انجام ورزش همیشه برای بدن مفید واقع نمی شود در برخی موارد آسیب‌هایی را برای ورزشکاران به همراه دارد که یکی از آسیب‌های شایع پارگی مینیسک زانو است که انواع مختلفی دارد.
پارگی خفیف رباط‌های پا و رباط صلیبی می‌تواند به آسیب زانو منجر شود. این آسیب‌ها در حین ورزش و استفاده نادرست از زانو ایجاد می شوند. پارگی مینیسک یکی از رایج‌ترین آسیب دیدگی های زانو است.
ورزشکاران، به خصوص افرادی که ورزش های برخوردی انجام می دهند در معرض خطر پارگی مینیسک هستند. با این حال، هر کسی در هر سنی می‌تواند دچار پارگی مینیسک شود. وقتی مردم در مورد پاره شدن غضروف زانو صحبت می کنند، آنها عموما به پارکی مینیسک اشاره دارند.
یکی از نواحی شایع آسیب در رشته‌های مختلف ورزشی ، درد زانوست. زانو یک مفصل لولایی است که در بالا توسط استخوان ران و در پایین توسط استخوان درشت نی تشکیل شده است مفصل زانو توسط عضلات و رباط های اطراف خود پایدار شده است. عضله چهار سر رانی در جلو ران و عضله همسترینگ در پشت ران قرار دارند که باعث راست شدن و خم شدن زانو می شوند.
آسیب مینیسک
مینیسک زانو به شکل های مختلفی دچار پارگی می شود. پارگی مینیسک با شکل ظاهری و محل پارگی در مینیسک مشخص می‌شوند. پارگی‌های رایج شامل پارگی طولی، افقی یا عرضی، مایل، شعاعی و ترکیبی از پارگی های فوق می شود. پارگی مینیسک در حین ورزش اغلب همراه با آسیب دیدگی‌های دیگر زانو از قبیل پارگی رباط صلیبی قدامی زانو است.
دو رباط به نام رباط صلیبی قدامی و رباط صلیبی خلفی در زانو وجود دارد که مانع جابجایی قدامی و خلفی زانو می‌شود. همچنین رباط‌های طرفی زانو نیز در پایداری زانو و جلوگیری از حرکات جانبی زانو نقش موثر و مهمی را دارند. در مفصل زانو، دو مینیسک داریم که یکی در طرف داخل و دیگری در خارج قرار دارند. جنس این مینیسک ها غضروفی – فیبری است و داخل آنها مقعر و خارج مینیسک‌ها محدب است در نتیجه در برش عرضی به صورت سه گوش دیده می‌شوند. غیر از قسمت محیطی مینیسک‌ها سایر قسمت‌های آن خونرسانی ضعیفی دارد.
وظایف اصلی مینیسک‌ها
-1افزایش پایداری مفصل زانو با عمق بخشیدن به سطح مفصلی
2- انتقال و پخش نیرو های وارده به مفصل
-3 افزایش نرمی مفصل
4 -جذب شوک های ضربه
بسته به اینکه شکل پارگی مینیسک چگونه است و در کدام قسمت از آن قرار دارد پارگی های مینیسک به انواع مختلفی تقسیم بندی می شود. پارگی‌ها ممکن است طولی، عرضی، مایل ، دسته سطلی ، شاخی ،به صورت زبانه ای (آویخته)، یا مخلوطی از انواع قبلی باشند. پارگی‌های مینیسک هم در حین ورزش می تواند رخ دهد و هم در سایر فعالیت های غیر ورزشی ممکن است ایجاد شود.
علائم پارگی مینیسک چیست؟
معمولاً زمانی که افراد از ناحیه مینیسک صدمه می‌بینند احساس درد دارند بویژه زمانی که زانوی خود را صاف می‌کنند . احتمال دارد که درد خفیف باشد و شخص به فعالیت خود ادامه دهد . اگر تکه‌های جدا شده منیسک بین استخوان‌های ران و درشت نی قرار گیرند درد شدیدی رخ می دهد . چنانچه رگ های خونی مسدود شوند ممکن است تورم اندکی بعد از آسیب ایجاد شود یا در صورتی که مفصل با مایع تولید شده به وسیله سینوویوم در نتیجه التهاب پر شود، تورم چند ساعت بعد رخ دهد.
