نوروپاتی محیطی، در نتیجه آسیب به اعصاب واقع در خارج از مغز و نخاع (اعصاب محیطی)، اغلب باعث ضعف، بی حسی و درد، معمولاً در دست ها و پاها می شود. همچنین می تواند سایر نواحی و عملکردهای بدن از جمله هضم، ادرار و گردش خون را تحت تاثیر قرار دهد. سیستم عصبی محیطی شما اطلاعاتی را از مغز و نخاع (سیستم عصبی مرکزی) به بقیه بدن شما ارسال می کند. اعصاب محیطی نیز اطلاعات حسی را به سیستم عصبی مرکزی می فرستند. نوروپاتی محیطی می تواند ناشی از آسیب های تروماتیک، عفونت ها، مشکلات متابولیک، علل ارثی و قرار گرفتن در معرض سموم باشد. یکی از شایع ترین علل دیابت است. افراد مبتلا به نوروپاتی محیطی معمولاً درد را به صورت ضربه زدن، سوزش یا گزگز توصیف می کنند. در بسیاری از موارد، علائم بهبود می یابند، به خصوص اگر ناشی از یک بیماری قابل درمان باشد.داروها می توانند درد نوروپاتی محیطی را کاهش دهند.
انواع نوروپاتی محیطی چیست؟
سیستم عصبی محیطی اعصاب مغز و نخاع یا سیستم عصبی مرکزی را به بقیه بدن متصل می کند که شامل این اعضا می‌شود:
-
بازوها و دست ها
-
پاها
-
صورت و دهان
-
اعضای داخلی
وظیفه این اعصاب این است که سیگنال های مربوط به احساسات فیزیکی را به مغز برگردانند. همچنین عملکردهای داخلی بدن، مانند گردش خون و هضم غذا، بررسی می کند.
نوروپاتی محیطی زمانی رخ می دهد که این اعصاب به دلیل آسیب دیدگی یا تخریب به درستی کار نکند. این کار عملکرد طبیعی اعصاب را مختل می کند. ممکن است زمانی که چیزی باعث درد نمی شود سیگنال های درد ارسال کنند، یا حتی اگر چیزی به شما آسیب می رساند سیگنال درد ارسال نکند. این می تواند به دلیل:
-
صدمه
-
بیماری سیستمیک
-
عفونت
-
عدم تعادل هورمونی
-
داروهای خاص
-
کمبود ویتامین
-
بیماری ارثی
بنابراین، علل، مانند انواع این بیماری، بسیار است. انواع مختلفی از نوروپاتی محیطی وجود دارد. هر نوع دارای علائم منحصر به فرد و گزینه های درمانی خاص است.
محققان پزشکی همچنین نوروپاتی های محیطی را بر اساس نوع آسیب عصبی درگیر طبقه بندی می کنند. مونونوروپاتی زمانی رخ می دهد که تنها یک عصب آسیب دیده باشد. پلی نوروپاتی‌ها که شایع‌تر هستند، زمانی اتفاق می‌افتند که عصب‌های متعدد آسیب ببینند.
این اختلال ناراحت کننده است، اما درمان ها می توانند بسیار مفید باشند. مهمترین چیزی که باید تعیین کرد این است که آیا نوروپاتی نتیجه یک بیماری زمینه ای جدی است یا خیر.
علائم نوروپاتی محیطی چیست؟
هر عصب در سیستم محیطی شما عملکرد خاصی دارد، بنابراین علائم به نوع اعصاب تحت تأثیر بستگی دارد. سه نوع اعصاب در بدن وجود دارد. از آنجایی که انواع بسیاری از نوروپاتی محیطی وجود دارد، پزشکان نوع آن را بر اساس گروهی از اعصابی که بر آن تأثیر می گذارد، تشخیص می دهند. این سه گروه عبارتند از:
-
مکانیکال. این اعصاب مسئول حرکت عضلات مانند راه رفتن، صحبت کردن یا استفاده از دست ها یا بازوها هستند.
-
حسی. این عصب‌ها مسئول اطلاعات حسی مانند احساس گرمی یا سردی، درد یا لمس هستند.
-
خودمختار. این اعصاب مسئول فرآیندهای بدن هستند که شما نمی بینید، مانند تنفس، ضربان قلب و هضم.
