تورتیکولی یا بیماری کجی گردن که به عنوان تورتیکولی اسپاسمودیک یا دیستونی گردن نیز شناخته شده است، یک اختلال عصبی است که عضلات گردن را تحت تأثیر قرار داده و موجب شده تا سر به سمت شانه‌ها، رو به پایین و یا به سمت بالا کشیده شود. عضلات در این موقعیت نامتعادل در طول زمان کوتاه شده و فیبرهای عضلانی قابلیت ارتجاعی خود را دست می‌دهند. این اختلال می‌تواند دردناک و شدید باشد. اگر شما دچارتورتیکولی یا کجی گردن هستید، انجام برخی از درمان‌ها به منظور رفع مشکلات تورتیکولی امری مهم است. کجی گردن که ممکن است دلایل ژنتیکی و یا دلایل دیگری داشته باشد را می‌توان با درمان‌های فیزیکی، بیوفیدبک، کایروپراکتیک، ماساژ درمانی و روش‌های دیگر درمان کرد.
اگر مشکل کجی یا دیستونی گردن دارید و از این بابت بسیار ناراحت هستید، دیگر جای هیچ نگرانی نیست. امروزه راه‌های بسیاری برای درمان این مشکل وجود دارند که شما می‌توانید با درمان به موقع و با انتخاب پزشک مناسب مشکل کجی گردن خود را درمان کنید.
انواع کجی گردن
کجی گردن یا تورتیکولی
رایج‌ترین شکل از بیماری تورتیکولی، دیستونیای گردنی است. چانه و بینی به یک طرف چرخیده و ممکن است در این موقعیت (تونیک) باقی بماند و یا ممکن است به صورت متناوب به یک طرف چرخیده و سپس رها (کلونیک) شود. لرزش سر نیز ممکن است در تورتیکولی دیده شود. عضلاتی که اغلب درگیر هستند شامل عضله‌ی نواری گردن، عضله‌ی ذوزنقه‌ای، عضله‌ی بالابرنده‌ی کتف در همان سمت و عضله‌ی استرنوکلیدوماستوئید در طرف مقابل می‌باشند.
لتروکولیس
این دومین دیستونی رایج بیماری کجی گردن است. سر به یک طرف و رو به پایین، به سمت شانه کشیده شده است. گاهی اوقات یک شانه بالاتر از دیگری است. عضلات درگیر معمولاً عضله‌ی نواری گردن، عضله‌ی ذوزنقه‌ای، عضله‌ی بالابرنده‌ی کتف و عضله‌ی اسکالن هستند. فرد برای حفظ سر در یک موقعیت مرکزی مشکل دارد و حتی چرخاندن سر به طرف دیگر برای او سخت‌تر است.
آنتروکولیس
چانه به پایین و به سمت قفسه‌ی سینه کشیده می‌شود. هر دو عضلات اسکالن و استرنوکلیدوماستوئید اغلب درگیرهستند. این حالت ممکن است موجب ایجاد مشکلات در بلع، صحبت کردن، معاشرت و دید شود.
رتروکولیس
سر به عقب و به سمت ستون فقرات کشیده شده است. عضلات درگیر معمولاً اکستنسورهای گردن هستند. در این مورد هم ارتباط با افراد دیگر، دید و بلع ممکن است تحت تاثیرقرار گیرند.
علائم
در دیستونی گردن، انقباضات عضلات گردن غیر ارادی است. اگر انقباضات تداوم داشته باشند، ممکن است موجب وضعیت غیرطبیعی سر و گردن شوند. اگر اسپاسم‌ها به صورت دوره‌ای یا دارای الگو باشند، ممکن حرکات تشنجی سرا رابه وجود آورند. شدت دیستونی گردن از حالت خفیف تا شدید متفاوت است.
دیستونی گردن ممکن است از گردن شروع شده و تا شانه‌ها گسترش یابند، اما علائم معمولاً ثابت بوده و در مدت پنج سال اول پس از شروع بیماری پایدار باقی می‌مانند. این شکل از دیستونی کانونی معمولاً فراتر از گردن و شانه نرفته یا تبدیل به دیستونی در کل بدن نمی‌شود. اغلب اوقات افراد مبتلا به کجی گردن به سایر دیستونی‌های کانونی نیز مبتلا می‌شوند.
علل ایجاد بیماری
کجی گردن ممکن است اولیه باشد (به این معنی که تنها اختلال عصبی آشکار همراه یا بدون سابقه خانوادگی است) و یا در اثر علل ثانویه مانند ضربه‌های فیزیکی به وجود می‌آید. موارد مربوط به کجی گردن ارثی برده ممکن است در رابطه با دیستونی عمومی زودهنگام اتفاق افتد که با ژن DYT1 مرتبط است.
