بالجینگ دیسک بین مهره ای زمانی رخ میدهد که این دیسک اسفنجی تحت فشار قرار گیرد. این عارضه میتواند منجر به درد و مشکلات حرکتی شود. بالجینگ دیسک کمر غالبا به خاطر افزایش سن و دژنره شدن دیسک روی میدهد. حال آنکه علائم این عارضه به صورت تدریجی پیشرفت میکند.
درمان این عارضه میتواند کوتاه مدت یا بلندمدت باشد که در هر دو حالت هدف درمان بر کاهش فشار وارده بر کانال نخاعی و تسکین درد متمرکز است. در این مقاله علل و علائم بالجینگ دیسک کمر را بررسی خواهیم کرد. همچنین به درمانهای بالقوه و تمریناتی که میتوانند درد را تسکین دهند، نگاهی خواهیم داشت.
بالجینگ دیسک چیست؟
این عارضه زمانی رخ میدهد که دیسک اسفنجی بین مهره ها تحت فشار قرار گرفته و به بیرون انحراف پیدا کند. همانطور که میدانیم ستون مهره متشکل از مجموعه ای از استخوانهاست که به صورت سری با هم مفصل میشوند (همان مهره ها). این مهره ها علاوه بر حفاظت از نخاع، قابلیت خم کردن و حرکت دادن منطقه پشت بدن را نیز فراهم میکنند.
بین هر دو مهره بافتی نرم واقع است که به آن دیسک بین مهره ای میگویند. این دیسک از به هم ساییده شدن دو مهره جلوگیری میکند. همچنین این دیسک مانند یک کمک فنر عمل کرده و از وارد شدن آسیب (به نخاع) حین حرکت جلوگیری میکند. هر دیسک متشکل از یک لایه سفت بیرونی و یک لایه ژل مانند در مرکز است. با افزایش سن این لایه ژل مانند ممکن است فرسوده شده، تحت فشار قرار گیرد و بیرون زدگی پیدا کند. زمانی که دیسک بین مهره ای بیرونزدگی پیدا میکند، ممکن است در تماس با یک عصب قرار گرفته و منجر به درد شود.
اکثر این بیرون زدگی ها در قسمت تحتانی ناحیه کمری رخ میدهند. گاهی اوقات، لایه بیرونی دیسک میشکند و حالتی به نام «فتق دیسک بین مهره ای» پدید می آید. در این حالت، که به آن دیسک پاره شده یا دیسک لغزیده نیز میگویند. لایه ژل مانند مرکزی از لا به لای منافذ لایه بیرونی که در اثر شکستگی ایجاد شده اند، به خارج نشت میکند و فتق اتفاق میافتد.
آیا بالجینگ دیسک کمر عارضه ای جدی است؟
هر چه دیسک بیشتر بیرون زدگی پیدا کند، احتمال اینکه به فتق تبدیل شود بیشتر است. فتق دیسک بین مهره ای دردناک بوده و میتواند با ایجاد مشکلات حرکتی، در زندگی روزمره فرد اختلال ایجاد کرده و کیفیت زندگی او را تحت تاثیر قرار دهد. بالجینگ دیسک کمر همچنین میتواند منجر به ضعف یا بیحسی در پاها و یا کمتوانی در کنترل ادرار شود.
علایم بالجینگ دیسک کمر
علایم بالجینگ دیسک کمر بسته به شدت بیرون زدگی و منطقه درگیر، متغیر است. برخی افراد ممکن است در ابتدا هیچ علائمی نداشته باشند. منتهی هر چه بیشتر دیسک دژنره شود و فتق پیدا کند، بیمار ممکن است علائم زیر را تجربه کند:
-
کمردردی که با هر گونه حرکت (حتی عطسه کردن) بدتر میشود.
-
اسپاسم عضلات کمر
-
ضعف و بیحسی در پا
-
کاهش قابلیت حرکت در پاها، زانو و مچ پا
-
کم توانی در کنترل ادرار و مدفوع
-
مشکلِ راه رفتن
-
درد سیاتیک
-
کاهش هماهنگی در حرکات
فتق دیسک در قسمتهای فوقانی ستون مهره نیز میتواند علائم مشابهی ایجاد کند. در این صورت به جای اینکه پاها درگیر شوند، علائمی مانند ضعف و بیحسی در قسمتهای فوقانی بدن ظاهر میشوند. درد ایجاد شده همچنین ممکن است به مناطق مختلف بدن مانند بازوها یا دنده ها و قفسه سینه منتشر شود.
علل و عوامل خطر بالجینگ دیسک
بالجینگ دیسک کمر در اثر کاهش ژل در قسمت مرکزی آن رخ میدهد. هر چه مقدار این ژل کمتر شود، دیسک بیشتر تحت فشار قرار گرفته و شروع به بیرون زدگی میکند. با افزایش سن این ژل به صورت طبیعی تحلیل میرود. لذا بالجینگ دیسک کمر معمولا در اثر افزایش سن و پیری است.
اگرچه ممکن است علل دیگری اعم از آسیب نخاعی، مثلا در اثر تصادف با اتومبیل، نیز منجر به این عارضه شوند. لذا ضربه و آسیب نیز میتواند منجر به فتق دیسک گردد. ریسک فاکتورِ دیگر، (کاهش) فعالیت بدنی است که با ایجاد ضعف در پشت و عضلات شکم، فشار بیشتری را بر ستون مهره وارد میکند. برخی از مشاغلی که نیاز به فعالیت فیزیکی دارند نیز میتوانند ریسک بالجینگ دیسک کمر را افزایش دهند؛ مانند آن مشاغلی که مکررا نیاز به بلند کردن اشیای سنگین دارند.
