مفصل ران یک مفصل گوی و حفره‌ای است که به حرکت پاها هنگام انجام فعالیت‌های روزمرّه‌ای چون راه رفتن و بالا و پایین رفتن از پله‌ها کمک میکند. این مفصل با وجود برخورداری از یک دامنه حرکتی مناسب، بسیار پایدار است و به ندرت، حتی پس از وارد شدن ضربه‌ی شدید، دچار دررفتگی و درد باسن و لگن میشود.
آناتومی مفاصل لگن:
بیماران برای توصیف درد مفصل لگن (ران) از عبارات گوناگونی مانند التهاب، درد سنگین، درد تیر کشنده یا احساس سوزش و گزگز استفاده می کنند. این درد میتواند مداوم باشد یا تنها در زمان انجام حرکات معینی چون سر پا نشستن، سریع به راه افتادن یا چرخیدن شعله ور شود. درد استخوان لگن و باسن یا ناگهان آغاز میشود یا به تدریج در طول هفته‌ها یا ماه‌ها شکل می‌گیرد.
درد استخوان ران میتواند علامت آسیب‌های مختلفی از کشیدگی عضلانی ملایم گرفته تا شکستگی استخوان باشد. گاهی نیز این درد لگن علامت بیماری، اختلال یا عارضه‌ای چون ، التهاب کیسه‌های مفصلی، سرطان یا پوکی استخوان به شمار می‌رود. اما شایع ترین و مهمترین علت این درد باسن خصوصا در سنین بالا آرتریت مفصل لگن و ران می باشد. در بیماری آرتریت غضروف مفصلی که بین استخوان ران (femur ) و لگن قرار دارد تحلیل می رود و باعث خشکی مفصلی و برخورد مستقیم استخوان ها می شود.
علائم و نشانه ها
لگن درد و درد باسن میتواند راه رفتن ،ایستادن وحتی نشستن در موقعیت های مختلف را با مشکل مواجه کند. نوع درد مفصل لگن در هر فردی بر اساس علت درد لگن متفاوت است .درد لگن و باسن به دو شکل دردهای پایدار وموقت ظاهر میشود. درد استخوان باسن و دردهای شدید و مزمن معمولا زمانی ایجاد میشود که مفصل لگن را دریک حالت خاص حرکت دهید درصورتیکه دچار بیماری یا آسیب دیدگی درمفصل لگن باشید علاوه بر درد با عملکرد ناصحیح مفصل لگن هم مواجه میشوید هم چنین ممکن است علاوه بر درد سایر علائم زیر در لگن ایجاد شود:
1-کاهش تحرک مفصل
2-ایجاد ناراحتی هنگام وارد شدن وزن بدن بروی یک پا
3-احساس خشکی وگرفتگی درماهیچه های اطراف مفصل
4-بی حسی وکرختی درناحیه لگن
5-شنیدن صدای تق تق هنگام حرکت مفصل
6-درد پشت
7-درد زانو یا مچ پا
8-التهاب، سوزش یا گزگز شدن باسن‌ها، پاها، کشاله ران، پشت لگن یا ران
9-احساس شکستن، از جا درآمدن یا صدا دادن مفصل ران
10-در برخی موارد، درد مفصل لگن و ران همراه با علائمی است که می‌توانند نشان دهنده یک فوریت پزشکی باشند.
11-بدشکلی مفصل ران یا لگن
12-ناتوانی در راه رفتن، انداختن وزن بر روی مفصل ران یا خم کردن و پیچاندن این مفصل
13-کوتاه‌تر بودن یک پا از دیگری
14-چرخش رو به بیرون پا
15-درد بسیار شدید و غیر قابل تحمل درمفصل ران یا لگن
علت و دلایل
توضیح علت بروز درد ناگهانی مفصل لگن و علت درد باسن در اکثر موارد بسیار ساده است، برای نمونه درد استخوان لگن و باسن میتواند پیامد افراط در ورزش کردن باشد. این درد معولاً از التهاب یا کشیدگی بافت‌های نرمی چون تاندون (تاندون ها عضلات را به استخوان ها متصل می کنند و مسئول حرکت دادن مفاصل هستند) ناشی میشود و غالباً ظرف چند روز برطرف می‌گردد. اما درد مزمن و طولانی مدت مفصل ران در عارضه‌هایی خاص ریشه دارد.
