کف پای درناک مشکل شایعی است. درد در استخوان کنار انگشت شست ، پینه ها و میخچه ها ، درد انگشتان پا ، التهاب مفاصل و آرتروز از علل شایع درد پا هستند. درد پشت پاشنه معمولا به علت التهاب تاندون آشیل و یا بورسیت (التهاب کیسه ای که حاوی کمی مایع است و بین تاندون و استخوان قرار می گیرد) ایجاد می شود.
شایعترین علت ایجاد کننده ی درد کف پا التهاب نوعی بافت همبند است که در این ناحیه قرار گرفته است و در اصطلاح آناتومی به آن فاشیا گفته می شود.
مکانیسم آسیب دیدگی چگونه است؟
– وارد شدن مکرر نیروی کششی و فشاری به قوس کف پا.
-اختلال آناتومی کف پا که نیروی زیادی را به این ناحیه وارد کند مانند کف پای صاف.
– وجود دوره هایی از آسیب دیدگی و بهبود این ناحیه.
– سپس در اثر آسیب واسطه های شیمیایی التهابی آزاد می شوند که درد ایجاد می کنند.
– در برخی موارد کف پای صاف ممکن است در مواردی در این ناحیه به صورت خودبخود دچار پارگی شود.
– در اثر التهاب بافت آسیب دیده به صورت بافت همبند (اسکار) ترمیم می شود و آهکی شدن بافتی (کلسیفیکاسیون) ایجاد می شود که دردناک خواهد بود.
عوامل خطر:
سن بالای ۴۰ سال
اضافه وزن
بی تحرک بودن فرد
کاهش حرکات رو به بالای مچ پا (دورسی فلکشن)
راه رفتن مکرر روی سطوح سخت
پوشیدن کفش تخت
شواهد کافی مبنی بر ارتباط شغل با التهاب بافت همبند کف پا (فاشئیت پلنتار) وجود ندارد و نمی توان آن را یک آسیب شغلی دانست.
علائم درد کف پا:
درد ممکن است در یک محل مشخص احساس نشود. ممکن است درد در زیر پاشنه ، پشت پا یا در مچ پا احساس گردد. اما اگر درد به قسمت جلوی پا ، پنجه ها و یا به ساق پا انتشار پیدا کند ممکن است آسیب نخاع کمری مطرح باشد. درد در اوایل صبح و با گذاشتن پا روی زمین بدتر می شده و پس از یک دوره استراحت بهتر می شود اما معمولا در طول روز و با حرکت بیشتر پاها درد بهتر می شود. ماهیت درد حالت کششی و از هم گسیختگی دارد.
در معاینه خم کردن مچ پا به بالا (حرکت دورسی فلکشن) به علت ایجاد کشش در بافت همبند کف پا (فاشیا) موجب ایجاد درد می شود. معمولا تورم وجود ندارد یا کم است.
تشخیصهای افتراقی:
اگرچه شایعترین علت درد پاشنه التهاب بافت همبندی کف پا (فاشیای پلنتار) است اما عوامل دیگری نیز می توانند عامل این مشکل باشند و به خصوص اگر مشکل بیمار به درمان جواب ندهد باید مد نظر قرار گیرند.
سندرم پاشنه ی کبود:
این مشکل در افراد مسن چاق یا افراد جوانتری که ورزشکار هستند و روی سطوح سخت ورزش می کنند ممکن است روی دهد. درد معمولا عقبتر و در ناحیه خلفی تری است و زیر بالشتک چربی استخوان پاشنه احساس می شود. کفی های مخصوص ممکن است تجویز شوند و یا درمانهای دیگری صورت گیرند.
بورسیت زیر پاشنه:
بورسیت یا التهاب کیسه ای که حاوی کمی مایع است و بین تاندون و استخوان قرار می گیرد.
ممکن است در ناحیه زیر استخوان پاشنه ایجاد شود که بیشتر در افراد مسنی که کفش جدیدی را پوشیده اند روی می دهد. ممکن است یک تورم حساس به لمس در زیر پاشنه ایجاد شود که درد با خم کردن پنجه و حرکت مچ پا تغییری نمی کند. درمان با بیرون کشیدن مایع ملتهب و یا تزریق دارویی ممکن است موثر باشد.
سندرم تونل تارس:
یکی از عصبهای پا از زیر عناصری عبور می کند که برخی اوقات ممکن است تحت فشار عناصر اطراف خود قرار گیرد. در این صورت درد ، بی حسی و احساس سوزش در قسمت داخلی پا ، مچ یا حتی ساق پا روی می دهد. این علائم در یک محل خاص احساس نمی شود و شبها بدتر می شود. این مشکل ممکن است با دیابت ، کم کاری تیروئید ، التهاب مفاصل و اختلالات آناتومیک پا مانند کف پای صاف مرتبط باشد. تزریق استروئید در کنار درمان عامل زمینه ای می تواند کمکم کننده باشد.
علل دیگر:
در موارد نادری ممکن است درد پاشنه علت مهمتری داشته باشد به خصوص اگر درد علیرغم درمان ۶-۳ ماه طول بکشد.
نقرس در موارد نادری ممکن است با علائمی شبیه به التهاب بافت همبند کف پا بروز کند.
در موارد نادری مشکلات دیگری مثل فیبروسارکوما ، متاستاز ، جسم خارجی ، اوستئومیلیت ،توبرکلوزیس نیز می توانند علت این مشکل باشند.
تشخیص :
تشخیص معمولا بالینی و از طریق معاینه است اما ممکن است در مواردی نیاز به انجام رادیوگرافی ،آزمایش خون و یا آزمایشات هدایت عصبی باشد. اگر پس از سه ماه درمان مشکل برطرف نشود در مواردی سونوگرافی ویا ام.آر.آی ممکن است درخواست شوند.
درمان:
درمان به شدت علائم بستگی دارد.
در موارد خفیف :
آموزش به منظور کاهش فشاری که بر پاها وارد می شوند ، کاهش وزن و عدم فعالیت بر روی سطوح سخت ، کفی کفش طبی و مناسب ، تمرینات کششی غیر فعال ، استفاده از سرما و گرما ، ماساژ مالشی کف پا ، و داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی توصیه می شوند.
در موارد درد با شدت متوسط :
در این موارد ممکن است فرد به سطوح تخصصی تر ارجاع داده شود. علاوه بر درمانهای فوق ، فیزیوتراپی ، تزریق داروهای بی حس کننده و ضد التهاب ، آتل شبانه از جنس سخت و آتل غیر ثابت هنگام راه رفتن.
در موارد شدید و یا مواردی که به درمان پاسخ نمی دهند:
ارجاع به سطوح فوق تخصصی و ارزیابی مجدد برای بررسی عامل ایجاد کننده و در مواردی جراحی توصیه می شود.