرچندکه این بیماری با بالا رفتن سن رخ میدهد ولی ممکن است برخی افراد زودتر دچار فرسایش و درد ستون فقرات شوند و برخی دیگر هرگز دچار این عارضه نشوند. مشکل  بستگی به این دارد که چه نواحی  از ستون فقرات تغییر پیدا کند و این تغییرات بر نخاع و کانال نخاعی و اعصاب اثر می گذارد یا خیر .

بیماری‌های فرسایشی ستون فقرات از مهمترین علل بیرون ‌زدگی و پارگی دیسک‌ گردن به شمار می روند گه به مرور زمان، رباط‌ها و همچنین لایه‌ی خارجی دیسک‌ها تضعیف خواهند شد و محتویات داخلی دیسک، دچار حالت برآمدگی می گردند و باعث می‌شود که دیسک از فضای طبیعی خود خارج شده  و به نخاع یا ریشه‌های عصبی فشار بیاورد.

ستون فقرات و آرتروز کمر می تواند تمامی نواحی  ستون فقرات را تحت تاثیر قرار دهد و نشانه های ناشی از آن بستگی به این دارد که چه نواحی از ستون فقرات درگیر است :

گردن ( بالای ستون فقرات) ، وسط کمر( ستون فقرات سینه ای) یا پایین کمر

علائم و نشانه ها

علائم ناشی از اسپوندیلوز سرویکال  بسته به نواحی درگیر در ستون فقرات دارد، نشانه ها می توانند بسیار خفیف یا تا حدی حاد باشند که باعث بروز ناتوانی فرد می شوند. برخی نشانه های شامل:

آرتروز مهره های گردنی

• درد گردن که بعضا شدت پیدا میکند و گاهی خوب می شود

• درد گردن که تا شانه و بازو دست و انگشتان ادامه پیدا می کند

• خشکی گردن و شانه صبحگاهی و ناتوانی در حرکت گردن

• مور مور شدن و بی حسی در گردن یا شانه و دست ها

• ضعف و سستی در گردن، شانه بازو ها و دست ها و انگشتان

• سر درد در نواحی خلفی سر

• سر گیجه و نداشتن تعادل

• برخی عارضه ها در هنگام بلع غذا ( این مورد بسیار کم پدید می آید ولی در صورت آسیب به طناب نخاعی احتمال آن هست)

علل

علت مهم ایجاد اسپوندیلوز سرویکال  فرسایش بدن ناشی از افزایش سن است. فرد هر روز برای انجام کار های روزمره، فشار های زیادی را تحمل می کند و این فشار برای سال های طولانی ادامه دارد و باعث بروز  تغییرات زیادی در ستون فقرات می شود. این تغییرات در آناتومی باعث ایجاد تغییرات و فرسایش زیادتر و عارضه در ستون فقرات می شود و نشانه های آرتروز گردن و سون فقرات بروز خواهد داد.

اولین بخش از ستون فقرات که دچار دگرگونی می شود، دیسک های بین مهره هامی باشند. به همین علت اکثر افرادی که آرتروز ستون فقرات (اسپوندیلوز) دارند در دیسک  خود دچار مشکل می شوند.

دیسک های بین مهره ای و مفاصل های فاست قسمت های متحرک ستون فقرات هستند  که ستون فقرات با استفاده از  این اجزا حرکت میکنند. با گذشت زمان کلاژن(نوعی پروتئین) موجود دچار دگرگونی می شود و مولکول های جذب کننده آب نیز کم می شوند میابند و سرانجام دیسک خشک تر و نازک تر میگردد. نازک شدن دیسک به معنای اینست که فضای کمتری بین مهره ها وجود دارد از سوی دیگر مفاصل فاست باعث حفظ ثبات ستون فقرات می شود. با تغییر حالت دیسک ها و فضای بین مهره ای نحوه حرکت مفاصل فاست نیز تغییر می یابد: غضروف بین مفاصل بخاطر فشار تغییر حالت داده و شروع به فرسایش می کند و همچنین مفاصل فاست بیش از قبل تحرک میکنند و احتمال دارد باعث التهاب و تحریک اعصاب در کانال نخاعی گردند.

