سارکوئیدوز بیماری است که با رشد مجموعه های کوچکی از سلول های التهابی (گرانولوم) در هر قسمت از بدن (معمولا در ریه ها و غدد لنفاوی) مشخص می شود. اما می تواند همراه با درد باشد و چشم، پوست، قلب و سایر اندام ها را نیز تحت تاثیر قرار دهد.
علت سارکوئیدوز ناشناخته است، اما کارشناسان فکر میکنند که ناشی از واکنش سیستم ایمنی بدن به یک ماده ناشناخته است. برخی تحقیقات نشان می دهد که عوامل عفونی، مواد شیمیایی، گرد و غبار و یک واکنش غیرطبیعی بالقوه به پروتئین های خود بدن می تواند مسئول تشکیل گرانولوم در افرادی باشد که از نظر ژنتیکی مستعد هستند.
هیچ درمانی برای سارکوئیدوز وجود ندارد، اما اکثر افراد بدون هیچ درمانی یا فقط درمان متوسطی به خوبی عمل می کنند. در برخی موارد، سارکوئیدوز به خودی خود از بین می رود. با این حال، سارکوئیدوز ممکن است سال ها طول بکشد و ممکن است باعث آسیب اندام شود.
درد در بیماران سارکوئیدوز
بخش بزرگی از بیماران سارکوئیدوز با دردهای مزمن شدید علیرغم استفاده زیاد از مسکن ها زندگی می کنند.
علاوه بر این، درد به طور قابل توجهی بر توانایی راه رفتن، خواب و لذت بردن از زندگی آنها تأثیر می گذارد. محققان استدلال میکنند که آسیب عصبی است که باعث درد در سارکوئیدوز میشود، ممکن است شایعتر از آنچه قبلاً گزارش شده بود باشد.
بسیاری از بیماران سارکوئیدوز درد مزمن با شدت متوسط تا شدید دارند. در این بیماران درد بر توانایی راه رفتن، خواب و لذت بردن از زندگی آنها «بسیار زیاد» تأثیر میگذارد.
در حالی که بسیاری از بیماران درد را گزارش کردند، تنها حدود یک سوم گفتند نوروپاتی یا آسیب عصبی در آنها تشخیص داده شده است. در سارکوئیدوز، آسیب به اعصاب است که باعث درد می شود. مشکلات بینایی و گوارشی، ضعف عضلانی، اختلال عملکرد جنسی و نوسانات دما همگی ممکن است ناشی از آسیب اعصاب باشند. بنابراین در کنار درمان درد سارکوئیدوز باید سایر درمانها نیز رای رفع یا در کنترل گرفتن دلیل اصلی خود بیماری در نظر گرفته شود.
با توجه به این یافتهها در مورد بیمارانی که از بیماریهای نادری مانند سارکوئیدوز و درد مزمن آن رنج میبرند، پروفسور سیروس مومن زاده برای کاهش و قطع درد مزمن حاصل از بیماری بدون تکیه بر داروهای مسکن ها و داروهایی که مصرف مکرر آنها باعث عوارض زیاد در بدن و بعضا سبب اعتیاد می شود، نوین ترین روشهای درمانی نظیر بلاک عصبی، لیزر و رادیوفرکوئنسی را ارائه می دهد.
علائم سارکوئیدوز
علائم و نشانه های سارکوئیدوز بسته به اندام هایی که تحت تأثیر قرار گرفته اند متفاوت است. سارکوئیدوز گاهی اوقات به تدریج ایجاد می شود و علائمی را ایجاد می کند که سال ها طول می کشد. در سایر موارد، علائم به طور ناگهانی ظاهر می شوند و سپس به همان سرعت ناپدید می شوند. بسیاری از افراد مبتلا به سارکوئیدوز هیچ علامتی ندارند، بنابراین این بیماری ممکن است تنها زمانی کشف شود که اشعه ایکس قفسه سینه به دلیل دیگری انجام شود.
علائم عمومی
سارکوئیدوز می تواند با این علائم و نشانه ها شروع شود:
-
درد و تورم در مفاصل، مانند مچ پا
-
خستگی
-
تورم غدد لنفاوی
-
کاهش وزن
علائم ریوی
سارکوئیدوز اغلب بر ریه ها تأثیر می گذارد و ممکن است باعث مشکلات ریوی شود، مانند:
-
درد قفسه سینه
-
سرفه خشک مداوم
-
تنگی نفس
-
خس خس سینه
علائم پوستی
سارکوئیدوز ممکن است باعث مشکلات پوستی شود که ممکن است شامل موارد زیر باشد:
-
بثورات برجستگی قرمز یا بنفش متمایل به قرمز که معمولاً روی ساق پا یا مچ پا قرار دارند و ممکن است در لمس گرم و حساس باشند.