درد زانو گاهی اوقات تنها نشانه‌ی مشکل داشتن مفصل ران به شمار می‌رود. این گونه دردها را، که بسیار متداول نیز هستند، در اصطلاح درد ارجاعی می‌گویند. درد مفصل ران در باسن یا بیرون مفصل ران نیز حس میشود.
شماری از رایج ترین علل درد لگن و مفصل ران عبارت‌اند از:
التهاب مفاصل: مشکلات مربوط به التهاب مفاصل یا آرتریت همچون استئو آرتریت و آرتریت روماتوئید به خصوص در بین افراد مسن از رایج ترین دلایل درد استخوان لگن هستند. آرتریت می تواند باعث التهاب مفصل لگن و تجزیه غضروف هایی شود که حرکت نرم استخوان های لگن بر روی یکدیگر را امکان پذیر می کند. با پیشرفت بیماری آرتریت درد بیمار به تدریج افزایش پیدا می کند. با از بین رفتن غضروف ها، سر استخوان ران بطور مستقیم به حفره داخلی مفصل لگن ساییده می شود.در تصویر زیر مفصل سمت راست دچار بیماری آرتریت شده است.
در این زمان ساییده شدن استخوان و غضروف به یکدیگر می تواند باعث ایجاد اختلال در حرکت های عادی مفصل لگن شود و علت لگن درد باشد و به این ترتیب افراد مبتلا به آرتریت با احساس سفتی در عضلات و کاهش دامنه حرکتی مفصل مواجه خواهند شد. به هر حال وجود درد در کشاله ران و قسمت جلوی پا یکی از رایج ترین علائم ابتلا به آرتریت لگن است و این شرایط بطور خاص در زمان راه رفتن یا در زمان انجام فعالیت هایی که نیازمند خم شدن است احساس می شود. برای مثال از این فعالیت ها می توان از پوشیدن جوراب یا خارج شدن از اتومبیل نام برد. به هر حال درد بیمار در این حالت در نتیجه سایش استخوان ها به یکدیگر احساس می شود. علاوه بر این ممکن است مفصل لگن نیز در این رابطه ملتهب شود.
شکستگی لگن: شکستگی در ناحیه لگن یک مشکل خاص در افراد مسن است. با بالا رفتن سن، استخوان ها ممکن است ضعیف و شکننده شوند. به این ترتیب احتمال شکسته شدن این استخوان ها در زمان افتادن یا وارد شدن آسیب افزایش پیدا می کند.
التهاب کیسه های مفصلی: این مشکل مربوط به التهاب کیسه های کوچک پر از مایع (به نام بورس) است که از عضلات و تاندون ها در برابر فعالیت های تکراری و مکرر یا حرکت هایی که باعث آسیب دیدگی مفصل لگن می شود، حفاظت می کنند.
تاندونیت: تاندون ها بندهای ضخیمی از بافت بدن هستند که استخوان ها را به عضلات متصل می کنند. بیماری تاندونیت در حقیقت مربوط به التهاب و آسیب دیدگی تاندون ها است. این مشکل معمولاً در نتیجه وارد شدن فشار به خاطر استفاده بیش از حد از تاندون ها ایجاد می شود.
کشیدگی عضله یا تاندون: فعالیت های تکراری می توانند باعث وارد شدن فشار به عضلات، تاندون ها، و رباط هایی شوند که از حرکت های مفصل لگن حمایت می کنند. هنگامی که این ساختارها به خاطر استفاده زیاد ملتهب شوند، این شرایط می تواند باعث ایجاد درد و جلوگیری از حرکت های عادی مفصل لگن شود.
سرطان: تومورهای سرطانی ایجاد شده در استخوان (سرطان استخوان) یا سلول های سرطانی که به استخوان نفوذ می کنند در عمل می توانند باعث ایجاد درد در مفاصل لگن و سایر استخوان های بدن شوند.
آواسکولار نکروز (استئونکروز): این شرایط زمانی اتفاق می افتد که جریان خون به استخوان ران کاهش پیدا کرده و بافت استخوان در نتیجه آن از بین برود. هر چند این شرایط ممکن است برای سایر استخوان ها نیز ایجاد شود، آواسکولار نکروز در اکثر مواقع در استخوان ران مشاهده می شود. این مشکل می تواند باعث شکستن استخوان ها در این ناحیه یا در رفتن آنها شود. این مشکل می تواند در نتیجه استفاده زیاد از داروهای استروئید (همچون پردنیزون) نیز برای فرد ایجاد شود.