درصورتی که سینوویوم آسیب دیده باشد، احتمالاً ملتهب شده و برای محافظت از خود مایعی تولید می کند که این امر موجب تورم زانو می گردد. گاهی اوقات صدمه ای که قبلا” رخ داده و درمان نشده باشد، ماه‌ها یا سال ها بعد دردناک می‌شود بخصوص اگر زانو مجدداً آسیب ببیند. بعد از هر صدمه ای احتمالاً زانو صدایی مثل” تیک”می دهد، قفل می‌شود یا احساس ضعف می‌کند . ممکن است که علائم صدمه مینیسک نمایان نشود اما غالباً علائم بروز کرده و نیازمند درمان می‌باشد.
علائم مزمن
اگر به علائم حاد بعد از پارگی منیسک بی توجهی شود معمولا این علائم بعد از گذشت چند هفته یا از بین رفته و یا تخفیف می‌یابد. با این حال علائمی برای بیمار باقی می‌ماند. مهمترین علائم پارگی منیسک بعد از گذشت چند هفته از آسیب عبارتند از:
• تورم زانو بر اثر افزایش مایع سینوویال زانو که در زبان عامه به آن آب آوردن زانو می‌گویند. این تورم هر وقت به زانو فشار زیادی وارد می‌شود بصورت دوره‌ای بیشتر می‌شود.
• درد در سطح مفصلی درست در جایی که مینیسک قرار دارد. این درد بسته به محل پارگی بر روی مینیسک داخلی یا خارجی است. درد با فشار بر روی محل آسیب بیشتر می شود.
• قفل شدن زانو که به صورت گاهگاهی ایجاد شده و مانع از باز شدن زانو می‌شود. گاهی اوقات خود بیمار یاد می‌گیرد که زانویش را با انجام حرکاتی از حالت قفل شده خارج کند.
• خالی شدن زانو یا احساس ناپایداری زانو که در این حال بیمار احساس می کند زانویش در زیر بدنش ناپایدار بوده و در حین راه رفتن به ناگهان در رفته و خالی می‌شود.
• لاغر شدن عضلات چهارسر ران
• احساس صدا دادن زانو بصورت کلیک یا تقه در حین خم و راست شدن
بعد از پارگی مینیسک بهبود نخواهد یافت زیرا فاقد رگ خونی مستقیم است.مواد غذایی مینیسک‌ها با توجه به قانون اسمز از مایع سنوویال تأمین می‌شود. بعد از پارگی می نیسک قسمت پاره شده سخت شده و در نهایت آتروفی می‌شود.
درمان پارگی مینیسک
درمان پارگی مینیسک شامل دو مرحله است یکی فاز حاد و دیگری فاز مزمن. در فاز حاد آسیب باید در ابتدا فرد را از بازی خارج کرد به وی استراحت داد و زانو را تحت کامپرشن و درمان با یخ قرار داد. معمولا در هر یک ساعت بین 11 تا 21 دقیقه از یخ بر روی موضع استفاده می شود بهتر است از تماس مستقیم یخ با بافت پرهیز شود زیرا ممکن است باعث آسیب پوست شود. این درمان باعث کاهش تورم و التهاب در بافت آسیب دیده می‌شود. درمان فاز حاد معمولا بین 48 تا 72 ساعت به طول می‌انجامد.
در فاز مزمن درمان تاکید بر روی بازتوانی و در صورت داشتن اندیکاسیون نوع درمان بر حسب سن فرد، میزان فعالیت و تحرک فرد، میزان و ناحیه پارگی مینیسک و مدت زمانی که از پارگی گذشته است تغییر می‌کند. ناحیه ای که در یک سوم خارجی مینیسک قرار دارد دارای خونرسانی خوبی است و پارگی هایی که در این قسمت هستند ممکن است به طور خودبخودی یا درمان توسط پزشک متخصص ترمیم شوند.
ناحیه دو سوم مرکزی به صورت خود به خودی یا عمل جراحی ترمیم نمی‌شود بلکه احتیاج به جراحی و خارج کردن مینیسک به صورت کامل یا نسبی دارند که این عمل معمولا به وسیله آرتروسکوپی و توسط پزشک متخصص انجام می‌شود.