تشخیص و درمان

تشخیص با پرتونگاری و ام‌آرآی است. به دلیل ماهیت تخریبی بیماری درمان اغلب نگهدارنده‌است (نه بهبود دهنده). از داروهایی مانند NSAIDs و شل کننده عضلانی، کایروپرکتیک، امواج فراصوت و ماساژ استفاده می‌شود. درمان جراحی فقط در موارد میلوپاتی شدید مقاوم به درمان طبی توصیه می‌شود. تکنیکهای جراحی متفاوت است ولی گاه از جوش‌خوردگی دو مهره بوسیله گرافت از استخوان لگن استفاده می‌شود.

شایع ترین مشکلات اسپوندیلوز سرویکال

درد گردن:

درد گردن، همیشه خود بخود محدود شونده نیست و در حدود یک سوم بیماران  بحالت مزمن تبدیل می شود. درد ناشی از ستون فقرات سرویکال در گردن و پشت سر حس می شود. گاهی درد به سمت شانه، بازو و دست نیز انتشار یافته و با حرکات خاص سرو وضعیت گردن برانگیخته می شود. 

ضعف عضلانی:

ضعف و آتروفی عضله مهمترین اختلال ایجاد شده به علت قطع اعصاب حرکتی است و در صورتی که با  تندرنس یا از دست رفتن رفلکس های وتری اهمیت بیشتری دارد

دیگر مواردشامل:

- اختلال حس

- تغییر یا اختلال در رفلکس های وتری عمقی

- اختلال  gait

درمان اسپوندیلوز سرویکال

درمان های طبی:  

اقدامات غیر جراحی در موارد خفیف اغلب مفید بوده و باعث بهبود موقت می شود. استراحت در بستر و محدودیت حرکت سر و گردن در کاهش شدت و فرکانس علائم موثر است. باید تاکید گردد که درمانهای غیر علمی و غیر استاندارد غالبا با عوارض جبران ناپذیری همراه می باشد .

درمان های دارویی: 

چهار دسته دارویی که به صورت رایج به کار می روند شامل آنالژزیک ها، NSAIDS ، کورتیکواستروئیدهای های سیستمیک و شل کننده های عضلانی هستند.

لوازم طبی سرویکال:

بیشترین extension و  flexion گردن در C5-C6 و C4-C5 و کمترین آن در C2-C3 و C7-T رخ می دهد. همچنین حداکثر چرخش با فلکسیون به لترال در C2تا C4 و حداقل حرکت در C7 اتفاق می افتد. نقش گردن بندها عبارت از یادآوری  به بیمار برای محدود کردن حرکات سر و گردن است و ضمنا تا حدودی اثر وزن جمجمه بر عضلات گردن را کم می کند.

گردنبندها نبایستی به مدت طولانی استفاده شوند. بیمار بایستی به صورت مکرر معاینه شود. تصمیم گیری برای قطع استفاده از گردنبند نبایستی بر عهده بیمار باشد. جهت کاهش درد منطقی است که از گردنبندی با حداقل ایجاد محدودیت برای بیمار استفاده شود و پاسخ بیمار پس از یک دوره زمانی بررسی شود. در این حالت داروها می توانند به صورت همزمان برای کاهش درد به کار روند.گردنبند ها پس از اعمال جراحی به صورت شایعی به کار می روند. در این حالت نیز بیشتر به صورت یک یادآور برای بیمار عمل می کنند ولی غالبا نقش موثری در پیشبرد فیوژن دارند.

رادیوفرکونسی وتکنیک های Neuromodulation 

بسیاری از بیماران دچار درد گردن مبتلا به اسپوندیلوز فقرات گردنی و صدماتwiplash  بوده و در دوران بهبود پس از عمل جراحی می باشند . سندرم های درد اغلب مجموعه ای از اختلالات Neuropathic و nociceptive هستند. Neuromodulation  عبارت از مهار فانکشنال دینامیک هدایت در طول مسیرهای عصبی است و Neuroablation قطع فیزیکی این راه می باشد. تکنیک های Neuromodulation در کاهش درد این بیماران ممکن است نقش داشته باشد.

بلوک عصبی برای درمان علاﺋم اسپوندیلوز ستون فقرات سرویکال

یک تست Block با حجم کمی از داروی بی حسی موضعی با یا بدون کورتون در ناحیه مربوطه انجام میشود. در صورت پاسخ مثبت ، نوروتومی با روش رادیوفریکوئنسی انجام می شود.

روش های جراحی در درمان اسپوندیلوز سرویکال

در صورت عدم موفقیت درمان طبی، بهترین راه حل، درمان جراحی است. اعمال جراحی با تکنیک های گوناگون به سه روش قدامی، خلفی و لاترال انجام می شود.