اختلال عصب: اعصاب بسیاری از ناحیه لگن وارد ران می شوند. آسیب های مختلف مانند شکستگی ها، کشیدگی تاندون ها و یا نشستن نادرست یا طولانی مدت می تواند این اعصاب را تحت فشار قرار دهد و باعث التهاب آن ها و در نتیجه احساس درد شود.
تشخیص
چنانچه درد مفصل لگن پس از دو هفته یا بیشتر تسکین نیافت و یا تشدید شد، بهتر است هر چه سریع‌تر به متخصص درد شناسی مراجعه نمایید. پزشک در ابتدا پرسش‌هایی را در باره ی نوع درد و حرکات تشدید کننده درد مطرح میکند.
بروز درد هنگام خم کردن مفصل ران برای بالا و پایین رفتن از پله‌ها و به ویژه زمان به پا کردن جوراب غالباً نشانه‌ی وجود مشکل در مفصل ران است. لازم است پزشک را در جریان چگونگی شروع علائم، نحوه تأثیرگذاری آنها بر فعالیت‌های روزانه و بروز یا عدم بروز درد در شب بگذارید.
پزشک مفصل لگن را برای بررسی دامنه حرکتی آن و محل اصلی درد معاینه میکند. گاهی به منظور تشخیص بعضی عارضه‌ها انجام آزمایش‌های دیگر نیز ضرورت می‌یابد. آزمایش‌های خون، روش‌های تصویربرداری MRI، سی. تی. اسکن و پرتونگاری (اشعه ایکس) از جمله آزمایش‌هایی هستند که ممکن است پزشک دستور انجام آنها را جهت ارزیابی درد مفصل ران بدهد.
روش‌های درمان درد لگن به صورت غیر جراحی معمولاً بر کاهش درد تا حد ممکن و بازگرداندن دامنه حرکتی مفصل به حالت طبیعی متمرکز می‌شوند.برای کاهش درد مفصل لگن و درمان لگن درد درمان های مختلفی وجو د داردمیزان موفقیت این درمان ها علاوه برتفاوت آن در هر فرد به دلایل بروز درد هم بستگی دارد. به عنوان مثال درمان های کاهش درد ناشی ازبیماری آرتریت ترکیبی ازچندین درمان است.
روش های درمانی غیر جراحی که معمولا در موارد درد لگن و باسن تجویز می شوند در ادامه آورده شده اند.
دارو درمانی
داروهای ضد التهاب که امروزه به عنوان داروهای ضد التهاب غیر استروئید (NSAID, NAIDs) نیز شناخته می شوند، عمدتاً برای درمان درد لگن اولیه برای درد ملایم یا خفیف مربوط به این التهاب مورد استفاده قرار می گیرند. این التهاب می تواند در نتیجه پارگی عضلانی، بورسیت، تاندونیت، آرتریت، پارگی لابرال، یا سینوویت ایجاد شود. داروهای ضد التهاب همچنین می توانند در خط مقدم روش های درمانی به همراه یک برنامه تقویتی مورد استفاده قرار گیرند.
تزریق
بسته به علت درد تزریق های مختلفی می توانند انجام شوند. در کل هدف تزریق وارد کردن دارو های مورد نیاز به داخل ساختار آسیب دیده است. در صورت التهاب مفصل، تزریق داخل مفصل و در صورت التهاب تندون تزریق در کنار تندون انجام می شود. در کلینیک فوق تخصصی دردشناسی پروفوسور دکتر سیروس مومن زاده این تزریقات به کمک دستگاه سونوگرافی انجام می شود. دستگاه سونوگرافی ساختار های داخلی بدن را به پزشک نشان می دهد و باعث موثرتر شدن تزریق می شود.
تزریق داخل مفصل ران و لگن:
پس از تزریق، میزان کاهش درد از بیماری به بیمار دیگر متفاوت می باشد. بعضی افراد ممکن است کاهش درد لگن و باسن را در طول دو تا پنج روز احساس می کنند.
بلاک عصب
بلاک عصب به جلوگیری از عبور پیام عصبی از جمله پیام درد با استفاده از تزریق مواد بی حسی به عصب گفته می شود. بسیاری از درد های مچ پا ناشی از اختلالات عصبی مانند تحت فشار قرار گرفتن عصب و حمله تومور به عصب هستند. برای درمان این درد ها و یا مطمئن شدن از این موضوع که اختلال یک عصب خاص مسئول درد لگن است می توان از بلاک آن عصب استفاده نمود. در کلینیک فوق تخصصی پروفوسور مومن زاده این تزریق با کمک دستگاه سونوگرافی انجام می شود. استفاده از دستگاه سونوگرافی باعث دید دقیق پزشک به ساختار های داخلی محل تزریق می شود و باعث کاهش عوارض جانبی و تاثیر قوی تر بلاک می شود.
