در آسیب دررفتگی شانه، استخوان بازو از داخل استخوان کاسه‌ای شکل کتف خارج می‌شود. شانه، پرحرکت ترین مفصل در بدن است و همین موضوع باعث می‌شود که این مفصل مستعد دررفتگی باشد. درصورتی‌که دچار آسیب شده‌اید و تصور می‌کنید شانه‌ی شما دچار دررفتگی شده است، لازم است که حتماً به پزشک مراجعه کنید. اغلب بیماران ظرف یک هفته پس از آسیب می‌توانند، دامنه حرکتی شانه‌ی خود را به‌طور کامل بازیابند. بااین‌حال، درصورتی‌که شما قبلاً یک‌بار دچار دررفتگی شانه شده‌اید، مفصل شانه‌ی شما ناپایدار شده است و بنابراین مستعد بروز مجدد دررفتگی است. شانه‌ی دررفته باید در کمترین زمان ممکن توسط پزشک متخصص درمان شود. مفصل شانه ممکن نیست که بدون وارد کردن آسیب و پارگی در عناصر و ساختار‌های ثابت‌کننده‌ی شانه، دچار دررفتگی شود و بنابراین لازم است پس از دررفتن مفصل شانه، تمامی این ساختار‌ها و بافت‌ها مجدداً ترمیم و تقویت شوند.
پروفسور دکتر سیروس مؤمن‌زاده می‌توانند دررفتگی مفصل شانه و کتف را با انجام معاینات فیزیکی و استفاده از تصاویر رادیوگرافی تشخیص داده و بلافاصله بعد از درمان مفصل شانه، درمان‌های فیزیوتراپی و توان‌بخشی شانه به‌منظور بازآموزی عصبی-عضلانی، بازیابی دامنه حرکتی و تقویت شانه را آغاز کنند. در ابتدا، عضلات تثبیت‌کننده‌ی مفصل شانه تقویت‌شده و بازآموزی می‌شوند و سپس در ادامه سعی می‌شود که کنترل عملکردی مفصل شانه به‌تدریج بهبود یابد. اغلب افراد می‌توانند ظرف مدت سه ماه و بعد از ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده، به‌طور کامل به فعالیت ورزشی خود بازگردند.
علائم دررفتگی مفصل شانه عبارت‌اند از:
-
بدشکلی مفصل شانه که قابل رؤیت است.
-
تورم و کبودی
-
درد شدید
-
عدم توانایی حرکت دادن مفصل
دررفتگی مفصل شانه همچنین ممکن است باعث بی‌حسی، ضعف یا گزگز در نزدیکی محل آسیب‌دیدگی شود. عضلات شانه ممکن است براثر دررفتگی شانه دچار گرفتگی شوند که این موضوع موجب تشدید درد شانه می‌شود.
علل دررفتگی شانه
دررفتگی شانه می‌تواند ناشی از یکی از موارد زیر باشد:
آسیب‌های ورزشی: در ورزش‌هایی مانند فوتبال، هاکی و ورزش‌های پربرخورد که در آن احتمال زمین خوردن ورزشکار زیاد است (مانند ژیمناستیک، اسکی و والیبال)، دررفتگی شانه زیاد رخ می‌دهد.
آسیب‌ها و حوادث غیرورزشی: وارد شدن ضربه‌ی شدید به شانه در حین تصادفات ماشین، یکی دیگر از علل شایع دررفتگی شانه است.
زمین خوردن: ممکن است پای شما پیچ بخورد یا برای مثال از بالای نردبان پایین بیافتید. چنین حوادثی می‌توانند باعث دررفتگی شانه شوند.
عوارض
عوارض دررفتگی شانه عبارت‌اند از:
-
پارگی عضلات، رباط‌ها و تاندون‌هایی که از مفصل شانه محافظت می‌کنند.
-
آسیب به عصب‌ها یا رگ‌های خونی در اطراف مفصل شانه
-
بی‌ثباتی مفصل شانه، خصوصاً در مواردی که دررفتگی بسیار شدید است و یا مفصل شانه تابه‌حال چند بار دررفته است که این امر موجب می‌شود شانه بیشتر مستعد دررفتگی مجدد باشد.
