بلاک مفصل هیپ یا لگن با تصویربرداری سونوگرافی

بلاک به معنی قطع کردن مسیر درد است و هم کاربرد درمانی و هم کاربرد تشخیصی دارد و با تزریق مواد بی حسی و در مواردی همراه با کورتیکواستروئید برای کاهش التهاب انجام می شود.

آناتومی مفصل هیپ

مفصل ران و لگن مستعد ابتلا به آرتریت به دلیل عوامل مختلفی است که همه آن ها باعث تخریب غضروف مفصل می شوند. استئوآرتریت شایع ترین نوع آرتریت است که باعث درد لگن می شود. بعد از استئوآرتیت عوامل دیگر شامل موارد زیر است: آرتریت روماتوئید و آرتیت بعد از صدمه فیزیکی. عوامل نادر درد شانه شامل بیماری های کلاژن عروقی، عفونت و بیماری های لنفی می شوند.

آناتومی مفصل لگن و ران در تصاویر زیر به همراه عروق و اعصاب نزدیک به مفصل نشان داده شده است:

در تصاویر زیر آناتومی کپسول مفصل ران و لگن نشان داده شده است:

موارد عفونی اغلب با علائم سیتمیک شدید مانند تب و لرز همراه هستند و به سادگی تشخیص داده می شوند و باید با دارو درمانی درمان شوند. بیماری های کلاژن عروقی نیازمند درمان های چند جانبه هستند و فقط با استفاده از تزریق نمی توان بیماری را به طور کامل درمان کرد. اما قسمت اصلی درمان این بیماری تزریق داخل مفصلی است.

علائم و تشخیص:

در اکثر بیماران مبتلا به درد لگن به دلیل استئوآرتیت و آرتیت بعد از آسیب فیزیکی، محل درد در اطراف لگن و قسمت بالایی ران است. فعالیت درد را بدتر می کند و استراحت و گرما شدت درد را برای مدت محدودی کم می کند. بعضی بیماران در هنگام حرکت دادن ران احساس خشکی می کنند.

به علاوه دردی که توضیح داده شد، بیماران مبتلا به آرتیت، کاهش کارایی و دامنه حرکتی زیادی را تجربه می کنند که کارهای روزانه مانند راه رفتن، بالا رفتن از پله ها، پیاده شدن از ماشین یا سوار آن شدن را مشکل می کند. با ادامه بیماری ممکن است تحلیل عضلانی رخ دهد و باعث بیماری لگن یخ زده بشود.

انجام رادیوگرافی برای تمام بیماران مبتلا به درد لگن الزامی است. بر اساس شرح حال بیمار و تشخیص پزشک معمولا آزمایشات تکمیلی دیگری مانند شمارش کامل سلول های خونی انجام می شود. در صورت شک پزشک به وجود تومور انجام MRI الزامی است.

کاربرد ها

بلاک مفصل شانه در موارد زیر کاربرد دارد:

• آرتریت مفصل هیپ.
• استوآرتریت بعد از تروما (آسیب فیزیکی).
• کپسولیت (التهاب کپسول مفصلی) مفصل هیپ چه به صورت حاد و چه مزمن.
• آرتریت روماتوئید مفصل هیپ.
• بیماری های کلاژن-عروقی.
• تشخیص علت درد هیپ: کاربرد تشخیصی این بلاک به این صورت است که اگر بعد از انجام تزریق درد بیمار بهبود یافت یعنی علت درد خود مفصل هیپ بوده است و تندون ها و دیگر ساختار های اطراف مفصل علت درد نیستند.

برتری استفاده از تصویربرداری همزمان نسبت به روش ساده دیدن سوزن در تمام طول مدت تزریق است. این کار باعث آسیب کمتر بافت های اطراف، افزایش دفت تزریق و کاهش ریسک عوارض جانبی می شود. برتری روش تصویربرداری سونوگرافی نسبت به روش تصویربرداری فلوروسکوپی تابیده نشدن اشعه به بیمار است.

