درد نوسیسپتیو اصطلاحی پزشکی است که برای تشریح درد ناشـی از صدمۀ فیزیکی یا آسیب بالقوۀ بدن به کــار میرود. مثالهایی در این مورد میتواند درد ناشی از آسیب ورزشی، اقدامات دندان‌پزشکی یا ارتریت باشد.
درد نوسیسپتیو شایعترین شکل درد مبتلابه مردم است. این درد هنگامی توسعه مییابد که الیاف عصبی نوسیسپتیو توسط التهاب، مواد شیمیایی یا وقایع فیزیکی مثل برخورد انگشت پا با گوشه‌ای از پایۀ مبل تحریک میشود.
این مقاله بر تفاوت میان درد نوسیسپتیو و درد نوروپاتیک و همچنین علل و درمانهای آنها تمرکز می‌کند.
درد نوسیسپتیو چیست؟
درد نوسیسپتیو معمولاً از نوع درد حاد است و در پاسخ به یک موقعیت خاص بروز می‌کند. این درد گرایشی به رفع شدن پس از التیام ناحیۀ آسیب دیده دارد. برای مثال، درد نوسیسپتیو به علت شکستگی مچ پا پس از بهتر شدن وضعیت مچ پا از بین میرود.
بدن حامل سلولهای عصبی تخصصی به نام نوسیسپتور (گیرندۀ درد) است که محرکهای مضر یا چیزهایی مثل گرما یا سرمای شدید، فشار، نیشگون گرفته شدن و مواد شیمیایی را که میتوانند باعث ایجاد صدمه در بدن میشوند، کشف میکنند. این پیام‌های هشدار سپس از طریق سیستم عصبی به مغز ارسال میشوند که نتیجۀ آن بروز درد نوسیسپتیو است.
این روند در زمان حال و به سرعت زیاد رخ میدهد، که همین دلیل آن است که چرا مردم میدانند باید دست‌هایشان را در صورت لمس اجاق داغ به سرعت پس بکشند یا انگشت آسیب دیدۀ پا را مورد وارسی قرار دهند.
نوسیسپتورها را همچنین می‌توان در دستگاههای داخلی بدن یافت اگرچه مشخص کردن پیام‌های هشدار آنها کمتر به آسانی امکان پذیر است و ممکن است همیشه به صورت خودآگاهانه قابل حس نباشند.
اطلاعات ایجاد شده از سوی درد نوسیسپتیو به بدن کمک می‌کند تا خود را محافظت کند و التیام بخشد.
درد نوروپاتیک چیست؟
درد نوروپاتیک اصطلاحی پزشکی است که برای تشریح دردی به کار میرود که بر اثر آسیب دیدن سیستم عصبی یا عدم کارآیی کامل آن به علت بیماری یا جراحت ایجاد میشود.
درد نوروپاتیک با درد نوسیسپتیو تفاوت دارد زیرا این نوع درد در پاسخ به هیچ موقعیت خاص یا محرکهای خارجی ایجاد نمیشود.
در واقع مردم ممکن است از درد نوروپاتیک رنج ببرند حتی وقتی که قسمت آسیب دیده یا رنجوری در بدن وجود ندارد. این اختلال به عنوان درد شبح اندام نامیده میشود که ممکن است در افرادی بروز کند که تجربۀ قطع اندام را داشتهاند.
درد نوروپاتیک در عین حال ارجاعی به درد عصب است و معمولاً به حالت مزمن بروز می‌کند.
بسیاری از اختلالات و بیماری‌ها سبب بروز درد نوروپاتیک میشوند که از جملۀ آنها می‌توان موارد زیر را نام برد:
• دیابت
• مالتیپل اسکلروزیس
• سکته مغزی
• سرطان
• سیتومگالوویروس
• قطع عضو
تشخیص
برای دسترسی به درمان کامل، موضوعی حیاتی است که بتوانیم مشخص کنیم که درد احساس شده از سوی بیمار درد نوروپاتیک است یا درد نوسیسپتیو.
درد قسمت پایین پشت یا کمر (CLBP) یک شکایت بسیار شایع است، اما در 90 درصد موارد پزشکان قادر نیستند تا یک علت فیزیکی خاص برای آنها شناسایی کنند. اغلب برخی برخی از ناراحتیهای مردم دچار CLBP ناشی از درد نوروپاتیک است.
یک تست تشخیصی موسوم به "پرسشنامۀ کشف درد" برای کمک به پزشکان برای شناسایی وجود همزمان درد نوروپاتیک و درد نوسیسپتیو در مردم دچار CLBP توسعه داده شده است.
این تست اکنون برای ارزیابی درد نوروپاتیک در بسیاری از اختلالات و بیماری‌ها شامل ارتریت روماتوئید مورد استفاده قرار میگیرد.
در هنگام تکمیل این پرسشنامه از بیمار خواسته میشود تا به 9 پرسش پاسخ دهد. 7 سؤال از بیماران میخواهد تا بر مبنای یک مقیاس 0 تا 5 برای میزان درد خود نمره تعیین کنند. همچنین از آنان خواسته میشود در مورد طول مدت درد، میزانی از 1- تا 1+ را تعیین کنند، و در این مورد که آیا درد منتشر است یا خیر، نمرهای از 0 تا 2 را مشخص نمایند.
هر قدر نمرۀ داده شده بالاتر باشد، نشانگر درد بیشتری است که احتمالاً فرد در حال تحمل آن است.
