این نوع سردردها به حملات شدید درد در اطراف سر و چشم گفته می‌شوند. سردردهای خوشه‌ای معمولا یک طرف سر را درگیر کرده و به‌ویژه در اطراف چشم بیشتر احساس می‌شوند. البته باید گفت که این نوع سردرد بسیار نادر است.این سردرد ممکن است برای هر فرد در هر سنی رخ دهد، اما در مردان شایع‌تر از زنان است. بیشتر افرادی که بین ۳۰ تا ۴۰ سال هستند در معرض سردردهای خوشه‌ای قرار دارند.
سردرد کلاستر یا خوشه ای، یک سردرد شدید و یکطرفه است که داخل و یا اطراف یک چشم، ناحیه گیجگاهی یک طرف سر و یا به صورت درد در همه نقاط ذکر شده بروز می نماید. البته درد ممکن است به سایر نقاط سر، صورت، گردن و شانه‌ها نیز انتشار یابد. حملات سردرد معمولا بین پانزده دقیقه تا سه ساعت طول می کشند. یک یا چند مورد از علائم زیر نیز ممکن است به همراه سردرد کلاستر دیده شوند: قرمزی و پرخونی چشم ها، خروج اشک از چشم ها، کوچک شدن سایز مردمک چشم، ورم و یا حالت افتادگی پلک ها، تعریق در ناحیه پیشانی و صورت و گرفتگی و یا آبریزش بینی (بیشتر این علائم یکطرفه هستند). بیشتر افراد مبتلا به حمله سردرد کلاستر، بر خلاف انواع دیگر سردرد نه تنها تمایل به استراحت ندارند، بلکه بی قرار هستند و تمایل به قدم زدن و تغییر وضعیت خود دارند. سردرد معمولا در نیمه شب شروع شده و فرد را از خواب بیدار می نماید. سردرد کلاستر معمولا به عنوان شدیدترین نوع سردرد توصیف شده و افراد مبتلا، آن را با عباراتی نظیر احساس خنجر زدن، ورود میله داغ به داخل چشم و درد شدید همراه سوزش، بیان می کنند. این سردرد ممکن است به صورت دوره ای و یا دائم بروز نماید.
نکات مهم درباره سردرد کلاستر
نسبت مردان به زنان مبتلا سه به یک می باشد و این سردرد معمولا در مردان بیست تا چهل ساله دیده می شود. شیوع این نوع سردرد در جامعه در حدود چهار نفر در هر هزار نفر است که از جهت آماری مشابه بیماری هایی نظیر پارکینسون و ام اس (multiple sclerosis) می باشد. این نوع سردرد در افرادی که به میزان زیاد سیگار می کشند، بیشتر دیده می شود. مصرف زیاد الکل نیز می تواند شروع کننده حملات سردرد کلاستر باشد. افرادی که این بیماری در ایشان تشخیص داده می شود، باید مصرف الکل و کشیدن سیگار را ترک نمایند. برخی مبتلایان با استنشاق عطر و بوهای خاص و یا مصرف داروهای گروه نیتروگلیسرین دچار این حملات می شوند. تفاوت عمده این سردرد با میگرن در این است که افراد مبتلا به این سردرد بی قرار بوده و تمایل به نشستن و دراز کشیدن ندارند. همچنین دوره حملات سردرد کلاستر معمولا بیشتر از سه ساعت طول نمی کشد، در حالی که میگرن معمولا بیش از چهار ساعت و گاهی تا چند روز طول می کشد. علت ایجاد این سردرد هنوز ناشناخته است.
مطلب پیشنهادی جهت مطالعه: آشنایی با سردرد کلاستر
تشخیص
اگرچه این نوع سردرد در بسیاری از مبتلایان برای مدت طولانی و گاه تا پایان عمر تشخیص داده نشده باقی می ماند، با این حال نباید هر سردرد دوره ای شدید را سردرد کلاستر قلمداد کرد و برای تشخیص قطعی آن باید به کلینیک درد و یا پزشک متخصص دردشناسی مراجعه نمود. پزشک علاوه بر گرفتن شرح حال بسیار دقیق به همراه جزئیات و معاینه کامل، ممکن است درخواست سی تی اسکن یا ام آر آی مغزی نیز نماید. این درخواست بیشتر برای رد دلایل دیگر ایجاد سردرد از جمله تومور یا آنوریسم مغزی می باشد.
پیشگیری و درمان
برخی درمان‌های پیشگیرانه ممکن است در زمان شروع حمله سردرد و با هدف جلوگیری از شدت گرفتن آن استفاده شود. داروهایی از خانواده Calcium Channel Blockers، کورتون ها (Corticosteroids) و یا لیتیوم ممکن است به این منظور به کار روند. برای درمان معمولا از اکسیژن خالص و صد درصد با حجم زیاد برای تنفس استفاده می گردد، که نتایج خوبی دارد و روشی کم عارضه و ارزان به شمار می آید. سایر داروهای رایج سردرد که در درمان میگرن هم به کار می روند، ممکن است برای درمان به کار روند. سردرد کلاستر معمولا به مسکن های معمولی پاسخ نمی دهد، از این رو توصیه می شود که برای تشخیص قطعی و درمان به پزشک متخصص دردشناسی مراجعه شود.
باید توجه داشت که افراد مبتلا به این سردرد، علاوه بر درمان دارویی نیاز به تغییر در سبک زندگی و حمایت های جانبی در خانواده و محل کار خویش دارند. از این رو اگر شما یا اطرافیانتان علائم این سردرد را دارید، شایسته است که به پزشک متخصص دردشناس پروفسور دکتر سیروس مومن زاده مراجعه نموده و از راهکارهای لازم درمانی و حمایتی بهره مند شوید.