بلاک به معنی قطع کردن مسیر درد است و هم کاربرد درمانی و هم کاربرد تشخیصی دارد و با تزریق مواد بی حسی و در مواردی همراه با کورتیکواستروئید برای کاهش التهاب انجام می شود.
آناتومی مفصل شانه:
مفصل شانه مستعد ابتلا به آرتریت به دلیل عوامل مختلفی است که همه آن ها باعث تخریب غضروف مفصل می شوند. استئوآرتریت شایع ترین نوع آرتیت است است که باعث درد شانه می شود. بعد از استئوآرتیت عوامل دیگر شامل موارد زیر است: آرتریت روماتوئید، آرتریت بعد از صدمه فیزیکی و پارگی روتاتو کاف (روتاتور کاف بافت همبند و طنابی شکل است که مفصل شانه را در جای خود ثابت می کند). عوامل نادر درد شانه شامل بیماری های کلاژن عروقی، عفونت و بیماری های لنفی می شوند.
موارد عفونی اغلب با علائم سیتمیک شدید مانند تب و لرز همراه هستند و به سادگی تشخیص داده می شوند و باید با دارو درمانی درمان شوند. بیماری های کلاژن عروقی نیازمند درمان های چند جانبه هستند و فقط با استفاده از تزریق نمی توان بیماری را به طور کامل درمان کرد. اما قسمت اصلی درمان این بیماری تزریق داخل مفصلی است.
در تصویر زیر آناتومی مفصل شانه از دو نمای قدامی و خلفی به همراه تاندون های اطراف آن نشان داده شده است:
کاربرد ها
بلاک مفصل شانه در موارد زیر کاربرد دارد:
-
آرتریت مفصل شانه.
-
بیماری های روتاتور کاف (مجموع تندون های دور مفصل شانه).
-
استوآرتریت بعد از تروما (آسیب فیزیکی).
-
کپسولیت چسبنده شانه چه به صورت حاد و چه مزمن.
-
آرتریت روماتوئید مفصل شانه.
-
بیماری های کلاژن-عروقی.
-
تشخیص علت درد شانه: از آنجایی که بیماری های مفصل شانه باعث درد منتشر شانه می شوند مشخص کردن علت درد با معاینه مشکل است. کاربرد تشخیصی این بلاک به این صورت است که اگر بعد از انجام تزریق درد بیمار بهبود یافت یعنی علت درد خود مفصل شانه بوده است و تندون های اطراف مفصل علت درد نیستند.
روش قدامی نسبت به روش خلفی (ورود سوزن از پشت مفصل شانه) انجام این بلاک، به دلیل ریسک بالاتر ایجاد عوارض جانبی کمتر استفاده می شود. کاربرد اصلی این روش انجام بلاک در افرادی است که در آن ها استفاده از روش خلفی ممکن نیست، مانند افرادی که به هر دلیل آناتومی ناحیه خلفی شانه به هم ریخته است ولی قسمت قدامی نرمال است.
برتری استفاده از تصویربرداری همزمان نسبت به روش ساده دیدن سوزن در تمام طول مدت تزریق است. این کار باعث آسیب کمتر بافت های اطراف، افزایش دفت تزریق و کاهش ریسک عوارض جانبی می شود. برتری روش تصویربرداری سونوگرافی نسبت به روش تصویربرداری فلوروسکوپی تابیده نشدن اشعه به بیمار است.
ممنوعیت ها
-
وجود عفونت در محل تزریق یا به صورت سیستمیک در بدن (سپسیس). در این بیماران ابتلا باید عفونت درمان شود و سپس بلاک انجام می شود.
-
اختلال انعقادی به دلیل مصرف دارو یا بیماری که اصلاح نشده باشد. در بیمارانی که داروی ضد انعقادی مصرف می کنند بسته به تشخیص پزشک باید دارو را چند روز قبل از انجام بلاک قطع کرد.
-
وجود تومور در محل انجام تزریق.
-
جراحی قبلی شانه که باعث برهم خوردن آناتومی ناحیه شده باشد. در این موراد نیاز به بررسی تصویربرداری MRI قبل از انجام تزریق برای بررسی آناتومی شانه است.
بررسی ها و آماده سازی های قبل از تزریق
قبل از انجام تزریق بیمار از جهت نوع درد مورد معاینه قرار می گیرد. اگر بیمار دارو ضد انعقاد مصرف می کند، با تشخیص پزشک دارو ها چند روز قبل از انجام بلاک قطع می شوند تا لخته شدن خون بیمار به حالت عادی برگردد. همچنین باید در انجام بلاک باضعف سیستم ایمنی (مانند افراد دیابتی یا افراد مبتلا به سرطان) به دلیل بالاتر بودن خطر عفونت این بلاک با دقت بیشتری انجام شود.
نحوه انجام بلاک
در این روش سوزن از جلو وارد مفصل می شود. بیمار به حالت نشسته قرار می گیرد، سپس پزشک محل تزریق را مشخص می کند و بعد از مشخص کردن محل ورود سوزن پوست بیمار با بتادین استریل می شود و سوزن وارد بافت می شود. بعد از تنظیم کردن محل نوک سوزن داخل بافت تزریق انجام می شود.
حین انجام این تزریق از تصویربرداری همزمان سونوگرافی برای مشاهده مسیر عبور سوزن استفاده می شود که این کار باعث کاهش ریسک عوارض جانبی و دقت بیشتر حین انجام تزریق می شود.
نحوه قرارگیری بیمار:
محل قرارگیری پروب سونوگرافی:
نحوه انجام بلاک:
بررسی های بعد از تزریق و توصیه ها
بعد از انجام بلاک بیمار مورد معاینه قرار می گیرد. همچنین به بیمار توصیه می شود تا در صورت بروز تب، تشدید درد یا قرمزی و تروم ناحیه که نشانه های عفونت هستند به پزشک مراجعه کند. در تزریقات داخل مفصلی معمولا 1 هفته تا بهبود کامل علائم زمان لازم است و بیمار باید این مورد را مدنظر داشته باشد.
عوارض جانبی احتمالی
عوارض ناشی از این بلاک بسیار نادر هستند و این تزریق جزو تزریقات امن به حساب می آید. به دلیل استفاده از تصویربرداری همزمان سونوگرافی و مشاهده سوزن در تمام طول مدت تزریق، احتمال درست نبودن محل سوزن و تزریق داخل عروق، آسیب زدن به اعصاب یا تندون های ناحیه و عوارض ناشی از آن به ندرت اتفاق می افتند.
عارضه دیگر این بلاک ایجاد کبودی یا هماتوم (تجمع خون در بافت) است که به دلیل پرخون بودن بافت اتفاق می افتد. اما می توان با وارد کردن فشار بعد از انجام بلاک روی محل تزریق جلوی این عوارض را گرفت. استفاده از سوزن های نازک هم باعث کاهش احتمال تشکیل هماتوم می شود. همچنین می توان از پک های سرمازا استفاده کرد. این پک ها درد بعد از تزریق را هم کاهش می دهند. ایجاد عفونت بعد از تزریق نادر است و می توان با استفاده از وسایل استریل و شستن محل تزریق با بتادین قبل از ورود سوزن به راحتی جلوی آن را گرفت.