-
زخم های بد شکل (ضایعات) روی بینی، گونه ها و گوش ها
-
مناطقی از پوست که رنگ تیره یا روشنتری دارند
-
رشد زیر پوست (ندول ها)، به ویژه در اطراف جای زخم یا خالکوبی
علائم چشمی
سارکوئیدوز می تواند بدون ایجاد هیچ علامتی روی چشم ها تأثیر بگذارد، بنابراین مهم است که چشمان خود را به طور منظم بررسی کنید. هنگامی که علائم و نشانه های چشمی رخ می دهد، ممکن است شامل موارد زیر باشد:
-
چشم درد
-
تاری دید
-
سوزش، خارش یا خشکی چشم
-
قرمزی شدید
-
حساسیت به نور
علائم قلبی
علائم و نشانه های مربوط به سارکوئیدوز قلبی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
-
درد قفسه سینه
-
غش (سنکوپ)
-
خستگی
-
ضربان قلب نامنظم (آریتمی)
-
ضربان قلب سریع یا تپش شدید قلب
-
تورم ناشی از مایع اضافی (ادم)
سارکوئیدوز همچنین می تواند متابولیسم کلسیم، سیستم عصبی، کبد و طحال، ماهیچه ها، استخوان ها و مفاصل، کلیه ها، غدد لنفاوی یا هر اندام دیگری را تحت تاثیر قرار دهد.
علل سارکوئیدوز
پزشکان علت دقیق سارکوئیدوز را نمی دانند. به نظر می رسد برخی افراد استعداد ژنتیکی برای ابتلا به این بیماری دارند که ممکن است توسط باکتری ها، ویروس ها، گرد و غبار یا مواد شیمیایی ایجاد شود.
سارکوئیدوز باعث واکنش بیش از حد سیستم ایمنی بدن شما می شود و سلول های ایمنی شروع به تجمع در الگوی التهابی به نام گرانولوم می کنند. همانطور که گرانولوم ها در یک اندام ایجاد می شوند، عملکرد آن اندام می تواند تحت تأثیر قرار گیرد.
عوامل خطر
در حالی که هر کسی ممکن است به سارکوئیدوز مبتلا شود، عواملی که ممکن است خطر شما را افزایش دهند عبارتند از:
-
سن و جنس. سارکوئیدوز می تواند در هر سنی رخ دهد، اما اغلب در سنین 20 تا 60 سالگی رخ می دهد. زنان کمی بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند.
-
نژاد. افراد آفریقایی تبار و آنهایی که تبار اروپای شمالی دارند، بیشتر در معرض ابتلا به سارکوئیدوز هستند. آفریقایی-آمریکایی ها بیشتر احتمال دارد که سایر اندام ها را همراه با ریه ها درگیر کنند.
-
سابقه خانوادگی. اگر فردی در خانواده شما سارکوئیدوز داشته باشد، احتمال ابتلای شما به این بیماری بیشتر است.
عوارض سارکوئیدوز
گاهی اوقات سارکوئیدوز باعث مشکلات طولانی مدت می شود.
-
ریه ها. سارکوئیدوز ریوی درمان نشده می تواند منجر به اسکار دائمی در ریه های شما (فیبروز ریوی) شود که تنفس را دشوار می کند و گاهی اوقات باعث فشار خون ریوی می شود.
-
چشم ها. التهاب می تواند تقریباً هر قسمت از چشم شما را تحت تأثیر قرار دهد و ممکن است باعث آسیب به شبکیه شود که در نهایت می تواند باعث کوری شود. به ندرت، سارکوئیدوز همچنین می تواند باعث آب مروارید و گلوکوم شود.
-
کلیه ها. سارکوئیدوز می تواند بر نحوه کنترل کلسیم توسط بدن شما تأثیر بگذارد که می تواند منجر به سنگ کلیه و کاهش عملکرد کلیه شود. به ندرت، می تواند منجر به نارسایی کلیه شود.
-
قلب. سارکوئیدوز قلبی منجر به گرانولوم در قلب شما می شود که می تواند ریتم قلب، جریان خون و عملکرد طبیعی قلب را مختل کند. در موارد نادر، این ممکن است منجر به مرگ شود.
-
سیستم عصبی. تعداد کمی از افراد مبتلا به سارکوئیدوز با ایجاد گرانولوم در مغز و نخاع دچار مشکلات مربوط به سیستم عصبی مرکزی می شوند. به عنوان مثال، التهاب در اعصاب صورت، می تواند باعث فلج صورت شود.
تشخیص سارکوئیدوز
تشخیص سارکوئیدوز می تواند دشوار باشد زیرا این بیماری اغلب علائم و نشانه های کمی را در مراحل اولیه ایجاد می کند. هنگامی که علائم ظاهر می شوند، ممکن است علائم سایر اختلالات را تقلید کنند.
پزشک شما احتمالاً با یک معاینه فیزیکی شروع می کند و علائم را مورد بحث قرار می دهد و همچنین با دقت به قلب و ریه هاگوش می دهد، غدد لنفاوی را از نظر تورم بررسی می کند و هر گونه ضایعات پوستی را بررسی می کند.
