بلاک شبکه عصبی بازویی (brachial plexus)

بلاک به معنی قطع کردن مسیر درد است و هم کاربرد درمانی و هم کاربرد تشخیصی دارد و با تزریق مواد بی حسی و در مواردی همراه با کورتیکواستروئید انجام می شود. شبکه عصبی بازویی از به هم پیوستن 5 عدد از اعصاب نخاعی گردنی (اعصابی که مستقیما از نخاع گردنی خارج می شوند) تشکیل می شود. سه شاخه اصلی از این شبکه خارج می شوند که درد ادامه خود آن ها هم به شاخه های متعددی تقسیم می شوند و عصب دهی حسی و حرکتی کل بازو، ساعد و دست را تامین می کنند. این شبکه عصبی در کنار گردن از بین دو عضله اسکالن قدامی و خلفی (Ant. Scalene و Mid. saclene) عبور کند و به سمت زیر استخوان ترقوه (clavicle) می رود. این دو عضله در بالا به گردن و در پایین به دنده اول متصل هستند. حین عبور سه شاخه اصلی این شبکه از زیر استخوان ترقوه و بالای دنده اول، یک شریان (سرخرگ) ورید (سیاهرگ) به نام شریان و ورید ساب کلاوین (Subclavian) با این سه شاخه اصلی هم مسیر می شوند. این شبکه دقیقا از پشت عضله استرنوکلایدوماستوئید (Sternoleidomastiod) عبور می کند وشاخه های اصلی آن به سمت زیربغل و شانه و بازو حرکت می کنند. پزشک با توجه به این حالت آناتومیک و با مشخص کردن محل عضله استرنوکلایدوماستوئید می تواند محل دقیق این عصب را مشخص کند. کاربردها: از این بلاک برای بی حس کردن و ریلکس کردن عضلات شانه قبل از اعمال جراحی استفاده می شود. استفاده دیگر این بلاک تشخیص و درمان درد های ناحیه شانه و بازو است. کاربرد تشخیصی به این صورت است که اگر درد بیمار بعد از انجام بلاک کنترل شود یعنی این شبکه عصبی مسئول انتقال پیام های درد بوده است. دیگر کاربرد این بلاک کنترل درد های حاد و اورژانسی مانند درد های ناشی از هرپس زوستر (زونا)، سرطان، تروما (آسیب فیزیکی) دست ها و شانه، نوریت (التهاب عصب که باعث درد می شود) شبکه بازویی و درد های سرطانی است. این بلاک برای کنترل دیستروفی (تحلیل بافت) سمپاتیکی شانه و بازو است هم کاربرد دارد ولی روش اصلی کنترل این بیماری، بلاک گانگلیون ستلایت (Stellate) است. بلاک دائمی شبکه بازویی برای کنترل درد های سرطانی پیشرفته مانند تهاجم تومور به خود شبکه بازویی، استخوان ها و بافت نرم شانه و دست ها انجام می شود. نحوه انجام این بلاک مشابه بلاک موقتی است ولی به جای مواد بی حسی از مواد کشنده عصب استفاده می شود. اگر بیمار نیاز به بلاک دائمی برای کنترل درد داشته باشد، می توان با انجام بلاک موقت تاثیر بلاک دائمی را پیشبینی کرد. نحوه انجام بلاک: این بلاک به روش مختلف انجام می شود که هر کدام کاربرد خوشان را دارند. روش اینتراسکالن (interscalene): در این روش سوزن از بین عضلات اسکالن قدامی و میانی عبور می کند و بخشی از شبکه بازویی را مورد هدف قرار می دهد که عصب دهی شانه را بر عهده دارد. بیمار به پشت می خوابد و سر خود را به سمت مقابل محل تزریق می چرخاند. سپس از بیمار خواسته می شود تا سرش را بلند کند، با این حرکت پیدا کردن محل عضله استرنوکلایدوماستوئید آسان تر می شود. بعد از مشخص کردن مرز خلفی این عضله که محل ورود سوزن است، پوست بیمار با بتادین استریل می شود و سوزن وارد بافت گردن می شود. به محض رسیدن سوزن به شبکه بازویی بیمار احساس گزگز می کند و با بیان این حالت پزشک از درست بودن محل سوزن مطمئن می شود. در نهایت تزریق انجام می شود. نحوه انجام تزریق: روش سوپرا