لیگامان ها بافت های طناب مانندی از جنس پروتئینی به نام کلاژن هستند که استخوان های بدن را به یک دیگر متصل می کنند و باعث پایداری آن ها می شوند. تندون ها نیز مانند لیگامان ها بافت های طناب مانندی هستند اما برخلاف لیگامان ها عضلات را به استخوان ها متصل می کنند و وظیفه آن ها حرکت دادن مفصل و استخوان های بدن است. به بیماری ای که باعث ملتهب شدن تندون ها می شود، تندینیتیس (Tendinitis) گفته می شود.
در کف استخوان گیجگاهی، در زیر گوش، زائده ای استخوانی از جمجمه خارج می شود به نام زائده استایلوئید (Styloid process).
زائده استایلوئید به وسیله لیگامان استایلوهایوئید (Stylohyoid ligament) به استخوان هایوئید متصل می شود، وظیفه این لیگامان ثابت کردن استخوان هایوئید است.
ممکن است لیگامان استایلوهایوئید به دلایل گوناگونی ملتهب و برجسته شود. التهاب این لیگامان به نام سندورم هایوئید (hyoid syndrome) شناخته می شود. محل اصلی درد دقیقا روی زائده استایلوئید احساس می شود و معمولا به سمت گوش سمت آسیب دیده و گردن نیز منتشر می شود. درد این سندروم تیز بوده و با حرکت دادن دهان یا گردن، صحبت کردن، یا قورت دادن آب و غذا به شدت افزایش می یابد. بعضی بیماران در حنجره وجود شیئی خارجی را احساس می کنند که به دلیل بزرگی و عدم انعطاف لیگامان استایلوهایوئید است. معمولا علاوه بر التهاب و سخت شدن این لیگامان، بیمار از تندینیتیس عضلاتی که بین استخوان هایوئید و استخوان گیجگاهی قرار دارند نیز رنج می برد.
سندروم هایوئید می تواند همزمان با سندروم ایگل اتفاق بیافتد. سندروم ایگل یکی دیگر از سندروم های درد در ناحیه بناگوشی است. درصورت درمان نشدن این بیماری، به مرور زمان کلسیم در لیگامان ملتهب رسوب می کند که به آن حالتی استخوانی می دهد. این سختی اضافه باعث درد بیشتر بیمار و طولانی شدن پروسه درمانی می شود.
روش های مختلف درمان:
در کلینیک فوق تخصصی دردشناسی پروفسور دکتر سیروس مومن زاده اساس روش های درمانی بر پایه جلوگیری از عمل جراحی و کاهش درد بیمار با استفاده از روش های غیرتهاجمی است. خط اول درمانی، دارو های ضد التهاب و مسکن ها هستند. در صورت پیشرفته بودن بیماری برای درمان کامل بیماری نیاز به انجام یکی یا چندتا از روش های زیر است.
1-لیزر درمانی:
در این روش با استفاده از پرتو لیزر کم توان فرآیند های ضدالتهابی و ترمیمی بافت مفصل فعال می شوند و به التیام هرچه سریع تر مفصل کمک می کنند. به طور میانگین هر جلسه لیزر درمانی 40 دقیقه طول می کشد و برای درمان کامل درد به طور میانگین 5 جلسه لیزر درمانی جوابگو است.
2-تزریق کورتیکواستروئید:
کورتیکواستروئیدها اثرات ضد التهابی دارند و به اطراف فضای لیگامان ملتهب تزریق می شوند. کاهش التهاب لیگامان، باعث فرصت پیدا کردن بدن برای ترمیم بافت آسیب دیده می شود. کورتیکواستروئید ها معمولاً با یک داروی بی‌حس کننده ترکیب می‌شود که درد تزریق را کمتر می کند. شروع اثرگذاری تزریق استروئید حدود 24 تا 48 ساعت طول کشیده و دوام آن حدود 3 تا 6 ماه خواهد بود. در صورت فروکش نکردن درد بیمار بعد از 24 تا 48 ساعت، احتمال وجود بیماری دیگری نیز در محل لیگامان مطرح می شود مانند التهاب تندون های اطراف مفصل، آرتریت مفصل فک پایین و استخوان گیجگتهی یا اختلال اعصابی که به مفصل ختم می شوند. در صورت وجود چند بیماری با هم دیگر نیاز به اقدام چند جانبه برای درمان همزمان این بیماری ها است.
