تندون ها بافت های طناب مانندی از جنس پروتئینی به اسم کلاژن هستند که عضلات را به استخوان ها متصل می کنند و وظیفه آن ها حرکت دادن مفصل و استخوان های بدن است. به بیماری ای که باعث ملتهب شدن تندون ها می شود، تندینیتیس (Tendinitis) گفته می شود.
بورس ها از کیسه های ساینوویال (مفصلی)که هدفشان اجازه دادن به کشیده شدن و حرکت عضلات و تاندون ها از روی یکدیگر در نواحی که حرکت مکرر انجام میشود، تشکیل شده اند.این کیسه های ساینوویال (مفصلی) به وسیله غشای ساینوویال پوشانده شده اند که حاوی شبکه ای از رگهای خونی اند که مایع ساینووسال را ترشح می کنند. نتایج بورسیتیس (التهاب بورس) در افزایش تولید مایع ساینوویال موجب تورم کیسه های بورس می شود. با استفاده مفرط و نادرست، این بورس ها ممکن است ملتهب، بزرگ و در موقعییت های نادری عفونی شوند.
در تمامی مفاصل بدن غضروف هایی به نام غضروف مفصلی وجود دارند که استخوان های شرکت کننده در مفصل را از یکدیگر جدا می کنند. این غضروف که سطح تمام استخوان های داخل مفصل را می پوشاند از برخورد و ساییش استخوان ها در حین حرکت مفصل جلوگیری می کند. آرتریت (arthritis) انواع مختلفی دارد اما اساس بیماری در تمام انواع آرتریت یکسان است. در این بیماری غضروف مفصلی تحلیل می رود و استخوان های مفصل با یک دیگر تماس پیدا می کنند. در نتیجه کشیده شدن استخوان ها روی هم مفصل ملتهب و دردناک می شود.
سندروم آرنج گلفباز (Golfer’s elbow syndrome) به دلیل آسیب های میکروسکوپی مکرر به تندون های عضلات ساعد ساعد که مسئول خم کردن مچ به سمت بازو هستند به وجود می آید. این آسیب ها معمولا در سمت داخلی آرنج و در محل اتصال تندون عضلات به برجستگی داخلی آرنج اتفاق می افتند. ممکن است التهاب ثانویه نیز اتفاق بیافتد که با درمان نشدن و ادامه استفاده نادرست از مفصل حالت مزمن بگیرد. ممکن است آرتیت و بورسیتیس نیز با این بیماری همراه باشند که درد را بدتر می کند و باعث کاهش کارآیی هرچه بیشتر مفصل می شود.
این سندروم در افرادی اتفاق می افتد که حرکات تکراری زیادی با ساعد خود انجام می دهند، مانند پرتاب توپ، حمل کیف دستی سنگین، یا شرکت زیاد در ورزش گلف. تمام این فعالیت ها شامل خم کردن مکرر مچ به سمت بازو هستند که باعث فشار وارد شدن به تندون عضلات مسئول این حرکت در سمت برجستگی داخلی آرنج می شوند. نکته جالب این است که بسیاری از حرکاتی که باعث سندروم تنیسباز (Tennis elbow) می شوند، این سندروم را هم به وجود می آورند. در سندروم تنیسباز محل التهاب تندون، بر خلاف سندوم گلفباز که در سمت برجستگی داخل آرنج است، در سمت برجستگی خارجی آرنج است.
همانند بسیاری از بیماری های اسکلتی، این بیماری در زنان بیشتر از مردان دیده می شود و با افزایش سن احتمال بیمار شدن فرد بالا می رود.
تشخیص:
درد این سندروم در سمت برجستگی داخلی آرنج بروز می کند. درد دائمی است و با خم کردن مچ بدتر می شود. بیماران معمولا نمی توانند یک لیوان یا چکش را نگه دارند. بر هم خوردن خواب در این بیماران شایع است. در معاینه فیزیکی در صورت لمس برجستگی داخلی آرنج بیمار افزایش درد خواهد داشت. دامنه حرکتی مفصل آرنج طبیعی است اما توانایی بیمار در نگه داشتن اجسام در دست به شدت کاهش یافته است.
