لیگامان ها بافت های طناب مانندی از جنس پروتئین هستند که استخوان ها را در محل مفصل به یکدیگر متصل می کنند و باعث پایداری مفصل می شوند. تندون ها نیز مانند لیگامان ها بافت های طناب مانندی هستند اما عضلات را به استخوان ها متصل می کنند و مسئولیت حرکت دادن مفصل را بر عهده دارند.
در تمامی مفاصل بدن غضروف هایی به نام غضروف مفصلی وجود دارند که استخوان های شرکت کننده در مفصل را از یکدیگر جدا می کنند. این غضروف که سطح تمام استخوان های داخل مفصل را می پوشاند از برخورد و ساییش استخوان ها در حین حرکت مفصل جلوگیری می کند.
آرتریت (arthritis) انواع مختلفی دارد اما اساس بیماری در تمام انواع آرتریت یکسان است. در این بیماری غضروف مفصلی تحلیل می رود و استخوان های مفصل با یک دیگر تماس پیدا می کنند. در نتیجه کشیده شدن استخوان ها روی هم مفصل ملتهب و دردناک می شود.مفصل آکرومیوکلاویکولار (Acromioclavicular) بین استخوان کتف و ترقوه، دقیقا در بالای شانه قرار دارد.
مفصل آکرومیوکلاویکولار:
به دلایل مختلفی این مفصل به آرتریت مبتلا می شود. آسیب دیدگی های حاد مانند سقوط روی شانه یکی از این دلایل هستند. اما دلیل اصلی و معمولا ابتلا فرد به آرتریت آکرومیوکلاویکولار میکروترومای تکرار شونده است. میکروتروما به آسیب های فیزیکی در مقیاس میکروسکوپی گفته می شود. به دلیل خون رسانی ضعیف به ناحیه شانه، آسیب های مختلف به کندی التیام پیدا می کنند و با تکرار شدن میکروتروما ها، در نهایت ممکن است مفصل به آرتریت مبتلا شود.
این آسیب های کوچک ولی تکرار شونده طی فعالیت های مانند استفاده نادرست از دستگاه های بدن سازی، کار با اشیا بالا تر از ارتفاع سر و نخوه نشستن نادرست پشت میز کار اتفاق می افتند.
بیماری که درد مفصل آکرومیوکلاویکولار دارد، در زمان بردن دست به سمت دیگر بدن احساس درد می کند. در بسیاری از مواقع بیمار قادر به خوابیدن روی شانه مبتلا نیست و در بعضی مواقع پس از بیدار شدن احساس خشکی مفصل می کند.
در صورت درمان نشدن بیماری، در طولانی مدت درد بیمار افزایش پیدا می کند و به دلیل خشکی مفصل و تحلیل رفتن عضلات، دامنه حرکتی شانه به شدت کم می شود.
تشخیص:
در معاینات فیزیکی ممکن است بزرگ شدن مفصل دیده شود. همچنین دور کردن دست از بدن و به سمت جلو آوردن شانه ممکن است باعث افزایش درد شود.
یکی از مانورهای تشخیصی خم کردن دستی است که درد شانه دارد، به صورتی که کف دست روی شانه مقابل قرار بگیرد و ساعد دست با زیر چانه در تماس باشد.بیماران با اختلال عملکرد مفصل آکرومیوکلاویکولار در این مانور احساس درد شدید می کنند و اغلب قادر به انجام دوباره آن نیستند. همچنین اگر اختلال در لیگامان های این مفصل وجود داشته باشد، این ماور اغلب ناپایداری مفصل را نشان می دهد.
تصویربرداری رادیوگرافی می تواند آرتریت، آسیب دیدگی لیگامان ها و تندون ها یا شکستگی های استخوان را نشان بدهد. MRI برای تشخیص بیماری های بافت نرم شانه (تندون ها و لیگامان ها)، ناپایداری مفصل، و بررسی وجود تومور کاربرد دارد.
تصویر رادیوگرافی:
تصویر MRI:
روش های مختلف درمان:
در کلینیک فوق تخصصی دردشناسی پروفسور دکتر سیروس مومن زاده اساس روش های درمانی بر پایه جلوگیری از عمل جراحی و کاهش درد بیمار با استفاده از روش های غیرتهاجمی است. خط اول درمانی، دارو های ضد التهاب و مسکن ها هستند. در صورت پیشرفته بودن بیماری برای درمان کامل بیماری نیاز به انجام یکی یا چندتا از روش های زیر است.
1-لیزر درمانی:
در این روش با استفاده از پرتو لیزر کم توان فرآیند های ضدالتهابی و ترمیمی بافت مفصل فعال می شوند و به التیام هرچه سریع تر مفصل کمک می کنند. به طور میانگین هر جلسه لیزر درمانی 40 دقیقه طول می کشد و برای درمان کامل درد مفصل آکرومیوکلاویکولار به طور میانگین 5 جلسه لیزر درمانی جوابگو است.
