در تمامی مفاصل بدن غضروف هایی به نام غضروف مفصلی وجود دارند که استخوان های شرکت کننده در مفصل را از یکدیگر جدا می کنند. این غضروف که سطح تمام استخوان های داخل مفصل را می پوشاند از برخورد و ساییش استخوان ها در حین حرکت مفصل جلوگیری می کند. آرتریت (arthritis) انواع مختلفی دارد اما اساس بیماری در تمام انواع آرتریت یکسان است. در این بیماری غضروف مفصلی تحلیل می رود و استخوان های مفصل با یک دیگر تماس پیدا می کنند. در نتیجه کشیده شدن استخوان ها روی هم مفصل ملتهب و دردناک می شود.
بورس ها تشکیل شده اند از کیسه های ساینوویال (مفصلی)که هدفشان اجازه دادن به کشیده شدن و حرکت عضلات و تاندون ها از روی یکدیگر در نواحی که حرکت مکرر انجام میشود،است.این کیسه های ساینوویال به وسیله غشای ساینوویال پوشانده شده اند که حاوی شبکه ای از رگهای خونی اند که مایع ساینووسال را ترشح می کنند. نتایج بورسیتیس (التهاب بورس) در افزایش تولید مایع ساینوویال موجب تورم کیسه های بورس می شود. با استفاده مفرط و نادرست، این بورس ها ممکن است ملتهب، بزرگ و در موقعییت های نادری عفونی شوند.
بورس تروکانتریک (Trochanteric) در سمت خارج مفصل استخوان ران و لگن وجود دارد. این بورس می تواندبه شکل یک کیسه یا در برخی از بیماران چند کیسه متصل به هم وجود داشته باشد.
بورس تروکانتریک نسبت به هردو آسیب حاد و میکروتروما (آسیب فیزیکی در مقیاس میکروسکوپی) تکرارشونده آسیب پذیر است. سقوط فرد روی قسمت خارجی باسن و جراحی لگن نمونه ای از آسیب های حاد است. میکروتروماها معمولا به دلیل استفاده بیش از حد از مفصل ران و لگن مانند دویدن روی سطوح ناهموار و نرم مانند چمن، اتفاق می افتند. اگر بورسیتیس تروکانتریک مزمن شود ممکن است کلسیفیته شدن (سخت و آهکی شدن بر اثر تجمع کلسیم) بورس رخ دهد که باعث از دست رفتن نرمی و انعطاف آن می شود و درمان را طولانی تر می کند. همانند بسیاری از بیماری های اسکلتی-عضلانی، بورسیتیس تروکانتریک در افراد مسن و خانم ها بیشتر دیده می شود.
بیمار مبتلا به بورسیتیس تروکانتریک در سمت خارجی-فوقانی ران احساس درد می کند. درد این بورسیتیس بسیار شبیه درد سیاتیک است. بیمار نمی تواند روی پای آسیب دیده بخوابد و در هنگام حرکت دادن پا، به خصوص بعد از بیدار شدن از خواب، در مفصل ران و لگن احساس خشکی می کند. بورسیتیس تروکانتریک معمولا همراه با بیمارهای دیگر لگن مانند آرتریت مفصل ران و لگن بروز می کند.
تشخیص:
معاینه فیزیکی ممکن است درد در هنگام لمس سمت خارجی باسن را نشان دهد. مانور های تشخیصی بسیاری برای تشخیص این بیماری وجود دارد. در یکی از این مانور ها بیمار به پهلو، روی پای سالم می خوابد و پاها را راست نگه می دارد. سپس درحالی که پزشک در برابر حرکت مقاومت می کند از بیمار خواسته می شود تا پای آسیب دیده را بالا ببرد. با رها کردن ناگهانی مقاومت توسط پزشک درد بیمار افزایش می یابد.رادیوگرافی، سونوگرافی و MRI ممکن است کلسیفه شدن بورس و ساختارهای اطرافش را به همراه التهاب مزمن نشان دهد. در صوت شک پزشک به وجود تومور در این ناحیه انجام MRI الزامی است.
تست الکترومایوگرافی به افتراق این بیماری از درد سیاتیک کمک می کند. در این تست پاسخ اعصاب به تحریکات الکتریکی بررسی می شوند. در بیمارانی که درد به دلیل اختلال عصب سیاتیک به وجود آمده است، الکترومایوگرافی اختلال این عصب را تایید می کند اما در بیماران مبتلا به بورسیتیس تروکانتریک، عصب سیاتیک اختلالی ندارد.
روش های مختلف درمان:
در کلینیک فوق تخصصی دردشناسی پروفسور دکتر سیروس مومن زاده اساس روش های درمانی بر پایه جلوگیری از عمل جراحی و کاهش درد بیمار با استفاده از روش های غیرتهاجمی و ترکیبی طب نوین است. خط اول درمانی، دارو های ضد التهاب و مسکن ها هستند. در صورت پیشرفته بودن بیماری برای درمان کامل بیماری نیاز به انجام یکی یا چندتا از روش های زیر است.
1-لیزر درمانی:
در این روش با استفاده از پرتو لیزر کم توان فرآیند های ضدالتهابی و ترمیمی بافت بورس فعال می شوند و به التیام هرچه سریع تر آن کمک می کنند. به طور میانگین هر جلسه لیزر درمانی 40 دقیقه طول می کشد و برای درمان کامل درد یک یا چند جلسه لیزر درمانی جوابگو است.
