اسپوندیلوآرتریت محوری (axSpA) یک شکل التهابی آرتریت است که ستون فقرات و مفاصل محوری در قفسه سینه و لگن را تحت تاثیر قرار می دهد. این وضعیت با کمردرد مزمن همراه است. برای اکثر افراد مبتلا به axSpA، درد صبح ها یا بعد از یک دوره استراحت بدتر می شود و اغلب با فعالیت هایی مانند کشش یا پیاده روی کاهش می یابد.
انواع axSpA
دو نوع اصلی axSpA وجود دارد:
اسپوندیلیت آنکیلوزان(AS) :
نوعی آرتریت است که باعث التهاب مزمن ستون فقرات و درد در پشت و باسن می شود. تست های تصویربرداری قادر به تشخیص آسیب استخوان ها و یا مفاصل ناشی از AS هستند.
اسپوندیلوآرتریت محوری غیر رادیوگرافیک (nr-axSpA):
این تشخیص زمانی داده میشود که فرد علائم اسپوندیلیت آنکیلوزان را داشته باشد اما در آزمایشهای تصویربرداری، مانند MRI یا اشعه ایکس، آسیبی به استخوانها یا مفاصل مشاهده نشود.
نزدیک به 1.5 میلیون نفر با axSpA زندگی می کنند. بیشتر آنها قبل از 45 سالگی تشخیص داده می شوند و میانگین شروع علائم از 28 سالگی شروع می شود.
تشخیص زودهنگام و دقیق برای دریافت درمان به موقع و موثر و بهبود نتایج دراز مدت ضروری است. تقریباً نیمی از افرادی که با axSpAتشخیص داده شده اند، پنج سال یا بیشتر برای تشخیص صبر می کنند، که می تواند منجر به آسیب غیرقابل برگشت به ستون فقرات ناشی از التهاب شود.
اگر کمردرد مزمن (سه ماه یا بیشتر) داشته اید، مهم است که به یک متخصص دردشناسی مراجعه کنید. پزشک متخصص علائم شما را بررسی میکند، شما را معاینه فیزیکی میکند و از ترکیبی از آزمایش خون و تصویربرداری برای تشخیص و شناسایی نوع axSpA استفاده میکند.
بررسی علائم
هیچ خودآزمایی یا آزمایش خانگی برای تشخیص اسپوندیلوآرتریت محوری وجود ندارد. با این حال، دانستن نشانههای axSpA میتواند به شما برای تشخیص علائم کمک کند. انتقال علائم قابل توجه به پزشک متخصص شانس شما را برای تشخیص زودهنگام و دقیق افزایش می دهد.
علائم شایع اسپوندیلوآرتریت محوری عبارتند از:
کمردرد مزمن:
کمردرد با شروع آهسته و مداوم اغلب اولین علامت axSpA است. ممکن است متوجه شوید که درد صبحها یا پس از یک دوره استراحت شدیدتر است و میتوانید با حرکاتی مانند کشش یا راه رفتن تسکین دهید.
خستگی:
درد مزمن اغلب منجر به خستگی جسمی و روحی می شود. درد اغلب می تواند خواب را مختل کند، که ممکن است باعث شود در طول روز احساس خستگی بیشتری نسبت به معمول داشته باشید.
درد پاشنه پا:
دردهای تیز و کوبنده در پاشنه یا کف پا که در اثر التهاب ایجاد می شود، به عنوان فاسیای کف پا شناخته می شود. نزدیک به 17 درصد از افراد مبتلا به axSpA نیز درد پاشنه پا را تجربه می کنند
انتزیت:
انتزیت التهابی در بدن است که در آن تاندون ها و رباط ها به استخوان می چسبند. بسیاری از افراد مبتلا به axSpA در پاها، لگن و زانوهای خود به دلیل التهاب روده دچار درد می شوند.
التهاب چشم:
درد چشم، تاری دید و حساسیت به نور با axSpA مرتبط است. التهاب چشم به طور ناگهانی ظاهر می شود و ممکن است از چند هفته تا سه ماه ادامه یابد.
درد مفاصل:
در آرتریت التهابی مانند axSpA، التهاب ممکن است تمام مفاصل بدن، به ویژه باسن، لگن، زانو و مچ پا را تحت تاثیر قرار دهد.
