بورس‌ها تشکیل شده اند از کیسه های ساینوویال (مفصلی)که هدفشان اجازه دادن به کشیده شدن و حرکت عضلات و تاندون ها از روی یکدیگر در نواحی که حرکت مکرر انجام میشود،است.این کیسه های ساینوویال به وسیله غشای ساینوویال پوشانده شده‌اند که حاوی شبکه ای از رگهای خونی اند که مایع ساینووسال را ترشح می کنند. نتایج بورسیتیس (التهاب بورس) در افزایش تولید مایع ساینوویال موجب تورم کیسه های بورس می شود. با استفاده مفرط و نادرست، این بورس ها ممکن است ملتهب، بزرگ و در موقعییت های نادری عفونی شوند.
بورس ایلئوسوآس (iliopsoas) در عمق کشاله ران، دقیقا روی سطح سر استخوان ران قرار دارد و تندون عضله ایلئوسوآس از روی ان عبور می کند. این بورس می تواندبه شکل یک کیسه یا در برخی از بیماران چند کیسه متصل به هم وجود داشته باشد.
آناتومی بورس سوآس و تندون عضله ایلئوسوآس:
بورسیتیس ایلئوسوآس می تواند هم توسط آسیب حاد و هم توسط اسیب مزمن اتفاق بی افتد. آسیب حاد اغلب به دلیل ضربه های مستقیم به بورس، مانند فشار واردشدن توسط کمربند ایمنی در هنگام تصادف اتفاق می افتد. استفاده بیش از حد از بورس و مفصل ران و لگن، مانند رقص باله، نمونه ای از آسیب های مزمن است. اگر بورسیتیس سوآس مزمن شود ممکن است کلسیفیته شدن (سخت و آهکی شدن بر اثر تجمع کلسیم) بورس رخ دهد که باعث از دست رفتن نرمی و انعطاف آن می شود و درمان را طولانی تر می کند.
تشخیص:
بیمار مبتلا به بورسیتیس ایلئوسوآس در کشاله ران احساس درد دارد که معمولا با درد ارجاعی به مفصل ران و لگن همراه است. همچنین خوابیدن روی ران آسیب دیده برای بیمار مشکل است و بعد از بیدار شدن در مفصل ران و لگن احساس غژغژ می کند.
در معاینه فیزیکی با لمس قسمت بالایی ران درد بیمار افزایش پیدا می کند. مانورهای مختلفی برای ارزیابی دقیق این بیماری وجود دارد. در یکی از این مانورها بیمار روی تخت معاینه می نشیند و درحالی که پزشک در برابر حرکت پا مقاومت ایجاد می کند، از بیمار خواسته می شود تا پاهایش را به هم نزدیک کند. با رها کردن ناگهانی مقاومت توسط پزشک، بیمار مبتلا به بورسیتیس ایلئوسوآس افزایش درد خواهد داشت.
تصویربرداری رادیوگرافی، MRI، یا تصویربرداری سونوگرافی ممکن است کلسیفه شدن بورس و ساختارهای اطرافش را به همراه التهاب مزمن نشان دهد. درصورت شک پزشک به وجود تومور در کشاله ران انجام MRI ویا تصویربردای سونوگرافی الزامی است. بسته به تشخیص پزشک نیاز به انجام یک یا چندتا از این تصویربرداری ها است.
درمان:
در کلینیک فوق تخصصی دردشناسی پروفسور دکتر سیروس مومن زاده اساس روش های درمانی بر پایه جلوگیری از عمل جراحی و کاهش درد بیمار با استفاده از روش های غیرتهاجمی و ترکیبی طب نوین است. خط اول درمانی، دارو های ضد التهاب و مسکن ها هستند. در صورت پیشرفته بودن بیماری برای درمان کامل بیماری نیاز به انجام یکی یا چندتا از روش های زیر است.
1-لیزر درمانی:
در این روش با استفاده از پرتو لیزر کم توان فرآیند های ضدالتهابی و ترمیمی بافت بورس فعال می شوند و به التیام هرچه سریع تر آن کمک می کنند. به طور میانگین هر جلسه لیزر درمانی 40 دقیقه طول می کشد و برای درمان کامل درد یک یا چند جلسه لیزر درمانی جوابگو است.
