انواع درد پا

درد در هر قسمت پاها یکی از علایم شایع آسیب‌دیدگی یا بیماری است. دلایل متعددی برای بروز این درد وجود دارد.

علت‎های تروماتیک شامل آسیب‌دیدگی‎های ورزشی است. دیگر علل می‏‌تواند مرتبط به رگ‌های خونی، عصب‌ها، عضلات، مفاصل، بافت‌های نرم یا استخوان‌ها باشد.

دورۀ درمان به علت بروز درد پا بستگی دارد.

درد پا چیست؟

درد هنگامی بروز می‎کند که عصب‌ها به محرک‎های درد مثل فشار زیاد، دمای پایین یا بالا، و مواد شیمیایی واکنش نشان می‎دهند.

درد پا می‎تواند درد تند و تیز، کسل کننده، به حالت مورمور، درد سوزان، درد منتشر یا درد مبهم باشد.

این درد ممکن است از نوع حاد، یعنی ناگهانی و کوتاه مدت باشد، یا ممکن است درد مزمن و پایدار باشد. شدت درد را می‏توان بر مبنای میزان خفیف تا شدید بودن آن با نمره‎دهی از 1 تا 10 مشخص کرد.

درد پدید آمده در طول یک مسابقۀ ورزشی یا تصادف به طور معمول از نوع درد حاد و تروماتیک است. فرد دچار درد اغلب اوقات قادر است تا علت ایجاد آن را شناسایی و تعیین کند.

دیگر علل موجب درد مثل بیماری شریان محیطی (PAD) گرایشی به شکل‎گیری به مرور زمان نشان می‎دهند، اگرچه امکان دارد که فرد بتواند زمان آغاز شکل‎گیری درد را مشخص کند.

برخی صدمات ورزشی به مرور زمان شکل می‎گیرنـد، مـثل آسیب‌دیدگی‎های مکرر و شکستگی‌های ناشی از فشار. صدمات تروماتیک نیز می‎توانند درازمدت یا مزمن شوند، مشکلاتی که در صورت عدم درمان یا استراحت گریبانگیر فرد می‎شوند.

این موضوع اهمیت دارد که بدانیم پیش از زمان بروز درد پا و در پیرامون بروز این درد چه اتفاقی افتاده است، زیرا این آگاهی می‎تواند در جستجو برای برخورداری از کمک‌های پزشکی راهگشا باشد.

علل

درد پا را اغلب اوقات می‎توان به عنوان درد نورولوژیک، اسکلتی عضلانی، یا عروقی دسته‌بندی کرد و نیز امکان همپوشانی این انواع درد وجود دارد.

درد اسکلتی عضلانی:

مثال‎هایی در این مورد کریپیتوس یا صدای پریدن یا تق تق زانو است، یا ارتریت، نوعی بیماری خودایمنی که به مفاصل کشالۀ ران، زانو، یا قوزک پا آسیب می‎زند. برای مثال اگر بر اثر سقوط یا افتادن، یک عضله، تاندون یا رباط دچار کشیدگی شود، درد ایجاد شده اسکلتی عضلانی خواهد بود.

گرفتگی‎های عضلانی شبانه، سندرم کمپارتمان و شکستگی‌های فشاری نیز مشکلات اسکلتی عضلانی محسوب می‎شوند.

درد عروقی:

علل بروز درد عروقی شامل بیماری شریان محیطی(PAD)، ترومبوز ورید عمقی (DVT)، سلولیت، عفونت‎ها، واریس وریدها، و واریس اگزما است، که در آنها درد با تغییر رنگ پوست همراه می‎شود.

درد نورولوژیک:

اختلالات مربوط به این مورد شامل سندرم پای بی‎قرار (RLS) است که در آن پاها در حالت غیر ارادی دچار به هم پیچیدگی، نوروپاتی یا آسیب عصب، و درد عصب سیاتیک می‌شوند. درد نورولوژیک حتی در هنگام استراحت نیز امکان بروز یافتن دارد.