تشخیص
طی معاینات فیزیکی، پزشک به دنبال نواحی حساس به لمس و علائم تورم و بدشکلی مفصل می‌گردد. تصاویر رادیوگرافی مفصل شانه، دررفتگی مفصل را نشان می‌دهند و همچنین در صورت وجود شکستگی یا آسیب به مفصل شانه، این موضوع در تصاویر رادیوگرافی نمایان است.
درمان دررفتگی شانه و کتف
-
درمان با لیزر سرد
-
اولتراسوندتراپی
-
تحریک الکتریکی عصب‌ها (TENS)
-
شاک ویو تراپی
-
مگنت تراپی
-
درمان‌های خانگی
به شانه‌ی خود استراحت بدهید. از تکرار کردن کاری که موجب دررفتن شانه شما شده است خودداری کنید و سعی کنید از انجام حرکاتی که موجب درد شانه می‌شود اجتناب کنید. از بالا بردن اجسام بالای سر تا جای ممکن خودداری کنید تا روند بهبودی شما سرعت پیدا کند.
از کمپرس سرد و گرم استفاده کنید. قرار دادن کمپرس سرد موجب کاهش التهاب می‌شود. می‌توانید یک تکه یخ از سبزی‌ها فریز شده را در حوله بپیچید و آن را برای 15 تا 20 دقیقه روی شانه قرار دهید. این کار را تا دو روز، هرچند ساعت یک‌بار تکرار کنید.
-
جا انداختن بسته مفصل شانه
پزشک شما با حرکت دادن دست شما در جهت‌های خاص، سعی می‌کند استخوان‌های مفصل شانه را به‌جای خود بازگرداند. بسته به میزان درد و تورم شانه، ممکن است برای جااندازی مفصل به داروی شل کننده عضلات یا آرام‌بخش یا حتی بیهوشی کامل نیاز داشته باشید. با بازگشتن استخوان‌ها به‌جای درست خود، درد بسیار شدید شانه، سریعاً تسکین پیدا می‌کند.
ممکن است پزشک به شما تجویز کند که برای چند روز الی 3 هفته از آویز گردن یا اسلینگ برای بی‌حرکت نگه‌داشتن شانه استفاده کنید. مدت‌زمان استفاده از آویز گردن، به‌شدت آسیب واردشده به شانه و زمان شروع استفاده از آویز گردنی، بستگی دارد.
پزشک برای راحتی بیشتر شما در زمان بهبودی شانه مکن است دارو‌های مسکن، ضدالتهاب و شل کننده‌ی عضلات را تجویز کند.
بعد از برداشتن آویز گردنی یا آتل‌بندی شانه، شما کم‌کم برنامه‌ی توان‌بخشی را آغاز می‌کنید. این برنامه به‌طور اختصاصی برای بازیابی دامنه حرکتی مفصل شانه، تقویت عضلات و ثبات مفصل شانه‌ی شما طراحی‌شده است.درمان‌های فیزیوتراپی شامل استفاده از مدالیته‌های درمانی می‌شود که به منظور کاهش درد و التهاب شانه انجام می‌شوند:
تمرینات توان‌بخشی بعد از دررفتگی شانه
خم و باز کردن شانه در حالت خوابیده
توجه: برای انجام این تمرین به یک چوب‌دستی نیاز دارید. می‌توانید از یک لوله PVC یا دسته‌ی جارو (با برداشتن سر جارو) نیز برای این کار استفاده کنید. چوب‌دستی شما باید حدود 30 سانتی‌متر از عرض شانه شما بیشتر باشد.
-
بر روی کمر دراز بکشید و چوب را در دستان خود بگیرید. زمانی که چوب را می‌گیرید باید کف دستان شما به سمت پایین باشد. دستان شما باید کمی بیشتر از عرض شانه باز باشند.
-
آرنج خود را صاف نگه‌دارید و به‌آرامی دستان خود را بالای سرتان ببرید. تا جایی این حرکت را ادامه دهید که کشش را در شانه، بالای کمر و قفسه سینه احساس کنید.