نوروپاتی محیطی می تواند یک عصب (مونو نوروپاتی)، دو یا چند عصب در نواحی مختلف (مونونوروپاتی چندگانه) یا بسیاری از اعصاب (پلی نوروپاتی) را تحت تاثیر قرار دهد. سندرم تونل کارپال نمونه ای از مونو نوروپاتی است. اکثر افراد مبتلا به نوروپاتی محیطی پلی نوروپاتی دارند.
علائم نوروپاتی محیطی به نوع نوروپاتی بستگی دارد.
علائم نوروپاتی حرکتی عبارتند از:
-
گرفتگی عضلات
-
پیچ خوردگی
-
ضعف عضلانی
-
پرش پا
-
تحلیل رفتن عضلات
-
فلج شدن
علائم نوروپاتی حسی عبارتند از:
-
شروع تدریجی بی حسی، سوزن سوزن شدن در پاها یا دست ها، که می تواند به سمت بالا به پاها و بازوها گسترش یابد.
-
احساس گزگز
-
بی حسی
-
کاهش احساس درد یا گرما و سرما
-
افزایش درد ناشی از چیزهایی که نباید باعث درد شوند، مانند حساسیت به لمس
-
سوزش یا درد شدید
-
از دست دادن تعادل یا هماهنگی
علائم نوروپاتی اتونومیک عبارتند از:
-
یبوست یا اسهال
-
نفخ، آروغ زدن یا احساس بیماری
-
غش یا سرگیجه هنگام ایستادن به دلیل فشار خون پایین
-
ضربان قلب سریع
-
زیاد یا خیلی کم عرق کردن
-
مشکلات عملکرد جنسی
-
از دست دادن کنترل روده
-
مشکل در تخلیه کامل مثانه
علائم می تواند باعث ایجاد چالش هایی در زندگی روزمره شود، مانند مشکل در راه رفتن یا خوابیدن به دلیل درد در پاها و کف پاها.
این علائم همچنین می تواند نشان دهنده شرایط دیگری باشد. اطمینان حاصل کنید که تمام علائم خود را به پزشک خود بگویید تا بتواند تشخیص درست و بهترین درمان را پیدا کند.
علل نوروپاتی محیطی چیست؟
عوامل مختلف و شرایط زمینه ای می توانند علل این شرایط در موارد نادر، نوروپاتی محیطی ژنتیکی است، اما بیشتر موارد اکتسابی است.
یک مورد اکتسابی نوروپاتی محیطی اغلب ایدیوپاتیک است، به این معنی که پزشکان نمی دانند چرا این اتفاق می افتد. در بیشتر موارد، پزشکان می توانند این بیماری را به یک یا چند علت مرتبط کنند.
بیماری های عمومی
آسیب عصبی ناشی از دیابت یکی از شایع ترین اشکال نوروپاتی است که می‌تواند منجر به بی حسی، درد و از دست دادن حس در اندام ها شود.
انجمن دیابت آمریکا اقدامات زیر را برای به تاخیر انداختن یا جلوگیری از آسیب عصبی توصیه می کند:
-
سطح قند خون خود را کنترل کنید تا آن را در محدوده هدف نگه دارید و ارزیابی کنید که آیا برنامه مراقبت از دیابت در مسیر درستی قرار دارد یا خیر.
-
پاهای خود را برای علائم آسیب، عفونت یا نقاط داغ بررسی کنید.
-
علائم نوروپاتی را به پزشک خود گزارش دهید و درمان اولیه را دریافت کنید.
-
پاهای خود را با کفش های مخصوص محافظت کنید و هنگام شستشو و ورزش مراقب باشید.
طبق اعلام موسسه ملی بهداشت، 60 تا 70 درصد افراد مبتلا به دیابت نوعی آسیب عصبی دارند.
سایر بیماری های مزمن که ممکن است باعث آسیب عصبی شوند عبارتند از:
-
بیماری های خود ایمنی مانند لوپوس یا آرتریت روماتوئید
-
اختلالات کلیوی یا کبدی
-
اختلالات عروقی و خونی
جراحت
ترومای فیزیکی یکی از علل شایع آسیب به اعصاب است و می تواند شامل تصادفات رانندگی، سقوط یا شکستگی باشد. عدم تحرک یا ثابت ماندن بیش از حد در یک موقعیت نیز می تواند باعث نوروپاتی شود.
افزایش فشار بر روی عصب مدیان، عصبی در مچ دست که احساس و حرکت دست را تامین می کند، باعث سندرم تونل کارپال می شود. این بیماری یک نوع رایج از نورپاتی محیطی حساب می‌شود.