درمان
*داروها
اهداف دارو درمانی در درمان تورتیکولی، کاهش میزان مرگ و میر و جلوگیری از عوارض است. دسته بندی‌های دارویی عبارتند از:
-
کاهش دیستونی به عنوان مثال، تری هگزیفنیدیل، پرامیپکسول، مهار کننده‌های رهاسازی گلوتامات و بلاکرهای گیرنده، سم بوتولینوم)
-
درمان انتخابی کمکی به عنوان مثال، کلونازپام بلفارواسپاسم، باکلوفن برای دیستونی دهانی-فکی، پروپرانولول و یا پریمیدون برای لرزش‌های قابل توجه
* کلاه تورتیکولی
اگر نوزاد نیز از پلاژیو سفالی موضعی (سندرم سر صاف) رنج می‌برد، ممکن است نیاز به پوشیدن یک کلاه ایمنی ویژه برای شکل گیری یا قالب سازی مجدد جمجمه داشته باشد. پزشک متخصص شکل سر نوزاد شما را اسکن کرده و سپس در خصوص این موضوع که درمان کودک شما با کلاه ایمنی به نفع او می‌باشد یا خیر، تصمیم می‌گیرد. این که کودک چه مدت باید به پوشیدن کلاه ایمنی ادامه دهد، بسته به سنی است که درمان در آن انجام می‌شود. درمان در حدود 3 تا 9 ماه طول می‌کشد.
* فیزیوتراپی
ابتدا با یک پزشک متخصص در مورد نحوه‌ی صحیح و دستورالعمل‌های انجام حرکات و تمرینات مشورت کنید. تمرینات فیزیوتراپی برای بزرگسالان مبتلا به کجی گردن ممکن است شامل درجه بندی (گام به گام) تمرینات گردن باشد. شما در ابتدا با تلاش برای حرکت تدریجی سر خود به میزان کمی دورتر در هر جهت و در هر بار شروع می‌کنید. سپس، تلاش کنید سر خود را در موقعیت نهایی برای مدت زمان‌های طولانی‌تر نگه دارید. اگر شما قادر به انجام این تمرینات به تنهایی نیستید می‌توانید از شخص دیگری بخواهید تا شما را با حرکات غیر فعال ملایم کمک کند. تمرینات خود را چند بار در روز، در مقابل یک آینه و تا آن جا که ممکن است انجام داده و ببینید که آیا قادر به حرکت دادن سر خود در فواصل دورتر هستید یا خیر.
* درمان نقاط ماشه‌ای
درمان نقاط ماشه‌ای یک روش معمول برای کاهش درد از نقاط ماشه‌ای است. نقاط ماشه ای در واقع گره‌ها و یا نقاط سفت شده‌ی فیبرهای عضلانی هستند. این روش می‌تواند به صورت درای نیدلینگ انجام گرفته یا ممکن است پزشک معالج یک ضد درد مثل لیدوکایین و یا حتی بوتاکس را برای کاهش درد بیمار به نقاط ماشه‌ای تزریق کند. تزریق لیدوکائین به نقطه ماشه‌ای بسیار شبیه به تزریق‌های دیگر است، با این تفاوت که پزشک با تزریق در نقطه ماشه‌ای موجب رسیدن دارو به یک منطقه خاص در یک عضله خاص شده تا از ورود دارو به کل سیستم بدن بیمار جلوگیری کند. هدف از این تزریق تحریک آهسته‌ی نقطه‌ی ماشه‌ای برای باز شدن گره‌ی آن روی عضله است.
* درمان بیوفیدبک
بیوفیدبک یک دستگاه برای تجزیه و تحلیل متغیرهای فیزیولوژیکی دریافت شده مانند فعالیت عضلانی، انقباض عضلات، درجه حرارت محیطی پوست، جریان خون منطقه‌ای، سبک و تعداد تنفس، متغیر ضربان قلب، امواج مغزی و سایر متغیرهای اندازه‌گیری شده ازعملکرد سیستم عصبی خودکار به منظور کمک به بیمار به منظور افزایش آگاهی حسی، از طریق الکترودهای کار گذاشته شده در قسمت‌های مختلف بدن است. مونیتور این متغیرها با استفاده از ابزار الکترونیکی صورت می‌پذیرد که پس از آن به ویژگی‌های بصری و شنیداری فرد بازخورد داده شده، و از آن به منظور آموزش برای رسیدن به کنترل فیزیولوژیکی استفاده می‌شود. پس از اتمام ارزیابی‌های اولیه و شناسایی نیازهای فردی، متخصص بیوفیدبک به عنوان یک مربی شروع به آموزش و راهنمایی هر فرد برای رسیدن به اهداف هدفمند جهت بهبود عملکرد می‌کند. الکترومیوگرافی سطحیSEMG برای مدیریت درد و واکنش‌های استرسی مرتبط با تنش عضلانی و کاهش تلاش‌های بیش از حد ناشی از ضعف در حالت ایستایی بدن یا عادات نامطلوب در حرکات استفاده می‌شود.
* ورزش
انجام حرکات ورزشی برای دیستونی گردن بسیار مهم است. انجام حرکات کششی که موجب شل شدن عضلات گردن و سر می‌شود و وضعیت کلی بدن را بهبود می‌بخشد، امری ضروری به شمار می‌آید.