2-تزریق کورتیکواستروئید:
کورتیکواستروئیدها اثرات ضد التهابی دارند و به داخل فضای بورس ملتهب تزریق می شوند. کاهش التهاب بورس، باعث فرصت پیدا کردن بدن برای ترمیم بافت آسیب دیده می شود. کورتیکواستروئید ها معمولاً با یک داروی بی‌حس کننده ترکیب میشود که درد تزریق را کمتر می کند. شروع اثرگذاری تزریق استروئید حدود 24 تا 48 ساعت طول کشیده و دوام آن حدود 3 تا 6 ماه خواهد بود. در صورت فروکش نکردن درد بیمار بعد از 24 تا 48 ساعت، احتمال وجود بیماری دیگری نیز در محل بورس مطرح می شود مانند آرتریت مفصل، التهاب بافت های پایدار کننده مفصل ران و لگن یا اختلال اعصابی که به مفصل ختم می شوند. در صورت وجود چند بیماری با هم دیگر نیاز به اقدام چند جانبه برای درمان همزمان این بیماری ها است.
تزریقات عموما به دو صورت انجام می شوند: هدایت شده و هدایت نشده. در روش هدایت نشده که به عنوان روش لندمارک (landmark) هم شناخته می شود پزشک بدون استفاده از دستگاه تصویربرداری و با استفاده از مشخصات سطحی بدن تزریق را انجام می دهد. در روش هدایت شده پزشک با استفاده از دستگاه فلوروسکوپی یا دستگاه سونوگرافی محل دقیق ساختار های داخلی مفصل را شناسایی می کند و با توجه به آن ها سوزن را به داخل بافت هدایت می کند. در این روش به دلیل مشاهده لحظه به لحظه سوزن در دستگاه تصویربرداری امکان خطا بسیار کم می شود.
مزیت اصلی دستگاه سونوگرافی نسبت به دستگاه فلوروسکوپی، ساده تر بودن کار با آن و نداشتن عوارض جانبی است. ساده تر بودن کار با دستگاه سونوگرافی امکان خطا را کاهش می دهد و باعث تاثیر بیشتر تزریق می شود. همچنین دستگاه فلوروسکوپی به دلیل تاباندن پرتو های پر قدرت می تواند برای بیمار و پزشک خطرناک باشد.
در کلینیک فوق تخصصی دردشناسی پروفسور دکتر سیروس مومن زاده این تزریق با کمک دستگاه سونوگرافی انجام می شود. استفاده از دستگاه سونوگرافی باعث دید دقیق پزشک به ساختار های داخلی محل تزریق می شود و باعث کاهش عوارض جانبی و تاثیر قوی تر درمان می شود. این تزریق هم برای هدف تشخیصی و هم برای هدف درمانی استفاده می شود. معمولا بعد از تزریق با قرار دادن کمپرس سرد روی محل تزریق، از التهاب و درد بعد از تزریق جلوگیری می شود.
برای درمان بورسیتیس ایلئوسوآس می‌توان از تزریق آب حاوی اوزون استفاده کرد. در این روش مقدار اندکی گاز ازن به داخل مفصل تزریق می شود.
معمولاً بعد از گذشت 30 تا 60 دقیقه درد به طور کامل تسکین می‌یابد. این تسکین درد با افزایش سطح اکسیژن در محل بافت و بالا بردن متابولیسم (سوخت و ساز) آن، که موجب تسریع فرایند ترمیم میشود، حاصل میشود.
مدت زمان تسکین درد متفاوت و بین یک تا شش ماه یا درمان دائمی است. برخی از بیماران برای دریافت تسکین درد به صورت کامل، به یک سری از 2 تا 4 تزریق نیاز دارند؛ به طوری که این تزریق‌ها در طول یک دوره‌ی چند ماهه توزیع شود. دلیل آن این است که هر تزریق اوزون همچنان که تأثیراتی بر ترمیم بافت دارد، به دلیل اثرات ضدالتهابی منجر به تسکین درد نیز میشود.
برخلاف تزریق کورتیکواستروئید که اگرچه تأثیرات ضد التهابی دارد اما بافت تحت تزریق را به علت اثرات کاتابولیسمی (دگرگونی بافت‌ها) که دارد تضعیف می‌کند، ازن فرایند ترمیم را تحریک می‌کند و سطح بهبودی بافت آسیب‌دیده را ارتقا می‌دهد. این تزریق نیز با کمک دستگاه سونوگرافی انجام می شود.
4- تغییر سبک زندگی:
حتی پس از درمان کامل بیماری، بدون تغییر سبک زندگی امکان عود بیماری وجود دارد. بیمار باید عادت های نادرست مانند نحوه غلط نشستن پشت میز و نحوه غلط استفاده از دستگاه های بدن سازی اصلاح کند تا خطر ابتلا دوباره به بورسیتیس ایلئوسوآس به حداقل برسد.