یکی از مانور های تشخیصی این بیماری به شرح زیر است. بیمار ساعد خود را ثابت نگه می دارد و دستش را به سمت بازو خم می کند. سپس پزشک دست بیمار را می کشد تا باز شود و از بیمار می خواهد تا در برابر حرکت مقاومت کند. در صورت وجود این سندروم، بیمار افزایش درد ناگهانی خواهد داشت.
رادیکولوپاتی گردنی یکی از بیماری هایی است که علائمی مشابه با این بیماری دارد. در رادیکولوپاتی گردنی مهره های ستون فقرات روی اعصاب خارج شده از نخاع در گردن فشار وارد می کنند. بیمار مبتلا به رادیکولوپاتی گردنی معمولا علاوه بر این علائم در بازو، شانه و گرد نیز درد دارد. برای افتراق این دو بیماری از هم الکترومایوگرافی یکی از موثرترین روش هاست. در تست الکترومایوگرافی با استفاده از تحریک الکتریکی اعصاب، پاسخ عضلات به تحریک بررسی می شوند. در فرد مبتلا به سندروم آرنج گلفباز به دلیل اینکه درد ناشی از التهاب تندون است و اعصاب سالم هستند، پاسخ عضلات به تحریک الکتریکی طبیعی است اما در فرد مبتلا به رادیکولوپاتی گردنی اینطور نیست.
انجام رادیوگرافی برای تمام بیماران با درد آرنج الزامی است. رادیوگرافی می تواند شکستگی ها و ترک خوردگی های استخوانی را نشان بدهد. این ترک خوردگی ها ممکن است با علائم سندروم گلفباز اشتباه گرفته شوند و انجام رادیوگرافی برای تایید شدن تشخیص است. بر اساس شرح حال بیمار و تشخیص بیمار ممکن است نیاز به انجام آزمایشات دیگری مانند شمارش کامل سلول های خونی باشد. اگر پزشک مشکوک به پارگی تاندون ها در محل مفصل باشد MRI و تصویربرداری سونوگرافی انجام می شود. تصویربرداری سونوگرافی می تواند در تشخیص رسوب کلسیم در تاندون یا دیگر بیماری های آرنج نیز مفید باشد. اسکن استخوان می تواند ترک خوردگی های بسیار کوچک استخوان را که در رادیوگرافی دیده نمی شوند را به پزشک نشان بدهد. هر کدام از تصویربرداری ها کاربرد خودشان را دارند و گاهی نیاز به انجام تمام آن هاست تا بیماری تایید شود.
روش های مختلف درمان:
در کلینیک فوق تخصصی دردشناسی پروفسور دکتر سیروس مومن زاده اساس روش های درمانی بر پایه جلوگیری از عمل جراحی و کاهش درد بیمار با استفاده از روش های غیرتهاجمی و روش های ترکیبی طب نوین است. خط اول درمانی، دارو های ضد التهاب و مسکن ها هستند. در صورت پیشرفته بودن بیماری برای درمان کامل بیماری نیاز به انجام یکی یا چندتا از روش های زیر است.
1-لیزر درمانی:
در این روش با استفاده از پرتو لیزر کم توان فرآیند های ضدالتهابی و ترمیمی بافت مفصل فعال می شوند و به التیام هرچه سریع تر تندون کمک می کنند. به طور میانگین هر جلسه لیزر درمانی 40 دقیقه طول می کشد و برای درمان کامل درد چند جلسه لیزر درمانی جوابگو است.
2-تزریق کورتیکواستروئید:
کورتیکواستروئیدها اثرات ضد التهابی دارند و به اطراف فضای تندون ملتهب تزریق می شوند. کاهش التهاب تندون، باعث فرصت پیدا کردن بدن برای ترمیم بافت آسیب دیده می شود. کورتیکواستروئید ها معمولاً با یک داروی بی‌حس کننده ترکیب میشود که درد تزریق را کمتر می کند. شروع اثرگذاری تزریق استروئید حدود 24 تا 48 ساعت طول کشیده و دوام آن حدود 3 تا 6 ماه خواهد بود. در صورت فروکش نکردن درد بیمار بعد از 24 تا 48 ساعت، احتمال وجود بیماری دیگری نیز در محل تندون مطرح می شود مانند آرتریت مفصل، التهاب بافت های پتیدار کننده مفصل یا اختلال اعصابی که به مفصل ختم می شوند. در صورت وجود چند بیماری با هم دیگر نیاز به اقدام چند جانبه برای درمان همزمان این بیماری ها است.