ممنوعیت ها

• وجود عفونت در محل تزریق یا به صورت سیستمیک در بدن (سپسیس). در این بیماران ابتلا باید عفونت درمان شود و سپس بلاک انجام می شود.
• اختلال انعقادی به دلیل مصرف دارو یا بیماری که اصلاح نشده باشد. در بیمارانی که داروی ضد انعقادی مصرف می کنند بسته به تشخیص پزشک باید دارو را چند روز قبل از انجام بلاک قطع کرد.
• وجود تومور در محل انجام تزریق.
• جراحی قبلی هیپ که باعث برهم خوردن آناتومی ناحیه شده باشد. در این موراد نیاز به بررسی تصویربرداری MRI قبل از انجام تزریق برای بررسی آناتومی شانه است.

بررسی ها و آماده سازی های قبل از تزریق

قبل از انجام تزریق بیمار از جهت نوع درد مورد معاینه قرار می گیرد. اگر بیمار دارو ضد انعقاد مصرف می کند، با تشخیص پزشک دارو ها چند روز قبل از انجام بلاک قطع می شوند تا لخته شدن خون بیمار به حالت عادی برگردد. همچنین باید در انجام بلاک باضعف سیستم ایمنی (مانند افراد دیابتی یا افراد مبتلا به سرطان) به دلیل بالاتر بودن خطر عفونت این بلاک با دقت بیشتری انجام شود.

نحوه انجام بلاک

در این بلاک سوزن از سمت کشاله ران وارد مفصل می شود.  بیمار به حالت خوابیده به پشت قرار می گیرد، سپس پزشک محل تزریق را مشخص می کند و بعد از مشخص کردن محل ورود سوزن پوست بیمار با بتادین استریل می شود و سوزن وارد بافت می شود. بعد از تنظیم کردن محل نوک سوزن داخل بافت تزریق انجام می شود.

حین انجام این تزریق از تصویربرداری همزمان سونوگرافی برای مشاهده مسیر عبور سوزن استفاده می شود که این کار باعث کاهش ریسک عوارض جانبی و دقت بیشتر حین انجام تزریق می شود.

نحوه قرارگیری بیمار:

محل قرارگیری پروب سونوگرافی:

تصویر سونوگرافی سوزن در محل مفصل:

نحوه انجام بلاک:

بررسی های بعد از تزریق و توصیه ها

بعد از انجام بلاک بیمار مورد معاینه قرار می گیرد. همچنین به بیمار توصیه می شود تا در صورت بروز تب، تشدید درد یا قرمزی و تروم ناحیه که نشانه های عفونت هستند به پزشک مراجعه کند. در تزریقات داخل مفصلی معمولا 1 هفته تا بهبود کامل علائم زمان لازم است و بیمار باید این مورد را مدنظر داشته باشد.

عوارض جانبی احتمالی

عوارض ناشی از این بلاک بسیار نادر هستند و این تزریق جزو تزریقات امن به حساب می آید. به دلیل استفاده از تصویربرداری همزمان سونوگرافی و مشاهده سوزن در تمام طول مدت تزریق، احتمال درست نبودن محل سوزن و تزریق داخل عروق، آسیب زدن به اعصاب یا تندون های ناحیه و عوارض ناشی از آن به ندرت اتفاق می افتند.عارضه دیگر این بلاک ایجاد کبودی یا هماتوم (تجمع خون در بافت) است که به دلیل پرخون بودن بافت اتفاق می افتد. اما می توان با وارد کردن فشار بعد از انجام بلاک روی محل تزریق جلوی این عوارض را گرفت. استفاده از سوزن های نازک هم باعث کاهش احتمال تشکیل هماتوم می شود. همچنین می توان از پک های سرمازا استفاده کرد. این پک ها درد بعد از تزریق را هم کاهش می دهند. ایجاد عفونت بعد از تزریق نادر است و می توان با استفاده از وسایل استریل و شستن محل تزریق با بتادین قبل از ورود سوزن به راحتی جلوی آن را گرفت.