در اینجا به برخی از این دردها به صورت مشروح پرداخته خواهد شد.

انواع مختلف درد پا دارای علایم مشابهی هستند. برخوردار شدن از تشخیص درست شانس استفاده از درمان مناسب در صورت نیاز را افزایش می‎دهد. شناسایی علایم و آغاز آنها می‎تواند در رسیدن به تشخیص مناسب کمک کننده باشد.

گرفتگی‌های پا یا اسب‌های چارلی

اسب‎های چارلی دوره‎های گذرای درد هستند که ممکن است چندین دقیقه ادامه داشته باشند. عضله، معمولاً عضلۀ ساق پا در بخش عقبی بخش پایین پا سفت شده و دچار اسپاسم می‎شود.

کرامپ‌ها در طول شب و در افراد مسن عمومیت دارند. بر مبنای یک تخمین از هر سه فرد در سنین بالای شصت سال یک نفر دچار کرامپ‌های شبانه می‎شود، و 40 درصد آنان در طول هر هفته سه بار به این اختلال دچار می‎گردند.

بیماری شریان محیطی

بیماری شریان محیطی (PAD) می‎تواند بر اثر وجود ضعف در سیستم گردش خون سبب بروز درد در ناحیۀ ساق پا شود. در صورت عدم درمان این اختلال می‎تواند کشنده باشد. علامت کلیدی در این مورد شامل لنگیدن متناوب است.

لنگ زدن متناوب باعث می‌شود تا جریان خون به عضلات ساق پا دچار محدودیت شود. نتیجۀ این روند فقدان اکسیژن و مواد غذایی است که باعث ایجاد درد می‎شود.

لنگ زدن شامل موارد زیر است:

• درد عضلۀ شبه کرامپ در طول ورزش یا حرکات کششی

• درد در ناحیۀ باسن، کشالۀ ران، ماهیچه‎ها یا پاها

• درد در هنگام راه رفتن یا بالا رفتن از پله‎ها

کرامپ‌ها به صورت مداوم پس از طی مسافت‎های مشابه ایجاد می‎شوند و اغلب با استراحت تسکین پیدا می‎کنند.

ترومبوز ورید عمقی DVT-

DVTبه بروز لختۀ خون در ورید عمقی پا اشاره دارد. این اختلال ممکن است بر اثر نشستن در زمان‎های طولانی و برای مثال در طول سفر طولانی با هواپیما بروز کند.

علایم شامل ورم و بروز حس درد و گرما در یک طرف ساق پا است. این درد ممکن است فقط در هنگام راه رفتن یا سر پا ایستادن بروز کند.

لخته خون ممکن است به خودی خود از بین برود اما اگر فرد دچار سرگیجه و تنگی نفس ناگهانی شود یا اگر همراه سرفه خون بالا بیاورد، مراجعه به اورژانس پزشکی ضروری است.

اینها می‎توانند نشانه‎هایی از گسترش DVT به آمبولی ریوی یا ایجاد لختۀ خون در ریه باشند.

مشکلات عروقی ممکن است جدی باشند. هم PAD و هم DVT ممکن است بدون علامت بروز کنند. مردمی که سبک زندگی یا سابقۀ پزشکی آنان را مستعد ابتلا به مشکلات عروقی در ناحیۀ پا می‎سازد، باید از علایم محتمل در این مورد آگاهی داشته باشند.

ورم دردناک زیر زانو

اقدام به انجام تقلای شدید در طول فعالیت ورزشی می‎تواند به بروز انواع مختلفی از صدمات منجر شود.

پیاده‎روی سریع و دویدن می‌تواند نیروی ضربه‌ای مکرری ایجاد کند که باعث ایجاد حالت بیش‌بار یا فشار زیاد در تاندون‌ها و عضلات می‎شود. دردهای شدید ناحیۀ قلم پا دردهای شدید، افتادگی موضعی در عضلات، و گاهی از اوقات درد استخوانی که در اطراف استخوان ساق پا احساس می‌شود، به وجود می‎آورند.