الکل و سموم
الکل می تواند اثر سمی بر بافت عصبی داشته باشد و افراد مبتلا به اختلال شدید مصرف الکل را در معرض خطر بالاتر نوروپاتی محیطی قرار دهد.
قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی سمی مانند چسب، حلال ها یا حشره کش ها، چه از طریق سوء استفاده از مواد شیمیایی یا در محل کار، می تواند باعث آسیب عصبی شود. علاوه بر این، قرار گرفتن در معرض فلزات سنگین مانند سرب و جیوه نیز می تواند باعث این وضعیت شود.
عفونت ها و اختلالات خود ایمنی
برخی از ویروس ها و باکتری ها مستقیماً به بافت عصبی حمله می کنند.
ویروس‌هایی مانند هرپس سیمپلکس، ویروس واریسلا زوستر (که باعث آبله مرغان و زونا می‌شود ) و ویروس اپشتین بار به اعصاب حسی آسیب می‌رسانند و باعث ایجاد دوره‌های شدید درد تیرکشنده می‌شوند.
عفونت های باکتریایی مانند بیماری لایم نیز در صورت عدم درمان می توانند باعث آسیب عصبی و درد شوند. افراد مبتلا به HIV یا ایدز نیز ممکن است به نوروپاتی محیطی مبتلا شوند.
بیماری های خودایمنی مانند آرتریت روماتوئید و لوپوس به طرق مختلف بر سیستم عصبی محیطی تأثیر می گذارند. التهاب مزمن و آسیب به بافت‌های سراسر بدن و همچنین فشار ناشی از التهاب، همگی می‌توانند منجر به درد شدید عصبی در اندام‌ها شوند.
داروها
برخی از داروها نیز ممکن است باعث آسیب عصبی شوند. شامل:
-
داروهای ضد تشنج، که افراد برای درمان تشنج مصرف می کنند
-
داروهایی برای مبارزه با عفونت های باکتریایی
-
برخی از داروهای فشار خون
-
داروهای مورد استفاده برای درمان سرطان
طبق یک مطالعه اگرچه شواهد مستقیمی وجود ندارد که استاتین ها، دسته ای از داروهایی که برای کاهش کلسترول و پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی استفاده می شوند، باعث نوروپاتی می شوند، اما استاتین ها ممکن است خطر نوروپاتی را از علل دیگر افزایش دهند.
نوروپاتی محیطی چگونه تشخیص داده می شود؟
ابتدا پزشک معاینه فیزیکی انجام می دهد و در مورد سابقه پزشکی شما می پرسد. تست های دیگر عبارتند از:
نوار عضله
نوار عضله می تواند مشکلاتی را در نحوه حرکت سیگنال های عصبی بدن به عضلات نشان دهد.
برای این آزمایش، پزشک یک سوزن کوچک را در عضله قرار می دهد. سپس پزشک از شما می خواهد که عضله خود را به آرامی حرکت دهید. کاوشگرهای درون سوزن میزان الکتریسیته ای را که در عضله شما حرکت می کند اندازه گیری می کند.
این آزمایش ممکن است به نظر برسد که شما در حال دریافت یک شات هستید. گاهی اوقات این ناحیه تا چند روز بعد درد می کند.
نوار عصب
نوار عصب ، پزشک الکترودها را روی پوست شما قرار می دهد. سپس مقادیر کمی الکتریسیته را از طریق اعصاب شما می گذرانند تا ببینند آیا اعصاب سیگنال ها را به درستی منتقل می کنند یا خیر.
این روش در حالی که اتفاق می افتد کمی ناراحت کننده است، اما نباید بعد از آن درد داشته باشد.
گزینه های درمانی برای نوروپاتی محیطی چیست؟
درمان علائم نوروپاتی محیطی بر روی درمان تمرکز دارد. اختلال زمینه ای اگر علت دیابت باشد، بر کنترل قند خون باید تمرکز کرد. اگر کمبود ویتامین باعث ایجاد مشکل شده است، اصلاح کمبود آن درمان است.
بسیاری از درمان‌ها می‌توانند تسکین دهند و به شما کمک کنند به فعالیت‌های عادی خود بازگردید. گاهی اوقات ترکیبی از درمان ها بهترین نتیجه را دارد.
داروهای ضد درد
داروهای ضد درد خوراکی بدون نسخه (OTC) مانند استامینوفن (تیلنول) و داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی، مانند آسپرین و ایبوپروفن، می توانند در کنترل درد متوسط بسیار مفید باشند.