-
این حالت را برای 15 تا 30 ثانیه حفظ کنید.
-
این حرکت را 2 تا 4 بار تکرار کنید.
نزدیک کردن استخوان‌های کتف به هم
-
بایستید و دستانتان را در دو طرف بدن خود قرار دهید. عضلات کتف خود را منقبض کنید و سعی کنید دو استخوان کتف بالای کمرتان را به هم نزدیک کنید. در هنگام انجام این حرکت، شانه‌های خود را بالا نبرید.
-
این حالت را برای 6 ثانیه نگه‌دارید.
-
این حرکت را 8 تا 12 بار تکرار کنید.
تمرین تقویت عضلات روتاتور داخلی
توجه: برای انجام دادن این حرکت شما نیاز به کش ورزشی دارید.
-
یکسر کش ورزشی را به دسته‌ی در ببندید.
-
بایستید یا بنشینید و آرنج خود را 90 درجه خم‌کنید. بالای بازوی شما باید به‌راحتی به تنه‌ی شما تکیه داده باشد. بین آرنج و تنه‌ی خود یک حوله قرار دهید تا بیشتر احساس راحتی کنید و در حین حرکت نیز بازوی شما کنار بدنتان بماند.
-
سر دیگر کش ورزشی را در دست بگیرید.
-
ساعد خود را بچرخانید به‌طوری‌که دست شما به شکمتان برسد.
-
توجه کنید که بالای بازو و آرنج شما به حوله فشار وارد کنند.
-
این حرکت را 8 تا 10 بار تکرار کنید.
تمرین ایزومتریک چرخش شانه به خارج
-
به حالتی در کنار دیوار بایستید که شانه‌ی آسیب‌دیده به سمت دیوار باشد.
-
آرنج خود را 90 درجه خم‌کنید و مچ دست خود را در حالتی قرار دهید که انگار می‌خواهید با کسی دست بدهید.
-
ساعد و آرنج خود را به دیوار نزدیک کنید و کف دست خود را به سمت دیوار فشار دهید.
-
این حالت را برای 6 ثانیه نگه‌دارید
-
این تمرین را 8 تا 12 بار تکرار کنید.
تمرین ایزومتریک حرکت محوری شانه
-
به حالتی در کنار دیوار بایستید که شانه‌ی آسیب‌دیده به سمت دیوار باشد.
-
آرنج خود را 90 درجه خم‌کنید و مچ دست خود را در حالتی قرار دهید که انگار می‌خواهید با کسی دست بدهید.
-
ساعد و آرنج خود را به دیوار نزدیک کنید و آرنج خود را به سمت دیوار فشار دهید.
-
این حالت را برای 6 ثانیه نگه‌دارید.
-
این تمرین را 8 تا 12 بار تکرار کنید.
تمرین شنا در حالت ایستاده رو به دیوار
-
رو به روی دیوار بایستید به‌نحوی‌که پا‌های شما بین 30 تا 60 سانتی‌متر از دیوار فاصله داشته باشد. اگر در هنگام انجام این تمرین احساس درد می‌کنید، کمی نزدیک‌تر به دیوار بایستید.
-
دستان خود را کمی بیشتر از عرض شانه بازکنید و کف دست خود را روی دیوار بگذارید و به سمت جلو خم شوید.
-
به‌آرامی بدن خود را به سمت دیوار متمایل کنید و سپس با فشار دست، دوباره به حالت اولیه بازگردید. این کار را آرام و به نحوی کنترل‌شده انجام دهید.
-
این حرکت را 8 تا 12 بار تکرار کنید.
پیگیری و ادامه دادن مراقبت از شانه، بخشی از روند درمان شما است. حتماً برای تمامی جلساتی که نوبت مراجعه به پزشک دارید، در مطب حاضر شوید و در صورت بروز هرگونه مشکلی با پزشک خود تماس بگیرید. بهتر است در هنگام مراجعه، نتایج آزمایش یا عکس‌برداری‌های خودتان و لیستی از دارو‌هایی که مصرف می‌کنید را همراه داشته باشید.