پمپ داخل نخاعی که به عنوان پمپ درد نیز شناخته می شود، یک دستگاه کاشته شده با جراحی است که دارو را مستقیماً به مایع اطراف نخاع می رساند. داروهایی که به این روش ارائه میشوند میتوانند سیگنالهای نامنظم را که از طریق اعصاب و ستون فقرات به مغز میرسند، قطع کند. پمپ داخل نخاعی را می توان سیستم دارورسانی درون نخاعی کاشته شده یا IDDS نیز نامید.
پمپ اینتراتکال وسیله ای است که جهت انتقال پیوسته و دقیق دارو به داخل فضای داخل نخاعی ساخته شده است. داروهایی نظیر مورفین (ضد درد) با کلوفن و یا زیکونیتاید (ضداسپاسم) از این طریق به سیستم عصبی مرکزی منتقل می شوند. مزیت آن این است که عوارض دوز خوراکی بالا برای بیمار (تهوع ، استفراغ ،مشکلات گوارشی ، کلیوی و…) کاهش و اثر پذیری دارو افزایش و میزان داروی تجویزی کاملا مشخص و بیمار نیاز به تزریقات مکرر دارو ندارد.
پمپ درد یک دستگاه کوچک است که با جراحی کاشته شده است و امکان ارسال مستقیم دارو به نخاع و اعصاب را فراهم می کند. از چندین بخش شامل پمپ و مخزن در شکم (شکم) و کاتتر در فضای داخل نخاعی قرار می گیرد.فضای داخل نخاعی (گاهی اوقات فضای زیر عنکبوتیه نامیده می شود) ناحیه بین نخاع و غشاهای نازک و قوی است که آن را احاطه کرده و از آن محافظت می کند. فضای داخل نخاعی مایع مغزی نخاعی را که طناب نخاعی را حمام می کند، نگه می دارد. تزریق مستقیم دارو به این ناحیه به آن کمک می کند تا به نخاع و اعصاب برسد، جایی که می تواند درد یا انقباضات غیرطبیعی عضلانی را که منجر به اسپاسم می شود، کنترل کند.
از آنجایی که پمپ داخل نخاعی دارو را مستقیماً به این ناحیه میرساند، میتوان با دوز بسیار پایینتر (کمتر از 1%) نسبت به قرصها یا تزریقها که با جریان یافتن در سراسر بدن در سیستم گوارش یا جریان خون، رقیق میشوند، به تسکین قوی دست یافت. . استفاده از پمپ همچنین ممکن است عوارض جانبی دارویی رایج در مصرف طولانی مدت قرص را کاهش دهد.در دو مطالعه که بر روی بیماران مبتلا به درد و درد ناشی از ایدز مربوط به سرطان انجام شد، محققان دریافتند که پمپهای داخل نخاعی نسبت به قرصهای خوراکی سنتی کنترل درد و عوارض جانبی قابل کنترلتری را ارائه میدهند.
روش پمپ اینتراتکال کلونیدیندر در چه بیمارانی کاربرد دارد؟
جهت کنترل درد بیمارانی که دچار ضایعات نخاعی یا قطع عضو شدهاند، در بیماران سرطانی که به درمانهای معمول پاسخ نمیدهند، در بیماران با دردهای غیر قابل تحمل روشهای پیشرفتهای مانند کارگذاری الکترود محرک نخاعی و پمپهای داخل نخاعی ابداع شده که در کشور ما نیز چند سالی است از این روشها استفاده میشود.
اینتراتکال چیست؟
این پمپ از یک قسمت فلزی که انبار و مسئول انتقال دارو است و یک کاتتر که انتقال دارو از پمپ به فضای داخل نخاعی را برعهده دارد تشکیل شده است.
دو نوع پمپ وجود دارد یکی پمپ با سرعت ثابت تحویل دارو و دیگری پمپ قابل برنامه ریزی که میتوان سرعت و دوز داروی تجویزی را تغییر داد. در ابتدا پمپ آزمایشی جهت میزان موفقیت کار گذاشته می شود و در صورت مثبت بودن پمپ دائمی به شکل زیر پوستی طی یک عمل جراحی تعبیه می گردد. پمپ ها دارای مخزن ذخیره دارو هستند هر چند مدت یکبار پر می شوند. سرعت پر شدن براساس میزان مصرف دارو (غلظت و سرعت تخلیه) می باشد.
با استفاده از این روشها پس از انجام مراحل اولیه تست بیمار میتواند بدون مصرف دارو به فعالیتهای روزمره خود بازگشته و کیفیت زندگی بهتری را داشته باشد.
کاربرد پمپهای اینتراتکال نخاعی:
-
درمان های محافظه کارانه ناموفق بوده اند.
-
از جراحی اضافی بهره ای نخواهید برد.
-
شما به داروی مسکن وابسته هستید.
-
شما از نظر روانشناختی مشکلی ندارید.
-
شما هیچ شرایط پزشکی ندارید که بتواند شما را از لانه گزینی باز دارد.
-
شما به هیچ یک از داروهای مورد استفاده در پمپ حساسیت ندارید.
-
شما با دوز آزمایشی دارو پاسخ مثبت داده اید.
پمپ می تواند به کاهش درد مزمن ناشی از:
-
سندرم جراحی کمر شکست خورده: عدم کنترل یک یا چند عمل جراحی در کنترل درد مداوم پا (سیاتیک)، اما شکست فنی روش اصلی نیست.
-
درد سرطانی: درد مداوم ناشی از فشرده سازی اعصاب نخاعی توسط تومورها یا ایجاد زخم در اثر پرتودرمانی قبلی.
-
دیستروفی سمپاتیک رفلکس: بیماری پیشرونده سیستم عصبی که در آن بیماران به طور مداوم احساس درد مزمن سوزش می کنند.
-
درد سوزشی ناشی از آسیب عصب محیطی.
-
آرخنوئیدیت: التهاب دردناک و جای زخم در مننژ (لایه های محافظ) اعصاب نخاعی.
-
پانکراتیت مزمن: درد مزمن شکم ناشی از التهاب یا انسداد مجرای لوزالمعده.
-
پمپ می تواند به کاهش اسپاستیک (سفتی عضلات و اسپاسم که حرکت بازوها و پاها را دشوار می کند) کمک کند
-
فلج مغزی: یک اختلال عصبی است که کنترل حرکت بدن را مختل می کند.
-
مولتیپل اسکلروزیس: اختلالی در مغز و نخاع در اثر آسیب به لایه خارجی سلول های عصبی است.
-
سکته مغزی: آسیب به مغز از کمبود اکسیژن به دلیل قطع جریان خون.
-
آسیب مغزی
-
آسیب نخاعی
بعد از انجام جراحی پمپ های داخل نخاعی
عمل جراحی برای کارگذاری پمپ های داخل نخاعی در کلینیک درد نیازی به بیهوشی عمومی نداشته و میتوان با بیحسی موضعی انجام داد؛ لذا در بیمارانی که بیهوشی برایشان پرخطر است بسیار مناسب میباشد.همچنین در خصوص استفاده از آن به علت این که این دستگاهها خودکار بوده و تنظیم خارجی ندارد، نیاز به آموزش خاصی به بیمار نبوده و فقط در حد اطلاعات عمومی دستگاه کفایت میکند.این دستگاهها بر حسب نوع از ۵ تا ۱۰ سال قابل استفاده بوده و نیاز به تعویض زودتر از این مدت نمیباشد.