اگر آنها را بیش از حد مصرف کنید، این داروها می توانند بر عملکرد کبد یا معده شما تأثیر بگذارند. مهم است که از استفاده طولانی مدت از آنها خودداری کنید، به خصوص اگر به طور منظم الکل مصرف می کنید.
بنیاد نوروپاتی محیطی شامل فهرستی از داروهای موضعی OTC اضافی است که ممکن است امتحان کنید. آنها عبارتند از:
-
ابسوربین جی آر: این ترکیبی از منتول و سایر مواد گیاهی است که می تواند درد عضلانی را تسکین دهد. سایر کرم های مبتنی بر منتول نیز ممکن است کمک کنند. آنها عبارتند از Flex-All، Flexgen، Tiger Balm یا Vicks VapoRub.
-
کرم کپسایسین. این کرم حاوی روغن فلفل چیلی است که اثر گرمایی ایجاد می کند و به تسکین درد برای برخی افراد کمک می کند. مارک ها و فرمولاسیون های مختلف وجود دارد.
-
نئروگان پی ان. این کرم که از روغن های گیاهی ساخته شده است، به طور خاص برای دردهای عصبی دست و پا استفاده می شود.
-
Sore No More . این یکی دیگر از بی حس کننده های گیاهی است که ممکن است تا حدودی ناراحتی نوروپاتی را تسکین دهد.
داروی تجویزی
بسیاری از داروهای مسکن تجویزی نیز می توانند به کنترل درد این بیماری کمک کنند که شامل مواد مخدر، برخی از داروهای ضد صرع و برخی داروهای ضد افسردگی است. سایر داروهای تجویزی مفید عبارتند از:
-
لیدوکائین اندازه یک نخود روی ناحیه آسیب دیده بمالید
-
پره گابالین (داروی ضد صرع)
-
دولوکستین (یک داروی ضد افسردگی)
-
استروئیدها
-
داروهای بیهوشی
داروهای تجویزی برای اختلال عملکرد جنسی در مردان به دلیل آسیب عصبی شامل مهارکننده های فسفودی استراز 5 (PDE5Is) مانند:
-
سیلدنافیل
-
واردنافیل
-
تادالافیل
-
آوانافیل
درمان های پزشکی
پزشک می تواند از چندین درمان پزشکی برای کنترل علائم این بیماری استفاده کند. پلاسمافرزیس یک انتقال خون است که آنتی بادی های تحریک کننده بالقوه را از جریان خون حذف می کند.
درمان دیگر عبارتند از بلوک عصبی که پزشک داروی بی حسی را مستقیماً به اعصاب شما تزریق می کند.
تحریک الکترونیکی عصب از طریق پوست (TENS)
تحریک اعصاب الکترونیکی از طریق پوست (TENS) برای همه کار نمی کند، اما بسیاری از مردم آن را دوست دارند زیرا این یک درمان بدون دارو است.
در طولTENS، الکترودهایی که روی پوست قرار می گیرند، مقدار کمی الکتریسیته را به پوست می فرستند. هدف از این درمان اختلال در اعصاب از انتقال سیگنال های درد به مغز است.
قالب های ارگونومیک یا اسپلینت
اگر نوروپاتی عضلات شما را تحت تاثیر قرار دهد، گچ ها یا آتل های ارگونومیک می توانند به شما کمک کنند. آتل می تواند در موارد زیر کمک کند:
این گچ ها از قسمتی از بدن که ناراحت کننده است پشتیبانی می کنند. این می تواند درد را تسکین دهد. به عنوان مثال، یک گچ یا آتل که مچ شما را در وضعیت مناسبی در هنگام خواب نگه می دارد، می تواند ناراحتی ناشی از سندرم تونل کارپال را تسکین دهد.
مراقبت از خود
علاوه بر مسکن های OTC، بسیاری از افراد از طریق موارد زیر تسکین نوروپاتی محیطی را یافته اند:
-
حمام پا با برگ بابونه یا گزنه به مدت حداقل 30 دقیقه
-
استفاده از پد حرارتی یا جوراب برقی
-
قرار دادن کیسه یخ در نواحی آسیب دیده به مدت 10 دقیقه دو بار در روز در صبح و عصر
-
تلاش برای طب سوزنی
-
تحت بیوفیدبک قرار می گیرند
-
انواع مختلفی از درمان های جامع مانند آسیب شناسی ، تای چی یا ریکی را امتحان کنید
-
ماساژ مناطق آسیب دیده برای تقویت گردش خون
-
اجتناب از فشار روی ناحیه آسیب‌دیده، مانند روی هم قرار ندادن پاها یا تکیه نکردن به آرنج
-
به دنبال حمایت اجتماعی و فعالیت با دیگران باشید
-
اولویت‌ها را روزانه تعیین کنید و بیش از آنچه که فکر می‌کنید توانایی دارید انجام ندهید
-
اجتناب از کافئین و ایجاد یک برنامه منظم قبل از خواب برای بهبود خواب
ورزش متوسط و منظم نیز می تواند به کاهش ناراحتی کمک کند.