درد قلم پا را نمی‏تواند با یک علت آشکار مثل شکستگی توجیه کرد.

شکستگی‌ها و شکستگی‌های فشاری

فشار سنگین، برای مثال، بر اثر سقوط یا افتادن، می‎تواند به شکستگی منجر شود. برخی شکستگی‌ها به آسانی و بلافاصله قابل رویت هستند، و با درد، کبودی، ورم و التهاب شدید همراهند.

شکستگی‎های فشاری شکستگی‌های کوچکی هستند که ممکن است بر اثر تحمل فشار مداوم در طول ورزش ایجاد شوند، و اغلب هنگامی بروز می‎کنند که فشار فعالیت ورزشی به سرعت زیاد افزایش پیدا می‎کند.

هیچ صدمۀ منفردی در کار نیست، و شکستگی‌ها کوچک هستند. درد ممکن است در مراحل اولیۀ هر جلسه ورزش بروز یابد، و در نهایت به جایی برسد که حالت دایمی پیدا کند.

تاندونیت پاپلیتوس

این اختلال در هنگام دویدن در سرازیری برای فرد درد ایجاد می‎کند. علت آن بروز التهاب در تاندون پابلیتوس است، که برای پایداری زانو اهمیت دارد.

تنش همسترینگ

ترومای حاد می‎تواند به پیچ‎خوردگی و تنش منجر شود. پیچ‌خوردگی در اینجا به کشیدگی یا پارگی اشاره دارد. کشیدگی صدمه‎ای است که به عضلات یا تاندون‌ها وارد می‎شود.

تنش یا پارگی همسترینگ که اغلب به دویدن مرتبط می‎شود، می‎تواند به درد شدید در قسمت پشت عضلۀ ران، و معمولاً به علت پارگی موضعی، منجر گردد.

کشیدگی و پارگی معمولاً بر اثر نامناسب بودن تمرین و تربیت انعطاف‌پذیری، کشیدگی بیش از حد، یا گرم نکردن بدن پیش از انجام فعالیت ورزشی رخ می‎دهد. ادامه دادن به ورزش در شرایط آسیب دیدگی ریسک را در این مورد افزایش می‎دهد.

سندرم کمپارتمان

وقتی آسیب دیدگی در پا به بروز ورم منجر شود، سطوح خطرناک فشار در عضلات می‎تواند به سندرم حاد یا مزمن کمپارتمان منجر گردد. این ممکن است به علت شکستگی شدید یا کبودی رخ دهد.

ورم می‎تواند سبب بروز فشار شده و تا هنگام توقف جریان خون به بافت عضله ادامه یابد، که این باعث محرومیت عضله از اکسیژن و مواد مغذی می‎شود. درد ممکن است با توجه به آسیب دیدگی به شکل غیر منتظره‎ای شدید باشد.

در موارد شدید، درد اولیه ممکن است با بی‎حسی و حالت فلج دنبال شود. نتیجه می‎تواند صدمه دیدن دایمی عضله باشد.

درد عصب سیاتیک

سیاتیک هنگامی بروز می‌کند که فشار بر عصب و اغلب در ستون فقرات وارد می‎شود، که به دردی منجر می‌شود که از باسن پایین رفته از ساق پا می‌گذرد و به نواحی پایین پا می‎رسد.

این درد می‎تواند وقتی بروز کند که یک عصب بر اثر اسپاسم عضله یا فتق دیسک "در تنگنا" قرار می‎گیرد.

اثرات درازمدت شامل فشار بر دیگر نقاط بدن برای ایجاد تغییراتی در راه رفتن برای جبران درد ایجاد شده است.