آزمایشهای تشخیصی میتوانند به حذف سایر اختلالات و تعیین اینکه چه سیستمهای بدن ممکن است تحت تأثیر سارکوئیدوز قرار گیرند، کمک کند. پزشک ممکن است آزمایشاتی مانند موارد زیر را توصیه کند:
-
آزمایش خون و ادرار برای ارزیابی سلامت کلی و عملکرد کلیه ها و کبد
-
رادیوگرافی قفسه سینه برای بررسی ریه ها و قلب
-
توموگرافی کامپیوتری (CT) اسکن قفسه سینه برای بررسی ریه ها
-
تستهای عملکرد ریه (ریوی) برای اندازهگیری حجم ریه و میزان اکسیژنی که ریهها به خون میرسانند.
-
الکتروکاردیوگرام (ECG یا EKG) برای تشخیص مشکلات قلبی و نظارت بر وضعیت قلب
-
معاینه چشم برای بررسی مشکلات بینایی که ممکن است در اثر سارکوئیدوز ایجاد شود
-
اسکن توموگرافی گسیل پوزیترون (PET) یا تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) اگر به نظر می رسد سارکوئیدوز بر قلب یا سیستم عصبی مرکزی تأثیر می گذارد.
در صورت نیاز ممکن است آزمایشات دیگری اضافه شود.
بیوپسی ها
پزشک ممکن است دستور دهد نمونه کوچکی از بافت (بیوپسی) از قسمتی از بدن که تصور میشود تحت تأثیر سارکوئیدوز قرار گرفته است گرفته شود تا گرانولومهایی که معمولاً در این بیماری دیده میشوند را جستجو کند. به عنوان مثال، در صورت داشتن ضایعات پوستی، می توان نمونه برداری از پوست و در صورت نیاز از ریه ها و غدد لنفاوی گرفت.
درمان سارکوئیدوز
هیچ درمانی برای سارکوئیدوز وجود ندارد، اما در بسیاری از موارد، خود به خود از بین می رود. اگر هیچ علامتی نداشته باشید یا فقط علائم خفیف بیماری را نداشته باشید، ممکن است حتی نیازی به درمان نداشته باشید. شدت و وسعت وضعیت تعیین می کند که آیا و چه نوع درمانی لازم است یا خیر.
داروها
اگر علائم شدید باشد یا عملکرد اندام در معرض خطر باشد، احتمالاً با داروها بیمار درمان خواهد شد. درمانها ممکن است شامل موارد زیر باشد:
-
کورتیکواستروئیدها این داروهای ضد التهابی قوی معمولا اولین خط درمان سارکوئیدوز هستند. در برخی موارد، کورتیکواستروئیدها را می توان مستقیماً در ناحیه آسیب دیده - از طریق کرم روی ضایعات پوستی یا قطره های چشمی، اعمال کرد.
-
داروهایی که سیستم ایمنی را سرکوب می کنند. داروهایی مانند متوترکسات (Trexall) و آزاتیوپرین (Azasan، Imuran) با سرکوب سیستم ایمنی، التهاب را کاهش می دهند.
-
هیدروکسی کلروکین هیدروکسی کلروکین (Plaquenil) ممکن است برای ضایعات پوستی و افزایش سطح کلسیم خون مفید باشد.
-
مهارکننده های فاکتور نکروز تومور آلفا (TNF-alpha). این داروها معمولاً برای درمان التهاب مرتبط با آرتریت روماتوئید استفاده می شوند. آنها همچنین می توانند در درمان سارکوئیدوز که به درمان های دیگر پاسخ نداده است مفید باشند.
سایر داروها ممکن است برای درمان علائم یا عوارض خاص استفاده شوند.
سایر درمان ها
بسته به علائم یا عوارض شما، درمان های دیگری ممکن است توصیه شود. به عنوان مثال، ممکن است فیزیوتراپی برای کاهش خستگی و بهبود قدرت عضلانی، توانبخشی ریوی برای کاهش علائم تنفسی، یا ضربان ساز یا دفیبریلاتور کاشته شده برای آریتمی قلبی داشته باشید.
نظارت مداوم
هر چند وقت یکبار به پزشک مراجعه میکنید میتواند بر اساس علائم و درمان شما متفاوت باشد. مراجعه منظم به پزشک مهم است - حتی اگر نیازی به درمان نداشته باشید.
پزشک علائم را بررسی می کند، اثربخشی درمان ها را تعیین می کند و عوارض را بررسی می کند. نظارت ممکن است شامل آزمایش های منظم بر اساس وضعیت بیمار باشد. به عنوان مثال، ممکن است به طور منظم رادیوگرافی قفسه سینه، آزمایش های آزمایشگاهی و ادرار، EKG، و معاینه ریه، چشم، پوست و هر عضو دیگری که درگیر است انجام دهد. مراقبت های بعدی ممکن است مادام العمر باشد.
عمل جراحی
اگر سارکوئیدوز به ریه ها، قلب یا کبد آسیب جدی وارد کرده باشد، ممکن است پیوند عضو در نظر گرفته شود