درد / اسهال شکم:
درد شکم و اسهال می تواند از علائم التهاب روده باشد. یک مطالعه نشان داد که 30 درصد از افراد مبتلا به axSpA همچنین دارای سندرم روده تحریک پذیر هستند که با ناراحتی گوارشی، اسهال و میل مکرر به تخلیه روده ها مرتبط است.
اسپوندیلوآرتریت محوری: علائم و عوارض
معاینه ی جسمی
هنگامی که برای تشخیص به پزشک مراجعه می کنید، آنها با مرور تاریخچه پزشکی، علائم و عوامل خطر (به عنوان مثال، سابقه خانوادگی) برای اسپوندیلوآرتریت محوری شروع می کنند. پس از آن معاینه فیزیکی انجام خواهد شد.
در طول معاینه فیزیکی، پزشک شما تحرک شما را ارزیابی میکند و به دنبال التهاب مفصل در ستون فقرات، لگن و باسن شما میگردد. ممکن است از شما بخواهد که بدن خود را به روشهای خاصی حرکت دهید (مثلاً انگشتان پا را دراز کنید، بدن خود را بلند کنید. در حالی که دراز کشیده اید، چانه خود را روی سینه قرار دهید) تا مشخص شود که حرکت شما چقدر تحت تأثیر قرار گرفته است و آیا این حرکات باعث درد شما می شود یا خیر.
آنها همچنین ممکن است یک ارزیابی عصبی برای ارزیابی عملکردهای حسی و حرکتی شما از جمله رفلکس ها و قدرت عضلانی شما انجام دهند.
آزمایش ها
برخی از آزمایشات خون وجود دارد که ممکن است نشان دهد که آیا فرد مبتلا به اسپوندیلوآرتریت محوری است یا خیر. این آزمایشات خون به دنبال موارد زیر است:
نشانگرهای التهابی: آزمایش خون می تواند نشانگرهای التهابی را که نشان دهنده التهاب در بدن هستند، شناسایی کند. آزمایشها ممکن است میزان رسوب گلبول قرمز (ESR)، سطح پروتئین واکنشگر C (CRP) و سطوح ویسکوزیته پلاسما (PV) را که همگی نشانگرهای رایج التهاب هستند، شناسایی کنند.
ژنتیک: سابقه خانوادگی اسپوندیلوآرتریت محوری یک عامل خطر برای ابتلا به این بیماری است. آزمایش خون می تواند تعیین کند که آیا شما حامل ژن HLA-B27 هستید یا خیر. ارتباط ژن با axSpA در بین گروه های قومی مختلف متفاوت است.
بیش از 95 درصد از سفیدپوستان مبتلا به axSpA حامل این ژن هستند، در حالی که تنها 80 درصد از مردم کشورهای مدیترانه ای و تنها 50 درصد از سیاهپوستان مبتلا به axSpA HLA-B27 مثبت هستند.
اگرچه آزمایش خون به تنهایی نمی تواند شواهد کافی برای تشخیص اسپوندیلوآرتریت محوری ارائه دهد، این نشانگرهای خونی می توانند به پزشک کمک کنند تا در مورد عوامل خطر شما اطلاعاتی کسب کنند.
تصویربرداری
به منظور تشخیص دقیق اسپوندیلوآرتریت محوری، پزشک شما باید آزمایشهای تصویربرداری را سفارش دهد تا ببیند آیا axSpA بر ستون فقرات و مفاصل شما تأثیر گذاشته است یا خیر.
این شامل:
اشعه ایکس:
اشعه ایکس آزمایش تصویربرداری استانداردی است که پزشک از آن برای بررسی آسیب استخوان در ستون فقرات و مفصل ساکروایلیاک استفاده می کنند. همراه با نشان دادن آسیب استخوان، تصاویر اشعه ایکس ممکن است نشان دهند که فضای مفصل در حال بزرگتر یا باریکتر شدن است و همجوشی استخوان را تشخیص میدهد. آسیب استخوان فقط در افراد مبتلا به اسپوندیلیت آنکیلوزان قابل تشخیص است. اشعه ایکس هیچ آسیبی به استخوان ها و مفاصل در افراد مبتلا به اسپوندیلوآرتریت محوری غیر رادیوگرافیک (nr-axSpA) را تشخیص نمی دهد.