سرطان تخمدان

سرطان تخمدان می‎تواند به ایجاد درد و ورم در پا منجر شود.

خودکمک‌دهی برای کرامپ‌های عضله

اگر علل کرامپ‌ها از تشخیص خارج گردد، موازین خودکمک‎دهی می‎تواند مناسب باشد.

داروهای ضد درد باعث بهبود کرامپ‌های پا نمی‎شوند، زیرا این کرامپ‌ها به صورت ناگهانی بروز می‎کنند، اما حرکات کششی و ورزش می‎تواند در این مورد مفید باشد.

برای تسکین درد در هنگام بروز کرامپ:

• پنجۀ پا را بگیرید و به سمت بدن بکشید، و در این وضعیت ساق پا باید در حالت صاف قرار گرفته باشد.

• تا هنگام تخفیف درد روی پاشنۀ پا حرکت کنید.

برای پیشگیری از کرامپ:

• پیش از انجام ورزش حتماً بدن را گرم کنید و حرکات کششی انجام دهید.

• با نوشیدن آب به مقدار کافی از کم‎آب شدن بدن پیشگیری کنید.

• به طور منظم بر روی پا حرکات کششی انجام و آن را ماساژ دهید.

درمان صدمات ورزشی

صدمات ورزشی خفیف مثل پیچ‌خوردگی و کشیدگی‎های جزئی را می‎توان با انجام زیر معالجه کرد:

• استراحت: برای پیشگیری از آسیب دیدگی بیشتر و فراهم کردن امکان التیام و کاهش ورم به بدن خود استراحت بدهید.

• یخ: برای کاهش ورم، التهاب، و درد استفاده می‌شود. یخ را در حالت پیچیده در لفاف به روی ناحیۀ آسیب دیده قرار دهید، و از تماس مستقیم یخ با پوست پیشگیری کنید.

• کمپرس: از یک بانداژ منعطف، که محکم و نه سفت به دور ناحیۀ آسیب دیده پیچیده می‌شود برای کاهش ورم و درد استفاده کنید.

• بالا گرفتن پا: پا را در حالتی قرار دهید که بالاتر از سطح قلب باشد به شکلی که گرانش (جاذبه) به تخلیه با هدف کاهش ورم و درد کمک کند.

داروهایی مثل استامینوفن یا داروهای غیر استروئیدی ضد التهابی (NSAIDs) می‎توانند در مورد برخی دردها مفید باشند، اما اگر درد بیش از 72 ساعت ادامه داشته باشد باید به متخصص درد شناس مراجعه کرد.

بازگشت به فعالیت باید از نظر میزان شدت به صورت تدریجی انجام شود تا میزان انعطاف‌پذیری، قدرت و تحمل به صورت ایمن افزایش یابد.

مشکلات گردش خون

مراقبت پزشکی برای درد پاشنه پا و دیگر علایم بیماری قلبی عروقی مورد نیاز است زیرا در این مورد ریسک حمله قلبی یا سکته مغزی وجود دارد.

برای کاهش ریسک فاکتورهای قلبی عروقی به مردم توصیه می‌شود:

• از سیگار کشیدن اجتناب یا آن را ترک کنند

• بر مبنای توصیۀ پزشک به ورزش‎های با شدت متوسط اقدام کنند

• سطح قند خون، کلسترول و چربی‎ها را کنترل کنند

• فشار خون را کنترل کنند

• ورزش و تغذیۀ سالم مفیدند. افرادی که برای موارد قلبی عروقی یا دیگر وضعیت‎ها تحت درمان قرار دارند باید برنامۀ درمانی خود را به دقت پیگیری کنند.

درد پا علل مختلفی دارد و علایم در این مورد اغلب همپوشانی دارند. اگر علایم درد پا ادامه‎دار باشند، تشدید پیدا کنند یا باعث دشوار شدن زندگی گردند، فرد باید به متخصص درد شناس مراجعه کند.