2-تزریق کورتیکواستروئید:
کورتیکواستروئیدها اثرات ضد التهابی دارند و به داخا فضای مفصلی تزریق می شوند. کاهش التهاب مفصل، باعث فرصت پیدا کردن بدن برای ترمیم غضروف آسیب دیده می شود. کورتیکواستروئید ها معمولاً با یک داروی بی‌حس کننده ترکیب می‌شود که درد تزریق را کمتر می کند. شروع اثرگذاری تزریق استروئید حدود 24 تا 48 ساعت طول کشیده و دوام آن حدود 3 تا 6 ماه خواهد بود. در صورت فروکش نکردن درد بیمار بعد از 24 تا 48 ساعت، احتمال وجود بیماری دیگری نیز در محل مفصل مطرح می شود مانند التهاب تندون های اطراف مفصل یا اختلال اعصابی که به مفصل ختم می شوند. در صورت وجود چند بیماری با هم دیگر نیاز به اقدام چند جانبه برای درمان همزمان این بیماری ها است.
تزریقات عموما به دو صورت انجام می شوند: هدایت شده و هدایت نشده. در روش هدایت نشده که به عنوان روش لندمارک (landmark) هم شناخته می شود پزشک بدون استفاده از دستگاه تصویربرداری و با استفاده از مشخصات سطحی بدن تزریق را انجام می دهد. در روش هدایت شده پزشک با استفاده از دستگاه فلوروسکوپی یا دستگاه سونوگرافی محل دقیق ساختار های داخلی مفصل را شناسایی می کند و با توجه به آن ها سوزن را به داخل مفصل هدایت می کند. در این روش به دلیل مشاهده لحظه به لحظه سوزن در دستگاه تصویربرداری امکان خطا بسیار کم می شود.
مزیت اصلی دستگاه سونوگرافی نسبت به دستگاه فلوروسکوپی، ساده تر بودن کار با آن و نداشتن عوارض جانبی است. ساده تر بودن کار با دستگاه سونوگرافی امکان خطا را کاهش می دهد و باعث تاثیر بیشتر تزریق می شود. همچنین دستگاه فلوروسکوپی به دلیل تاباندن پرتو های پر قدرت می تواند برای بیمار و پزشک خطرناک باشد.
در کلینیک فوق تخصصی دردشناسی پروفسور دکتر سیروس مومن زاده این تزریق با کمک دستگاه سونوگرافی انجام می شود. استفاده از دستگاه سونوگرافی باعث دید دقیق پزشک به ساختار های داخلی محل تزریق می شود و باعث کاهش عوارض جانبی و تاثیر قوی تر درمان می شود.
برای انجام این تزریق بیمار به صورت نشسته قرار می گیرد، شانه و بازو به حالت ریلکس در می آیند و کف دست روی ران قرار می گیرد. سپس پزشک با استفاده از دستگاه سونوگرافی محل تزریق را به دقت مشخص می کند و تزریق را انجام می دهد.
تزریق کورتیکواستروئید با کمک دستگاه سونوگرافی:
3-اوزون تراپی:
برای درمان آرتریت مزمن می‌توان از تزریق آب حاوی اوزون استفاده کرد. در این روش مقدار اندکی گاز ازن به داخل فضای مفصلی تزریق می شود.
معمولاً بعد از گذشت 30 تا 60 دقیقه درد به طور کامل تسکین می‌یابد. این تسکین درد با افزایش سطح اکسیژن در محل بافت و بالا بردن متابولیسم (سوخت و ساز) آن، که موجب تسریع فرایند ترمیم می‌شود، حاصل می‌شود.
مدت زمان تسکین درد متفاوت و بین یک تا شش ماه یا درمان دائمی است. برخی از بیماران برای دریافت تسکین درد به صورت کامل، به یک سری از 2 تا 4 تزریق نیاز دارند؛ به طوری که این تزریق‌ها در طول یک دوره‌ی چند ماهه توزیع شود. دلیل آن این است که هر تزریق اوزون همچنان که تأثیراتی بر ترمیم بافت دارد، به دلیل اثرات ضدالتهابی منجر به تسکین درد نیز می‌شود.
برخلاف تزریق کورتیکواستروئید که اگرچه تأثیرات ضد التهابی دارد اما بافت تحت تزریق را به علت اثرات کاتابولیسمی (دگرگونی بافت‌ها) که دارد تضعیف می‌کند، ازن فرایند ترمیم را تحریک می‌کند و سطح بهبودی بافت آسیب‌دیده را ارتقا می‌دهد. این تزریق نیز با کمک دستگاه سونوگرافی انجام می شود.
4- تغییر سبک زندگی:
حتی پس از درمان کامل بیماری، بدون تغییر سبک زندگی امکان عود بیماری وجود دارد. بیمار باید عادت های نادرست مانند نحوه نشستن نادرست پشت میز، نحوه غلط جا به جا کردن اشیا و نحوه غلط استفاده از دستگاه های بدن سازی اصلاح کند تا خطر ابتلا دوباره به آرتریت آکرومیوکلاویکولار به حداقل برسد.