کلاویکولار (Supraclavicular): در این روش سوزن از بالای استخوان ترقوه به سمت شبکه بازویی هدایت می شود و بخشی از شبکه بازویی را مورد هدف قرار می دهد که عصب دهی انتهای دست را بر عهده دارد. بیمار به پشت می خوابد و سر خود را به سمت مقابل محل تزریق می چرخاند. سپس از بیمار خواسته می شود تا سرش را بلند کند، با این حرکت پیدا کردن محل عضله استرنوکلایدوماستوئید آسان تر می شود. بعد از مشخص کردن مرز خلفی این عضله که محل ورود سوزن است، پوست بیمار با بتادین استریل می شود و سوزن وارد بافت گردن می شود. به محض رسیدن سوزن به شبکه بازویی بیمار احساس گزگز می کند و با بیان این حالت پزشک از درست بودن محل سوزن مطمئن می شود. در نهایت تزریق انجام می شود. نحوه انجام تزریق: روش آگزیلار (Axillary):در این روش سوزن از زیربغل بیمار به سمت شبکه بازویی هدایت می شود و بخشی از شبکه بازویی را مورد هدف قرار می دهد که عصب دهی ساعد و دست را بر عهده دارد. بیمار به پشت می خوابد و بازوی خود را 90 درجه باز می کند. سپس پزشک با لمس سمت داخلی بازوی بیمار و مشخص کردن محل شریان آگزیلاری (ادامه شریان ساب کلاوین) محل تزریق را مشخص می کند. پوست بیمار با بتادین استریل می شود و سوزن وارد بافت می شود. به محض رسیدن سوزن به شبکه بازویی بیمار احساس گزگز می کند و با بیان این حالت پزشک از درست بودن محل سوزن مطمئن می شود. در نهایت تزریق انجام می شود. عوارض جانبی احتمالی: به دلیل نزدیک بودن این عصب به ساختار های متعددی از گردن از جمله ورید و شریان سابکلاوین احتمال تزریق ماده بی حسی داخل این ساختار ها وجود دارد و می تواند باعث مسمومیت بیمار شود. این عوارض گذرا هستند. یکی دیگر از عوارض احتمالی این تزریق پنوموتوراکس (سوراخ شدن پرده جنب ریه) است که می تواند باعث تنگی نفس بیمار شود و در روش اینتراسکالن شایع تر است. به دلیل نزدیک بودن شبکه بازویی به اعصاب فرنیک (Phrenic) و راجعه حنجره (Recurrent laryngeal) احتمال بلاک شدن این اعصاب هم وجود دارد. بلاک ناخواسته عصب فرنیک باعث ضعف عضله دیافراگم می شود ولی درصورتی که بلاک یک طرفه باشد و فرد بیماری ریوی نداشته باید، برای فرد تنگی نفس ایجاد نمی شود. بلاک شدن ناخواسته عصب فرنیک در روش سوپراکلاویکولار شایع تر است و در روش آگزیلاری ندرتا اتفاق می افتد. بلاک عصب راجعه حنجره می تواند باعث بسته شدن طناب های صوتی و خشونت صدا شود. در موارد بسیار نادر احتمال تزریق به نخاع وجود دارد که باعث بی حسی کل نخاع می شود. با دقت در درست بودن محل نوک سوزن به راحتی می توان جلوی تمام عوارض بالا را گرفت. عارضه دیگر این بلاک ایجاد کبودی یا هماتوم (تجمع خون در بافت) است که به دلیل پرخون بودن بافت کنار گردن و زیر بغل اتفاق می افتد. اما می توان با وارد کردن فشار بعد از انجام بلاک روی محل تزریق جلوی این عوارض را گرفت. استفاده از سوزن های نازک هم باعث کاهش احتمال تشکیل هماتوم می شود. همچنین می توان از پک های سرمازا استفاده کرد. این پک ها درد بعد از تزریق را هم کاهش می دهند. ایجاد عفونت بعد از تزریق نادر است و می توان با استفاده از وسایل استریل و شستن محل تزریق با بتادین قبل از ورود سوزن به راحتی جلوی آن را گرفت.

مقالات مرتبط
جدیدترین مـقالات آموزشی
ساعات پذیرش بیمار
شنبه تا چهار شنبه: 14 تا 17 عصر
تلفن: 88460605-021  ,  88449335-021
تلفن‌همراه:09198172104-09338866615
بالا