دیسکهای ستون فقرات نقش مهمی در قسمت پایین کمر دارند و به عنوان ضربهگیر بین مهرهها عمل میکنند، قسمت بالایی بدن را پشتیبانی میکنند و طیف وسیعی از حرکت را در همه جهات امکانپذیر میسازند.
با این حال، اگر دیسک فتق کند و مقداری از مواد داخلی خود را نشت کند، دیسک میتواند به سرعت از حالت عادی زندگی روزمره به تشدید عصب تبدیل شود و باعث ایجاد کمردرد و احتمالاً درد و علائم عصبی در پا شود.
فتق دیسک چگونه اتفاق می افتد؟
فتق دیسک که اغلب به آن دیسک های لغزنده نیز می گویند زمانی اتفاق می افتد که مواد ژله ای نرم داخل هسته دیسک (نوکلئوس پالپوزوس) از لایه بیرونی سخت (که آنولوس نامیده می شود) بیرون زده یا می شکند. فشار بر روی ریشه های عصبی که از طناب نخاعی گسترده می شود.
به دلیل پیری و فرسودگی عمومی، دیسکها مقداری مایع را از دست میدهند که آنها را انعطافپذیر و اسفنجی میکند. در نتیجه، دیسک ها صاف تر و سخت تر می شوند. این فرآیند - که به عنوان انحطاط دیسک شناخته می شود - نسبتاً در اوایل زندگی شروع می شود و اغلب در آزمایشات تصویربرداری در اوایل بزرگسالی خود را نشان می دهد.
هنگامی که فشار یا استرس بر ستون فقرات وارد می شود، حلقه بیرونی دیسک ممکن است برآمده، ترک بخورد یا پاره شود. اگر این در قسمت تحتانی کمر (نخ مهرههای کمری) اتفاق بیفتد، بیرون زدگی دیسک ممکن است به ریشه عصب نخاعی نزدیک فشار وارد کند. یا مواد التهابی از داخل ممکن است عصب را تحریک کند. نتیجه، ایجاد درد در باسن و پایین پا است.
ممکن است پزشک به فردی که دچار فتق دیسک است، بگوید که بیماری دژنراتیو دیسک منجر به فتق دیسک کمر شده است. این اصطلاح می تواند هشدار دهنده و گمراه کننده باشد. بیماری دژنراتیو دیسک به خودی خود یک بیماری پیشرونده نیست و همیشه باعث مشکلات مزمن یا مداوم نمی شود.
علل درد دیسک کمر
همیشه این امکان وجود دارد که افراد دچار فتق دیسک شوند و کمترین درد یا دردی را تجربه نکنند، به طوری که هرگز متوجه نشوند که این اتفاق افتاده است. اما موارد دیگر شدت بیشتری دارند و باعث درد شدید میشوند، اغلب در قسمت بالایی پشت نزدیک گردن یا در پایینترین قسمت کمر اتفاق میافتد. علائم دیگر می تواند شامل بی حسی یا ضعف در اندام ها باشد.
شایع ترین علل فتق دیسک نسبتاً ساده است: سن و تروما. دیسکها به تدریج در طول زمان تحلیل میروند، بنابراین احتمال ایجاد ترکها و شکافها در لایههای بیرونی دیسکها به دلیل افزایش سن و سایش روی ستون فقرات زیاد است.
دومین اتفاق رایج، حوادث تروماتیک، مانند تصادفات رانندگی یا سقوط و همچنین فشار دادن دیسک در حین یک حرکت فیزیکی مانند بلند کردن نادرست شیای بسیار سنگین است. سن همچنین می تواند فتق دیسک را در صورت تروما بیشتر کند. اگر افرادی که قبلاً دچار انحطاط طبیعی دیسکهای خود شدهاند، حرکات فیزیکی مخرب انجام میدهند، فتق دیسک اغلب میتواند نتیجه آن باشد.
بصورت خلاصه این عوامل می تواند باعث فتق دیسک کمر شود:
-
بالا رفتن سن
-
بلند کردن اجسام سنگین
-
چرخش ناگهانی
-
وزن بالا
-
ضعف عضلات کمر
-
عوامل ژنتیکی و ارثی
رادیکولوپاتی و فتق دیسک کمر
رادیکولوپاتی علائم و شرایط مختلفی را توصیف میکند که همگی از «نیشگون گرفتن یک ریشه عصبی در ستون فقرات» ناشی میشوند که می تواند در نقاط مختلف ستون فقرات رخ دهد و افراد ممکن است علائمی مانند تشعشع درد، بی حسی و ضعف را تجربه کنند.
فتق دیسک زمانی که ریشه های عصبی را تحت فشار قرار می دهد نیاز به درمان دارد. فتق دیسک یکی از علل شایع رادیکولوپاتی، در میان سایر شرایط مانند خار استخوان یا تنگی کانال نخاع است.