از مردم دچار دیابت خواسته میشود که مشخصاً در ناحیۀ پا پیگیر علایم درد نوروپاتیک باشند. نوروپاتی در اندام تحتانی در مردم دچار دیابت بسیار شایع است و یکی از علل پیشتاز منجر به قطع عضو محسوب میشود.
درد نوروپاتیک در مردم دچار دیابت معمولاً با بیحسی، ضعف، یا سوزش در انگشتان پا آغاز میشود. این درد در عین حال هنگام شب تشدید میشود و خوابیدن را برای بیمار دشوار می‌کند.
محدودۀ درد نوسیسپتیو و درد نوروپاتیک
شایعترین نواحی بروز درد نوسیسپتیو در مردم در سیستم اسکلتی عضلانی قرار دارد که شامل مفصل‌ها، عضلات، پوست، تاندونها و استخوان است.
دستگاههای داخلی بدن مثل روده‌ها، ریه‌ها، و قلب، نیز ممکن است سوژۀ درد نوسیسپتیو باشند، و در مورد عضلات نرم نیز چنین وضعیتی وجود دارد.
بر مبنای تخمینی در سال 200، تعداد 1.6 میلیون نفر در ایالات متحد آمریکا یک اندام خود را از دست داده بودند. محققان بر این باورند که مشکلات عروقی، تروما، سرطان، و درگیریهای نظامی این رقم را در سال 2050 میلادی به 3.6 میلیون نفر افزایش خواهد داد.
تخمین زده میشود که 42.2 تا 78.8 درصد مردمی که یک عضو خود را از دست داده‌اند از درد شبح اندام رنج میبرند. این نوع درد نوروپاتیک میتواند در هر آن جایی که اندامی قطع شده است توسعه پیدا کند.
تقریباً نیمی از مردم دچار دیابت، نوروپاتی دیابتی پیرامونی (DPN) را تجربه میکنند، که درد عصب است که مبتلابه دست و پا میشود. انگشتان پا معمولاً نخستین محلی در بدن هستند که این آسیب به آنها وارد میشود.
مردم مبتلا به دیابت در عین حال ممکن است در قسمتهای دیگر بدن خود مثل قسمت جلو ران، اطراف چشم‌ها و مچ دست دچار نوروپاتی شوند.
بسیاری از مردم مبتلا به سرطان در ناحیۀ پشت، پاها، قفسۀ سینه و شانهها دچار درد نوروپاتیک میشود که ناشی از تومورهای آسیب زننده به طناب نخاعی است. این مردم همچنین ممکن است بر اثر مصرف دارو یا جراحی دچار درد نوروپاتیک شوند.
قسمت پشت کمر ناحیهای است که مردم به درد نوروپاتیک و نیز درد نوسیسپتیو دچار میشوند.
علایم و درمان
به خاطر سپردن این موضوع مهم است که مردم امکان دارد که همزمان دچار هر دو نوع درد نوروپاتیک و نوسیسپتیو شوند. توجه به موضوع تفاوتهای کلیدی میتواند باعث بهبود کیفیت زندگی در مردم درگیر با درد شود و به آنها در دستیابی به درمان بهتر کمک کند.
درد نوسیسپتیو میتواند در هر قسمت از بدن در پاسخ به گرما یا تروما بروز یابد و مشخصات بسیار متفاوتی داشته باشد. این نوع درد معمولاٌ در هنگام بروز آسیب دیدگی بیشترین شدت خود را دارد اما در عین حال ممکن است در ابتدای روز یا در طول فعالیت نیز تشدید یابد.
درمان درد نوسیسپتیو بسته به علت بروز آن متفاوت است. خلاف درد نوروپاتیک، درد نوسیسپتیو معمولاً به درمان با داروهای خوب جواب میدهد.
مردم دچار درد نوروپاتیک طیفی از علایم شامل موارد زیر را گزارش میدهند:
• درد تیز، خشک، سوزان یا ستوهآور
• حس مور مور
• بیحسی
• حساسیت بیش از حد نسبت به لمس
• عدم حساسیت نسبت به گرما یا سرما
• ضعف عضلانی
• تشدید درد در هنگام شب
همانند مورد درد نوسیسپتیو، یکی از اولین و مهمترین مراحل در درمان درد نوروپاتیک همانا درمان علت اصلی بروز درد است.
مردم دچار نوروپاتی دیابتی پیرامونی باید با دکتر خویش برای یافتن بهترین داروها در کمک به کنترل دیابت خود و پیشگیری از توسعۀ DPN کار کنند. همچنین این امکان هست که پزشک داروهایی را برای کاهش درد و صدمۀ همراه این اختلال تجویز کند.
مردم دچار درد نوروپاتیک ناشی از سرطان ممکن است با استفاده از داروهای ضد تشنج، داروهای بیحسی موضعی، و داروهای ضد افسردگی احساس تسکین کنند. درمان بر مبنای خود فرد بیمار و علت خاص درد وی بسیار متفاوت است.
مطالعات عنوان میکنند که یکی از بهترین درمانها برای درد نورپاتیک به علت درد شبح اندام همانا پیشگیری است. اگر فرد پیش از عمل جراحی قطع عضو دچار درد بسیار شدید باشد، به نظر میرسد که بعدها کمتر احتمال دارد که دچار درد شبح اندام شوند.