2-تزریق کورتیکواستروئید:
کورتیکواستروئیدها اثرات ضد التهابی دارند و به داخل فضای بورس ملتهب تزریق می شوند. کاهش التهاب بورس، باعث فرصت پیدا کردن بدن برای ترمیم بافت آسیب دیده می شود. کورتیکواستروئید ها معمولاً با یک داروی بی‌حس کننده ترکیب میشود که درد تزریق را کمتر می کند. شروع اثرگذاری تزریق استروئید حدود 24 تا 48 ساعت طول کشیده و دوام آن حدود 3 تا 6 ماه خواهد بود. در صورت فروکش نکردن درد بیمار بعد از 24 تا 48 ساعت، احتمال وجود بیماری دیگری نیز در محل بورس مطرح می شود مانند آرتریت مفصل، التهاب بافت های پایدار کننده مفصل ران و لگن یا اختلال اعصابی که به مفصل ختم می شوند. در صورت وجود چند بیماری با هم دیگر نیاز به اقدام چند جانبه برای درمان همزمان این بیماری ها است.
تزریقات عموما به دو صورت انجام می شوند: هدایت شده و هدایت نشده. در روش هدایت نشده که به عنوان روش لندمارک (landmark) هم شناخته می شود پزشک بدون استفاده از دستگاه تصویربرداری و با استفاده از مشخصات سطحی بدن تزریق را انجام می دهد. در روش هدایت شده پزشک با استفاده از دستگاه فلوروسکوپی یا دستگاه سونوگرافی محل دقیق ساختار های داخلی مفصل را شناسایی می کند و با توجه به آن ها سوزن را به داخل بافت هدایت می کند. در این روش به دلیل مشاهده لحظه به لحظه سوزن در دستگاه تصویربرداری امکان خطا بسیار کم می شود.
مزیت اصلی دستگاه سونوگرافی نسبت به دستگاه فلوروسکوپی، ساده تر بودن کار با آن و نداشتن عوارض جانبی است. ساده تر بودن کار با دستگاه سونوگرافی امکان خطا را کاهش می دهد و باعث تاثیر بیشتر تزریق می شود. همچنین دستگاه فلوروسکوپی به دلیل تاباندن پرتو های پر قدرت می تواند برای بیمار و پزشک خطرناک باشد.
در کلینیک فوق تخصصی دردشناسی پروفسور دکتر سیروس مومن زاده این تزریق با کمک دستگاه سونوگرافی انجام می شود. استفاده از دستگاه سونوگرافی باعث دید دقیق پزشک به ساختار های داخلی محل تزریق می شود و باعث کاهش عوارض جانبی و تاثیر قوی تر درمان می شود.
قبل از انجام تزریق بیمار به پهلو، به گونه ای که پای مصدوم بالا قرار بگیرد، می خوابد و پای مصدوم کمی جمع می شود. سپس با استفاده از دستگاه سونوگرافی محل بورس به دقت مشخص می شود و پس از آن تزریق انجام می گیرد.این تزریق هم برای هدف تشخیصی و هم برای هدف درمانی استفاده می شود. معمولا بعد از تزریق با قرار دادن کمپرس سرد روی محل تزریق، از التهاب و درد بعد از تزریق جلوگیری می شود.
برای درمان بورسیتیس تروکانتریک می‌توان از تزریق آب حاوی اوزون استفاده کرد. در این روش مقدار اندکی گاز ازن به داخل مفصل تزریق می شود.
معمولاً بعد از گذشت 30 تا 60 دقیقه درد به طور کامل تسکین می‌یابد. این تسکین درد با افزایش سطح اکسیژن در محل بافت و بالا بردن متابولیسم (سوخت و ساز) آن، که موجب تسریع فرایند ترمیم میشود، حاصل میشود.
مدت زمان تسکین درد متفاوت و بین یک تا شش ماه یا درمان دائمی است. برخی از بیماران برای دریافت تسکین درد به صورت کامل، به یک سری از 2 تا 4 تزریق نیاز دارند؛ به طوری که این تزریق‌ها در طول یک دوره‌ی چند ماهه توزیع شود. دلیل آن این است که هر تزریق اوزون همچنان که تأثیراتی بر ترمیم بافت دارد، به دلیل اثرات ضدالتهابی منجر به تسکین درد نیز میشود.
برخلاف تزریق کورتیکواستروئید که اگرچه تأثیرات ضد التهابی دارد اما بافت تحت تزریق را به علت اثرات کاتابولیسمی (دگرگونی بافت‌ها) که دارد تضعیف می‌کند، ازن فرایند ترمیم را تحریک می‌کند و سطح بهبودی بافت آسیب‌دیده را ارتقا می‌دهد. این تزریق نیز با کمک دستگاه سونوگرافی انجام می شود.
4- تغییر سبک زندگی:
حتی پس از درمان کامل بیماری، بدون تغییر سبک زندگی امکان عود بیماری وجود دارد. بیمار باید عادت های نادرست مانند نحوه غلط نشستن پشت میز و نحوه غلط استفاده از دستگاه های بدن سازی را اصلاح کند تا خطر ابتلا دوباره به بورسیتیس تروکانتریک به حداقل برسد.