تزریقات عموما به دو صورت انجام می شوند: هدایت شده و هدایت نشده. در روش هدایت نشده که به عنوان روش لندمارک (landmark) هم شناخته می شود پزشک بدون استفاده از دستگاه تصویربرداری و با استفاده از مشخصات سطحی بدن تزریق را انجام می دهد. در روش هدایت شده پزشک با استفاده از دستگاه فلوروسکوپی یا دستگاه سونوگرافی محل دقیق ساختار های داخلی مفصل را شناسایی می کند و با توجه به آن ها سوزن را به داخل بافت هدایت می کند. در این روش به دلیل مشاهده لحظه به لحظه سوزن در دستگاه تصویربرداری امکان خطا بسیار کم می شود.
مزیت اصلی دستگاه سونوگرافی نسبت به دستگاه فلوروسکوپی، ساده تر بودن کار با آن و نداشتن عوارض جانبی است. ساده تر بودن کار با دستگاه سونوگرافی امکان خطا را کاهش می دهد و باعث تاثیر بیشتر تزریق می شود. همچنین دستگاه فلوروسکوپی به دلیل تاباندن پرتو های پر قدرت می تواند برای بیمار و پزشک خطرناک باشد.
در کلینیک فوق تخصصی دردشناسی پروفسور دکتر سیروس مومن زاده این تزریق با کمک دستگاه سونوگرافی انجام می شود. استفاده از دستگاه سونوگرافی باعث دید دقیق پزشک به ساختار های داخلی محل تزریق می شود و باعث کاهش عوارض جانبی و تاثیر قوی تر درمان می شود.
برای انجام این تزریق بیمار خوابیده به پشت قرار می گیرد و دست آسییب دیده در کنار بدن به صورتی قرار می گیرد که کف دست به سمت بالا باشد. سپس پزشک ساختار های داخلی محل تزریق را با دستگاه سونوگرافی شناسایی می کند و تزریق را انجام می دهد.معمولا بعد از تزریق با قرار دادن کمپرس سرد روی محل تزریق، از التهاب و درد بعد از تزریق جلوگیری می شود.
3-ازن تراپی:
برای درمان سندروم آرنج گلفباز می‌توان از تزریق آب حاوی اوزون استفاده کرد. در این روش مقدار اندکی گاز ازن به اطراف تندون تزریق می شود.
معمولاً بعد از گذشت 30 تا 60 دقیقه درد به طور کامل تسکین می‌یابد. این تسکین درد با افزایش سطح اکسیژن در محل بافت و بالا بردن متابولیسم (سوخت و ساز) آن، که موجب تسریع فرایند ترمیم میشود، حاصل میشود.
مدت زمان تسکین درد متفاوت و بین یک تا شش ماه یا درمان دائمی است. برخی از بیماران برای دریافت تسکین درد به صورت کامل، به یک سری از 2 تا 4 تزریق نیاز دارند؛ به طوری که این تزریق‌ها در طول یک دوره‌ی چند ماهه توزیع شود. دلیل آن این است که هر تزریق اوزون همچنان که تأثیراتی بر ترمیم بافت دارد، به دلیل اثرات ضدالتهابی منجر به تسکین درد نیز میشود.
برخلاف تزریق کورتیکواستروئید که اگرچه تأثیرات ضد التهابی دارد اما بافت تحت تزریق را به علت اثرات کاتابولیسمی (دگرگونی بافت‌ها) که دارد تضعیف می‌کند، ازن فرایند ترمیم را تحریک می‌کند و سطح بهبودی بافت آسیب‌دیده را ارتقا می‌دهد. این تزریق نیز با کمک دستگاه سونوگرافی انجام می شود.
4- تغییر سبک زندگی:
حتی پس از درمان کامل بیماری، بدون تغییر سبک زندگی امکان عود بیماری وجود دارد. بیمار باید عادت های نادرست مانند نحوه غلط جا به جا کردن اشیا و نحوه غلط استفاده از دستگاه های بدن سازی اصلاح کند تا خطر ابتلا دوباره به سندروم آرنج گلفباز به حداقل برسد.