توموگرافی کامپیوتری (CT) اسکن:
سی تی اسکن تصاویر دقیقی از قسمت های داخلی بدن، از جمله اندام ها و استخوان ها تولید می کند. برای تشخیص axSpA، از آنها برای تشخیص تغییرات ساختاری در استخوان، مانند فرسایش استخوان یا تشکیل جوش دادن استخوان جدید استفاده میشود.
تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) :
MRIامواج رادیویی را در بدن ارسال می کند تا تصاویری از بافت های نرم بدن تولید کند. ام آر آی می تواند التهاب را در بدن قبل از بروز هرگونه آسیبی به مفاصل یا استخوان ها تشخیص دهد. این به ویژه در تشخیص axSpA در مراحل اولیه بیماری موثر است. اگر nr-axSpA دارید، MRI ممکن است التهاب در بافت های نرم اطراف ستون فقرات و مفصل ساکروایلیاک شما را نشان دهد.
هنگام بررسی تصاویر، پزشک شما به دنبال علائم زیر می گردند:
-
ستون فقرات بامبو (مفاصل ستون فقرات که به هم می پیوندند و شبیه یک استخوان بلند می شوند)
-
فرسایش (ساییدگی) یا ضخیم شدن بافت های فیبری اطراف مفاصل، به ویژه در جایی که ستون فقرات به لگن می رسد.
-
کلسیفیکاسیون استخوان
-
از دست دادن غضروف بین مفاصل
-
وجود کیفوز غیر طبیعی (قوزپشت)
-
شکستگی ستون فقرات
-
تشخیص های افتراقی
تشخیص اسپوندیلوآرتریت محوری ممکن است دشوار باشد. برخی از افراد مبتلا به axSpA در ابتدا به اشتباه با بیماری دیگری مانند:
فیبرومیالژیا: یک اختلال درد مزمن همراه با درد اسکلتی عضلانی در سراسر بدن، خستگی، مه مغزی و ناراحتی عاطفی. تقریباً 4 میلیون بزرگسال به فیبرومیالژیا مبتلا هستند و زنان دو برابر بیشتر از مردان در معرض ابتلا هستند.
کمردرد مزمن: اگرچه این اولین و شایع ترین علامت axSpA است، کمردرد مزمن نیز یک تشخیص مستقل با تعدادی از علل مختلف است. اغلب به دلیل چیزی مکانیکی ایجاد می شود، به این معنی که در بخشی از کمر، مانند ستون فقرات، عضله، دیسک ها یا اعصاب آسیب دیده است.
آرتریت انتروپاتیک: یک بیماری التهابی که بر ستون فقرات و سایر مفاصل تأثیر می گذارد. معمولاً در افراد مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر و بیماری کرون رخ می دهد. علائم شامل کمردرد و سفتی مشابه با axSpA.13 است
هیپراستوز اسکلتی ایدیوپاتیک منتشر(DISH) :نوعی آرتریت که باعث سفت شدن تاندون ها و رباط های اطراف ستون فقرات می شود و باعث درد، سفتی و کاهش دامنه حرکتی می شود. این اختلال اسکلتی همچنین می تواند باعث تشکیل استخوان جدید و غیرعادی در ستون فقرات و اطراف مفاصل دیگر بدن شود.
هنگامی که به پزشک خود مراجعه می کنید، علائم خود را به وضوح و آشکارا در میان بگذارید. سابقه پزشکی و سابقه خانوادگی خود را به اشتراک بگذارید، به خصوص اگر سابقه خانوادگی شامل axSpA یا سایر اشکال آرتریت دارید.
خلاصه
اسپوندیلوآرتریت محوری یک بیماری روماتولوژیک است که بر ستون فقرات و مفاصل محوری تأثیر می گذارد. از طریق معاینات فیزیکی، آزمایشهای تصویربرداری و آزمایشهای خون خاصی میتوان آن را تشخیص داد. از آنجایی که کمردرد مزمن یکی از علائم اولیه axSpA است، ممکن است این بیماری به اشتباه تشخیص داده شود.
اگر کمردرد مداوم را تجربه کرده اید، با پزشک خود صحبت کنید. تشخیص زودهنگام اسپوندیلوآرتریت محوری کلید دریافت درمان و جلوگیری از آسیب بیشتر به استخوان ها و مفاصل است. زندگی با درد مزمن می تواند دشوار باشد، اما مداخله و درمان زودهنگام می تواند به کاهش درد و التهاب شما و بهبود کیفیت کلی زندگی شما کمک کند.