علائم فتق دیسک کمر
علامت بارز فتق دیسک درد است. بسته به محل آن، برآمدگی می تواند مانند اکستروژن یا جداشدگی می تواند با اعصاب نخاعی در تماس باشد. میزان درد و سایر علائم به نحوه آسیب دیدگی اعصاب بستگی دارد.
همراه با درد، فتق ها می توانند به طناب نخاعی یا اعصاب فشار بیاورند و باعث رادیکولوپاتی شوند، علائم عصبی عضلانی معمولی فتق دیسک کمر، ممکن است شامل موارد زیر باشد:
-
احساس درد شدید برخی از افراد هنگام نشستن و برخاستن یا خوابیدن
-
بی حسی و یا سوزن سوزن شدن پاها و انگشتان پا
-
اسپاسم و گرفتگی عضلات پا و ناحیه کمر
-
احساس تیرکشیدن به پاها
-
ضعف و بی حسی عضلات
-
ممکن است فردی که دچار این عارضه شده است دچار از دست دادن تعادل هنگام راه رفتن شود
-
در موارد شدیدتر از دست دادن کنترل روده و مثانه
در برخی موارد، دیسک کمر دردی در کمر ایجاد نمیکند و بیشتر در قسمتهای مختلفی مانند باسن، ران پا، ساق پا تا کف پا دیده میشود. همچنین ممکن است فقط در مراحل اولیه دردی در کمر حس کنید و سپس درد به قسمتهای ذکر شده منتقل شود.
درمان درد دیسک کمر
بیشتر کمردردها در عرض 4 تا 6 هفته برطرف می شوند حتی اگر به دنبال درمان نباشید. برخی از یافته ها حاکی از آن است که هر چه آسیب دیدگی دیسک بیشتر باشد، به نظر می رسد که بهبودی خود به خود سریعتر رخ می دهد.
درمان انواع فتق دیسک به طور کلی محافظه کارانه است و شامل موارد زیر است:
-
داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن برای کاهش التهاب
-
مسکن های موضعی برای اسپاسم عضلانی
-
ورزش وحرکات کششی :استراحت کامل به ندرت برای کمردرد توصیه می شود، حتی اگر حرکت چالش برانگیز باشد، برای جلوگیری از تحلیل عضلانی. توصیه پزشک میتواند شامل فیزیوتراپی باشد.
-
درمان های طبیعی کمردرد مانند تکنیک های آرام سازی
-
تزریق های مسدود کننده درد (بی حس کننده ها یا کورتیکواستروئیدها)
درمان دیسک کمر بدون جراحی توسط متخصص درد
در بیشتر موارد، بیماران می توانند بدون جراحی از فتق دیسک بهبود یابند. متخصصان درد اغلب از بلوک های عصبی اپیدورال و نوروتومی فرکانس رادیویی استفاده می کنند.
-
بلوک عصبی اپیدورال: تزریق کورتیکواستروئید است که می تواند التهاب را در بافت اطراف ستون فقرات کاهش دهد. این درمان می تواند تسکین قابل توجه و طولانی مدت فتق دیسک را ارائه دهد.
-
رادیوفرکوئنسی نوروتومی: در این درمان، سوزنهای فرکانس رادیویی در نزدیکی دیسک آسیبدیده و اعصاب ایجادکننده درد قرار میگیرند. سپس انرژی حرارتی آزاد می شود تا اعصاب را بی حس کرده و درد را متوقف کند.
-
تزریق انتخابی ریشه عصب - دارو با استفاده از هدایت اشعه ایکس به عصب مورد نظر به جای کل ستون فقرات تزریق می شود
-
تزریق مفصل فست -دارو به طور مستقیم با کمک اشعه ایکس به مفصل فست تزریق می شود که استخوان های نخاعی را به هم متصل می کند.
-
تزریق مفصل ساکروایلیاک - تزریق به مفصل که استخوان دنبالچه را به لگن متصل می کند ، که منبع شایع کمردرد و ساق پا است
-
تزریق مفاصل و بافت نرم - یک استروئید یا مسکن به طور مستقیم در ناحیه خاصی از اتصال یا بافت نرم برای تسکین درد تزریق می شود که می تواند هفته ها یا ماهها سبب تسکین شود.
تزریق باید پس از بررسی MRI یا اسکن های دیگر و علاوه بر معاینه فیزیکی جهت آگاهی از شدت آسیب صورت گیرد.
تزریق به منظور توقف یا کاهش در صورت می گیرد و معمولاً به صورت سرپایی در خود مطب یا کلینیک انجام می شود، به این معنی که در همان روز به خانه می روند و احتیاج به بستری شدن نخواهید داشت.
سایر روشها عبارتند از:
-
بلوک عصبی اپیدورال
-
لیزر درمانی K
-
دیسککتومی از راه پوست
-
تحریک اعصاب محیطی (PNS)
-
پرولوتراپی
-
پلاسمای غنی از پلاکت (پی آر پی تراپی)
-
درمان با سلولهای بنیادی
-
تحریک طناب نخاعی