تزریقات عموما به دو صورت انجام می شوند: هدایت شده و هدایت نشده. در روش هدایت نشده که به عنوان روش لندمارک (landmark) هم شناخته می شود پزشک بدون استفاده از دستگاه تصویربرداری و با استفاده از مشخصات سطحی بدن تزریق را انجام می دهد. در روش هدایت شده پزشک با استفاده از دستگاه فلوروسکوپی یا دستگاه سونوگرافی محل دقیق ساختار های داخلی مفصل را شناسایی می کند و با توجه به آن ها سوزن را به داخل بافت هدایت می کند. در این روش به دلیل مشاهده لحظه به لحظه سوزن در دستگاه تصویربرداری امکان خطا بسیار کم می شود.
مزیت اصلی دستگاه سونوگرافی نسبت به دستگاه فلوروسکوپی، ساده تر بودن کار با آن و نداشتن عوارض جانبی است. ساده تر بودن کار با دستگاه سونوگرافی امکان خطا را کاهش می دهد و باعث تاثیر بیشتر تزریق می شود. همچنین دستگاه فلوروسکوپی به دلیل تاباندن پرتو های پر قدرت می تواند برای بیمار و پزشک خطرناک باشد.
در کلینیک فوق تخصصی دردشناسی پروفسور دکتر سیروس مومن زاده این تزریق با کمک دستگاه سونوگرافی انجام می شود. استفاده از دستگاه سونوگرافی باعث دید دقیق پزشک به ساختار های داخلی محل تزریق می شود و باعث کاهش عوارض جانبی و تاثیر قوی تر درمان می شود.
برای انجام این تزریق بیمار به پشت روی تخت معاینه می خوابد و سر به سمت مخالف سمت آسیب دیده چرخانده می شود، سپس پزشک با استفاده از دستگاه سونوگرافی محل تزریق را به دقت مشخص می کند و تزریق را انجام می دهد.
3-اوزون تراپی:
برای درمان التهاب لیگامان استایلوهایوئید می‌توان از تزریق آب حاوی اوزون استفاده کرد. در این روش مقدار اندکی گاز ازن به اطراف لیگامان تزریق می شود.
معمولاً بعد از گذشت 30 تا 60 دقیقه درد به طور کامل تسکین می‌یابد. این تسکین درد با افزایش سطح اکسیژن در محل بافت و بالا بردن متابولیسم (سوخت و ساز) آن، که موجب تسریع فرایند ترمیم می‌شود، حاصل می‌شود.
مدت زمان تسکین درد متفاوت و بین یک تا شش ماه یا درمان دائمی است. برخی از بیماران برای دریافت تسکین درد به صورت کامل، به یک سری از 2 تا 4 تزریق نیاز دارند؛ به طوری که این تزریق‌ها در طول یک دوره‌ی چند ماهه توزیع شود. دلیل آن این است که هر تزریق اوزون همچنان که تأثیراتی بر ترمیم بافت دارد، به دلیل اثرات ضدالتهابی منجر به تسکین درد نیز می‌شود.
برخلاف تزریق کورتیکواستروئید که اگرچه تأثیرات ضد التهابی دارد اما بافت تحت تزریق را به علت اثرات کاتابولیسمی (دگرگونی بافت‌ها) که دارد تضعیف می‌کند، ازن فرایند ترمیم را تحریک می‌کند و سطح بهبودی بافت آسیب‌دیده را ارتقا می‌دهد. این تزریق نیز با کمک دستگاه سونوگرافی انجام می شود.