بلاک به معنی قطع کردن مسیر درد است و هم کاربرد درمانی و هم کاربرد تشخیصی دارد و با تزریق مواد بی حسی و در مواردی همراه با کورتیکواستروئید انجام می شود.
آناتومی عضله پریفورمیس
عضله پریفورمیس عضله کوچکی در پشت لگن است از استخوان ساکروم (استخوان پشتی لگن) به سر استخوان فمور (ران) متصل می شود. در سندروم پریفورمیس به دلیل التهاب این عضله بیمار در باسن خود احساس درد می کند.
در تصویر زیر این عضله با رنگ سبز نشان داده شده است:
علائم درد سندروم پریفرومیس
درد سندورم پریفورمیس ممکن است به پا ها تیر بکشد. در این افراد عصب سیاتیک به دلیل عبور از پشت عضله پریفورمیس ملتهب، تحت فشار قرار گرفته است. در حدود 20% از افراد عصب سیاتیک که مسئول عصب دهی به پشت پا است از پشت عضله پریفورمیس عبور می کند. بیمارانی که دچار این سندروم هستند حین فشار دادن زانو به سمت خارج و چرخاندن پا به سمت داخل احساس درد می کنند.
آناتومی محل عبور عصب سیاتیک:
اختلالات حسی و حرکتی در سندروم پیریفومیس به پایین کمر محدود بوده و هیچگاه به کمر نمی رسند. ممکن است اختلال عصب سیاتیک به همراه رادیکولوپاتی کمری اتفاق بی افتد که به آن سندروم دابل کراش (Double Crush Syndrome) می گویند.
تشخیص سندروم پریفرومیس
الکترومایوگرافی به افتراق رادیکولوپاتی کمری از اختلال عصب جلدی رانی خارجی کمک می کند. رادیوگرافی کمر، لگن و ران برای تمام بیماران مبتلا به سندروم پیریفورمیس الزامی است تا عدم وجود بیماری های استخوانی اثبات شوند. بر اساس شرح حال بیمار و تشخیص پزشک آزمایشات دیگری مانند شمارش کامل سلول های خونی نیز انجام می شود. درصورت شک پزشک به بیرون زدگی دیسک یا وجود تومور در نخاع انجام MRI الزامی است.
تصویر MRI:
کاربرد های تزریق عضله پریفورمیس
این تزریق برای افرادی کاربرد دارد که به سندروم پریفورمیس مبتلا شده اند. این تزریق کاربرد تشخیصی هم دارد، به این صورت که اگر بعد از انجام تزریق درد بیمار کنترل شد یعنی منشا اصلی درد باسن عضله پیریفورمیس بوده است و نیازی به ادامه فرآیندهای تشخیصی نیست.
موارد احتیاط
-
اختلال انعقادی به دلیل مصرف دارو یا بیماری که اصلاح نشده باشد. در بیمارانی که داروی ضد انعقادی مصرف می کنند بسته به تشخیص پزشک باید دارو را چند روز قبل از انجام بلاک قطع کرد. اختلالات انعقادی در بیمارانی که به دلیل سرطان تحت شیمی درمانی هستند نیز ممکن است وجود داشته باشد.
-
بیماران با اختلال سیستم ایمنی مانند بیماران سرطانی و دیابتی و مبتلا به ایدز ریسک بالاتری برای ایجاد عفونت دارند.
موارد ممنوعیت
-
وجود عفونت در محل تزریق یا به صورت سیستمیک در بدن (سپسیس). در این بیماران ابتلا باید عفونت درمان شود و سپس تزریق انجام می شود.
-
اختلال انعقادی غیرقابل اصلاح.
-
بهم ریختگی آناتومی ناحیه محل تزریق به دلیل جراحی قبلی یا وجود تومور.
بررسی ها و آماده سازی های قبل از تزریق
قبل از انجام تزریق بیمار از جهت نوع درد و علائم عصبی مورد معاینه قرار می گیرد. اگر بیمار دارو ضد انعقاد مصرف می کند، با تشخیص پزشک دارو ها چند روز قبل از انجام بلاک قطع می شوند تا لخته شدن خون بیمار به حالت عادی برگردد.
نحوه انجام بلاک
در این بلاک سوزن از سمت پشت باسن به سمت عضله پریفورمیس هدایت می شود. بیمار به شکم می خوابد، سپس پزشک با لمس استخوان های لگن بیمار محل تزریق را مشخص می کند. بعد از مشخص کردن محل ورود سوزن، پوست بیمار با بتادین استریل می شود و سوزن وارد بافت می شود. بعد از تنظیم کردن محل نوک سوزن داخل بافت تزریق انجام می شود.
نحوه قرارگیری بیمار:
نحوه انجام بلاک:
حین انجام این بلاک از تصویربرداری همزمان فلوروسکوپی برای مشاهده مسیر سوزن در تمام طول تزریق استفاده می شود. این کار احتمال ایجاد عوارض جانبی را به مقدار بسیار زیادی کاهش می دهد.
در تصویر فلوروسکوپی زیر عضله پریفورمیس نشان داده شده است:
بررسی های بعد از تزریق
بعد از انجام تزریق یک معاینه عصبی برای بررسی اثر بخشی بلاک و کشف عوارض احتمالی انجام می شود. همچنین بیمار به مدت حداقل 30 دقیقه قبل از ترخیص تحت نظر قرار می گیرد تا از نبودن عوارض جانبی احتمالی اطمینان حاصل شود. همچنین به بیمار توصیه می شود تا در صورت بروز هر کدام از نشانه های روبرو با پزشک تماس بگیرد: ضعف پا ها، بی اختیاری ادرار یا مدفوع، تب، خونریزی، خونریزی مقعد، بی حسی پا ها، تشدید درد.
عوارض جانبی احتمالی
عوارض ناشی از این بلاک بسیار نادر هستند و این تزریق جزو تزریقات امن به حساب می آید. به دلیل استفاده از تصویربرداری همزمان فلوروسکوپی و مشاهده سوزن در تمام طول مدت تزریق، احتمال درست نبودن محل سوزن بسیار کم است و عوارض ناشی از آن، از جمله آسیب به عصب سیاتیک یا بلاک شدن ناخواسته آن به ندرت اتفاق می افتند.
از دیگر عوارض احتمالی این بلاک که می تواند به ایجاد بی اختیاری ادرار یا مدفوع اشاره کرد که به دلیل استفاده از تصویربرداری همزمان به ندرت اتفاق می افتد. عارضه دیگر این بلاک ایجاد کبودی یا هماتوم (تجمع خون در بافت) است که به دلیل پرخون بودن بافت اتفاق می افتد. اما می توان با وارد کردن فشار بعد از انجام بلاک روی محل تزریق جلوی این عوارض را گرفت. استفاده از سوزن های نازک هم باعث کاهش احتمال تشکیل هماتوم می شود. همچنین می توان از پک های سرمازا استفاده کرد. این پک ها درد بعد از تزریق را هم کاهش می دهند. ایجاد عفونت بعد از تزریق نادر است و می توان با استفاده از وسایل استریل و شستن محل تزریق با بتادین قبل از ورود سوزن به راحتی جلوی آن را گرفت.