اگر مشروبات الکلی می نوشید یا سیگار می کشید، مصرف آن را قطع یا قطع کنید. هر دو الکل و تنباکو باعث تشدید درد عصبی می شوند و در صورت استفاده طولانی مدت می توانند باعث آسیب عصبی شوند.
اقدامات احتیاطی را در خانه انجام دهید
اگر نوروپاتی محیطی دارید، به طور بالقوه در معرض خطر بیشتری برای آسیب‌دیدگی در خانه هستید. برای بهبود ایمنی خود می توانید کارهای زیر را انجام دهید:
-
برای اجسام تیز مانند قیچی و چاقو از حفاظ ایمنی و سایر ابزارها استفاده کنید.
-
از دماسنج برای اندازه گیری دمای آب حمام یا شیر استفاده کنید.
-
هنگام دست زدن به وسایل داغ از دستگیره یا دستکش استفاده کنید.
-
برای ثبات بیشتر از واکر یا عصا استفاده کنید.
-
برای جلوگیری از زمین خوردن در تاریکی، چراغ های شب را نصب کنید.
-
وقتی هوا سرد است، دست ها و پاهای خود را با احتیاط ببندید.
چشم انداز بلند مدت چیست؟
اگر نوروپاتی به دلیل یک بیماری زمینه ای و قابل درمان باشد، ممکن است بتوانید با درمان مشکل بزرگتر نوروپاتی محیطی خود را متوقف کنید.
با این حال، اگر این مورد برای شما صادق نیست، می توانید با موفقیت علائم نوروپاتی محیطی خود را مدیریت کنید. با پزشک خود صحبت کنید تا بهترین درمان پزشکی را برای شما تعیین کند و گزینه های تکمیلی و خودمراقبتی را که می‌تواند مکمل مراقبت پزشکی باشد را بررسی کنید.
چگونه می توانم از نوروپاتی محیطی جلوگیری کنم؟
می توانید قدم هایی بردارید تا از نوروپاتی محیطی جلوگیری کرد و سبب کاهش خطر ابتلا به این موارد شد:
-
با پزشک خود در مورد خطر ژنتیکی و اقدامات لازم برای جلوگیری از شروع نوروپاتی ارثی صحبت کنید
-
سوال در مورد داروهایی که خطر نوروپاتی کمتری دارند
-
واکسینه شدن برای شرایطی مانند زونا که می تواند باعث نوروپاتی شود
-
درمان علت زمینه ای نوروپاتی، مانند مدیریت قند خون اگر دیابت دارید
-
ترک سیگار برای تقویت گردش خون سالم
-
اجتناب از کافئین برای بهبود خواب
تغذیه سالم برای جلوگیری از کمبود ویتامین و حمایت از سلامت عروق از اهمیت ویژه ای برخوردار است. داشتن یک رژیم غذایی متعادل که شامل تمام گروه های غذایی باشد بهترین راه برای شماست.
با این حال، بنیاد نوروپاتی محیطی فهرستی از برخی از مواد مغذی و ویتامین‌های خاص در غذای شما دارد که ممکن است در بهبود برخی علائم نقش داشته باشد.
اگر دیابت دارید، مراقب پاهای خود باشید. روزانه پاهای خود را بشویید و بررسی کنید و پوست را با لوسیون مرطوب نگه دارید.
در آخر
نوروپاتی محیطی نتیجه آسیب یک یا چند گروه از اعصاب است. تأثیر روی بدن شما بستگی به این دارد که کدام گروه عصبی آنطور که باید کار نمی کنند.
آسیب، بیماری سیستمیک و داروها همگی علل بالقوه هستند. با درمان دلیل زمینه ای نوروپاتی، می توانید شروع آن را به تاخیر بیندازید یا از بدتر شدن آن جلوگیری کنید. راهبردهای خودمراقبتی مانند برنامه ریزی روزانه می تواند به شما در مدیریت این بیماری و بهبود زندگی روزمره کمک کند.