درد خیالی(درد فانتوم)به درک حس دردناک در بخشی از بدن اشاره می شود که پس از برداشت جراحی یا آسیب به آن قسمت از بدن رخ می دهد و سابقه درد به این موارد بر می گردد.
عوامل پیشرفت دهنده آن:
مکانیسم های
۱- محیطی
۲- نخاعی
۳- مرکزی
۴- روحی روانی
با این که درد خیالی بطور عمومی در ظرف چند روز اول بعد از قطع عضو رخ می دهد ولی می تواند چندین ماه یاچند سال طول بکشد تا ظاهر شود.
درد خیالی از لحاظ ماهیت ثابت نیست ولی تغیرات کیفیت آن در عرض سالها رخ می دهد.
درد خیالی معمولا گذرا می باشد ولی بعضی از بیماران درد پایدار با دورهای تشدید را ذکر می کنند.
طول مدت حملات بین ثانیه ها یا دقایق تا ساعتها یا روزها می باشد.
درد خیالی معمولا در بخش های انتهایی اندام قطع شده و معمولا دردستهایا پاها محدود می شود.
درد ممکن است به صورت گزگز، حالت نیشگون گرفتن،حالت فشاری، درد مبهم،سوزن سوزن شدن، حالت چاقو خوردن،تیر کشنده، درد ضربان دار دیده شود
در بعضی موارد دیده می شود که بیمار عضو قطع شده را در وضعیت خاصی قرار می دهد یا بیمار اسپاسم هایی را در اندام حس می کنند.
شبیه کیفیت درد، شدت در بیماران از خفیف تا شدید متغیر می باشد .
معاینه فیزیکی
گاهی بیماران می توانند نقاط خاص تشخیصی روی اندام باقی مانده داشته باشند که نقاط شروع کننده درد خیالی می باشد. به این ترتیب اندام باقی مانده باید از لحاظ هر گونه منشا درد یا نواحی دردناک که باعث آغاز درد می گردد بررسی شود.
اندام باقی مانده باید از لحاظ این موارد ارزیابی شود :
نوروما(کلافه عصبی در انتهای عصب قطع شده)
کیست
وجود بورس(کیسه هایی که بطور طبیعی بین عضلات یا عضله و استخوان وجود دارند و تورم آنها باعث ایجاد درد می شود.
زواید استخوانی
محلهای تحت فشار بیش از حد