درمان بالجینگ دیسک کمر
درمان بالجینگ دیسک کمر به شدت آن و محل درگیری متغیر است. پزشکان ممکن است از درمانهای ضدالتهابی برای تسکین درد و کاهش التهاب استفاده کنند. در بیمارانی که درد شدیدی دارند، تزریق استروئیدها میتواند برای کوتاه مدت مفید باشد.
در صورت پارگی دیسک کمر، ممکن است استراحت مطلق توصیه شود. گاهی اوقات، در صورت شدید بودن وضعیت بیمار، ممکن است جهت کاهش درد و بهبود وضعیت حرکتی جراحی لازم باشد.
پیشگیری از بالجینگ دیسک کمر
پیشگیری از بالجینگ دیسک کمر همیشه ممکن نیست، زیرا لایه ژل مانند دیسک به طور طبیعی با گذشت زمان تخریب می شود. با این حال، افراد می توانند اقدامات زیر را برای جلوگیری از تشدید این عارضه انجام دهند:
-
داشتن وزن متعادل جهت جلوگیری از افزایش فشار بر ستون مهره
-
داشتن فعالیت منظم بدنی جهت تقویت عضلات اطراف نخاع
-
حفظ انعطاف پذیری بدن و انجام حرکات کششی پس از نشستنهای طولانی
-
تمرین جهت تصحیح وضعیت بدن برای کاهش فشار وارده بر نخاع
چه موقعی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
تمرین جهت حفظ حالت بدنی صحیح، ورزش منظم و غذای سالم می تواند درد کمر را بدون نیاز به مراجعه به پزشک بهبود بخشد. اما در صورت داشتن کمردردی که با گذشت زمان بدتر شده یا با علائم دیگری مانند مشکلات کنترل مدفوع یا ادرار همراه است، فرد باید به پزشک مراجعه کند. افرادی که به دنبال ضربه یا فعالیت بدنی دچار کمردرد شدید می شوند نیز ممکن است لازم باشد به پزشک مراجعه کنند.
تفاوت بین بالجینگ دیسک و فتق دیسک
دیسکها همچون بالشتکهایی اند که بین مهره ها وجود دارند. دیسک بین مهره ای متشکل است از یک لایه خارجی از جنس غضروفی با قوام سفت و یک غضروف نرمتر در مرکز. برای درک بهتر میتوان دیسک را مانند یک دونات ژلهایی تصور کرد که بین دو مهره با دقت فراوان جایگذاری شده است.
دیسک ها با افزایش سن ساییده میشوند. با گذشت زمان، دیسکها کم آب و غضروف آنها نیز سفت میشود. در پی این تغییرات لایه بیرونی دیسک تقریبا به طور مساوی از محیط مهره بیرون میزند. برای درک بهتر همبرگر بزرگی را تصویر کنید که در بین دو نان گرد کوچکتر قرار گرفته باشد.
بالجینگ دیسک همواره کل محیط آن را درگیر نمیکند. میتوان گفت معمولا حدود یک چهارم تا کمتر از نصف محیط آن درگیر میشود. در بالجینگ دیسک فقط لایه بیرونی آن درگیر است.
از طرف دیگر، فتق دیسک زمانی رخ میدهد که لایه نرم مرکزی آن از طریق یک شکستگی که در لایه خارجی دیسک ایجاد شده، به بیرون آن منحرف گردد. اگرچه به فتق دیسک بین مهره ای دیسک پاره شده یا لغزنده نیز اطلاق میشود، ولی در این عارضه کل دیسک دچار پارگی یا شکستگی نمیشود. بلکه فقط قسمت کوچکی از آن درگیر است.
در قیاس با بالجینگ دیسک، فتق دیسک بیشتر موجب درد میشود چرا که مقدار بیرون زدگی بیشتر است و لذا بیشتر احتمال تحریک اعصاب مجاور وجود دارد. این تحریک ممکن است بخاطر تحت فشار قرار گرفتن عصب باشد. البته در بیشتر موارد التهاب ناشی از فتق است که منجر به تحریک عصب و ایجاد درد میگردد.
نکته مهم این است که در صورت دیدن فتق دیسک در تصویربرداری لزوما نمیتوان درد کمر را به آن نسبت داد. در ام آر آی بسیاری از افراد میتوان فتق دیسک را مشاهده کرد در حالیکه هیچ دردی در کمر خود احساس نمیکنند.
***********************************************************************
روش های درمانی بدون جراحی در کلینیک فوق تخصصی دردشناسی پروفسور سیروس مؤمن زاده:
-
درمان های نوین و تحصصی اوزون درمانی یا ازن تراپی
-
-
آخرین لیزرهای پرتوان نسل جدید
-
-
اوزون تراپی
-
-
فیزیوتراپی
-
-
تزریق اپیدورال
-
-
تریگرپوینت تراپی
-
-
کمربندهای طبی
-
-
رفلکسولوژی
-
-
RF یا رادیوفرکوانسی
-
-
در موارد نادر جراحی بسته ستون فقرات
هستند.
برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه درمانهای غیر جراحی ارائه شده در کلینیک دردشناسی پروفسور سیروس مؤمن زاده و توضیحات مربوط به آنها به مقالات درمانهای بدون جراحی مراجعه کنید و در صورت تمایل به استفاده از این درمان های ترکیبی جامع و مدرن با تلفن 88460605-021، 02188449335 ، 09198172104 و 09338866615تماس بگیرید.
تنها با وارد کردن نام و نام خانوادگى و شماره موبایل و ثبت نام در سامانه تله ویزیت، بلافاصله و حداکثر طى مدت ٢٤ ساعت پاسخ خود را از بهترین پزشکان متخصص دریافت کنید و دیگر نگران سلامت خود نباشید.