برای درمان درد های ناشی از سرطان در ناحیه گردن که دائمی یا بسیار مقاوم هستند نیاز به تخریب کردن عصب مسئول انتقال پیام درد است. برای این کار از تکنیکی ماشبه تکنیک بلاک عصب استفاده می شود اما به جای مواد بی حسی سموم تخریب کننده عصب را به بیمار تزریق می کنیم.
ازن تراپی (ازن درمانی)
ازون تراپی یک روش مداخله ای احیا کننده برای درمان درد است که تزریق اکسیژن اوزون با درجه دارویی در نواحی دردناک، رباط ها، تاندون ها و مفاصل آسیب دیده یا دژنره (تخریب شده) می‌باشد. این امر، موجب احیا و تقویت بافت های درگیر میشود که به نوبه خود، موجب بهبود یا از بین رفتن علائم بیماری می‌گردد.
لیرز درمانی:
اثرات لیزر:
-
اثرات ضد التهابی (Anti inflammatory)
-
اثرات ضد درد (Analgesic effects)
-
اثرات ضد تورم (Anti edema effect)
-
اثرات تحریک کننده سیستم ترمیم بافتی
به طور میانگین هر جلسه لیزر درمانی 30 دقیقه طول می کشد و برای درمان کامل درد لگن به طور میانگین 5 جلسه لیزر درمانی جوابگو است.
بریس یا محافظ
بریس یا ارتز به خصوص در مواردی مفید است که علل درد باسن مفصل ساکروایلیاک (مفصل لگن و استخوان خاجی) باشد، این بریس تقریباً به اندازه یک کمربند پهن است و دور کمر بسته میشود و فشار مناسبی را جهت پایدار ساختن این ناحیه به آن وارد میکند. استفاده از بریس گاهی اوقات، به ویژه در صورت دردناک بودن یا التهاب مفصل ساکروایلیاک ، بسیار مفید است. بریس پس از فرو نشستن درد یا التهاب درآورده میشود.
کمپرس سرد و گرم
به کاربردن گرما وسرما درمانی باعث کاهش درد باسن و سختی مفصل در کوتاه مدت میشود. استفاده از کمپرس یخ باعث کاهش التهابات و تورم میشود و از بروز مجدد درد لگن جلوگیری میکند گرما درمانی هم باعث شل شدن عضلات گرفته شده می شود و به افزایش جریان خون در عضلات کمک می کند.
رژیم غذایی
کاهش وزن با کاهش فشار روی مفصل باعث کاهش درد لگن می شود. مفصل لگن مفصلی است که وزن کل بدن را تحمل میکند پس برای کاهش این فشار وزن خود را کمی کاهش دهید.
پیشگیری
باید از انجام تمرینات وفعالیت هایی که باعث ایجاد فشار روی مفصل لگن و بروز درد باسن می شود، جلوگیری کرد. جلوگیری از انجام فعالیت هایی مانند بالا رفتن از پله، ورزش های سنگینی مانند دوی آهسته، اسکی در سرازیری، تمرینات ایروبیکی شدید، فعالیت های فیزیکی مانند حرکاتی که حرکت و توقف ناگهانی در آن است، پیچ خوردن، فشارهای شدید، خم شدن و زانو زدن شدید، بلندکردن یا هل دادن اجسام و اشیاءسنگین و نشستن روی صندلی های کم ارتفاع. زمانی که پیشگیری ممکن نیست سعی کنید، بعد از انجام این فعالیت ها کمی استراحت کنید تا مفاصل شما بر اثر فشار فعالیت های مکرر دچار خستگی و درد لگن نشود.
درصورت بروز درد لگن و باسن با دوست و یا یکی ازاعضای خانواده خود درد و دل کنید تا ذهن و روح شما آرامش کافی داشته باشد و انجام فعالیت هایی مانند مدیتیشن، مثبت اندیشی و ملحق شدن به گروه های حمایتی در اجتماع می تواند به شما در کنترل بهتر درد باسن کمک میکند. درد استخوان لگن می تواند ناراحت کننده باشد به دلیل اینکه در طول روز ما از مفصل لگن خود بطور مکرر استفاده می کنیم.