علل، علائم و درمان سردرد نخاعی

سردرد نخاعی یک سردرد بسیار شدید است. زمانی رخ می دهد که مایع مغزی نخاعی (مایع نخاعی که مغز را احاطه کرده) از مننژها (بافتی که مغز و نخاع را احاطه کرده است) نشت می کند.

این نشت میزان مایع اطراف مغز را کاهش می دهد. این نشت می تواند باعث کشش دردناک بافت ها و اعصابی شود که از مغز حمایت می کنند.

سردردهای ستون فقرات معمولا از چند ساعت تا چند روز طول می کشد. این سردردها زمانی که فرد دراز کشیده احساس بهتری دارد و در حالت نشستن یا ایستادن بدتر می شود. آنها همچنین به عنوان سردردهای پس از سوراخ شدن دورال و سردردهای اپیدورال شناخته می شوند.

سردردهای نخاعی یک عارضه نسبتاً شایع در کسانی است که تحت فشار نخاعی (پنکسیون کمری) یا بی حسی نخاعی قرار می‌گیرند. هر دو روش نیاز به سوراخ شدن غشایی دارند که طناب نخاعی و در قسمت تحتانی ستون فقرات، ریشه های عصبی کمری و ساکرال را احاطه کرده است.

در حین ضربه زدن به نخاع، نمونه ای از مایع مغزی نخاعی از کانال نخاعی خارج می شود. در طی بی حسی نخاعی، دارو به کانال نخاعی تزریق می شود تا اعصاب نیمه پایینی بدن بی حس شود. اگر مایع نخاعی از محل سوراخ کوچک نشت کند، ممکن است دچار سردرد نخاعی شوید.

بیشتر سردردهای نخاعی - که به عنوان سردردهای پس از سوراخ شدن دورال نیز شناخته می شوند - خود به خود و بدون درمان برطرف می شوند. با این حال، سردردهای ستون فقرات شدید که 24 ساعت یا بیشتر طول می کشد ممکن است نیاز به درمان داشته باشند.

علائم

سردرد نخاعی در عرض 5 روز پس از ضربه زدن به ستون فقرات ایجاد می شود. معمولاً در عرض 1 تا 2 روز پس از ضربه زدن به ستون فقرات رخ می دهد. علائم سردرد نخاعی عبارتند از:

• سردرد شدید مبهم یا ضربان دار که از جلو یا پشت سر شروع می شود و شدت آن از خفیف تا بسیار شدید متغیر است
• سردرد درد که هنگام نشستن یا ایستادن افزایش می یابد و با دراز کشیدن کاهش می یابد یا از بین می رود
• سردرد هنگام سرفه، عطسه یا زور زدن بدتر می شود
• گردن درد یا سفتی گردن
• گرفتگی گردن
• صدای زنگ در گوش (وزوز گوش)
• حالت تهوع، استفراغ

• سرگیجه
• از دست دادن شنوایی
• تاری یا دوبینی
• حساسیت به نور (فوتوفوبیا)
• تشنج

علل

سردردهای نخاعی ناشی از نشت مایع نخاعی از طریق سوراخ در غشاء (دورا ماتر) است که طناب نخاعی را احاطه کرده است. این نشت، فشار وارد شده توسط مایع نخاعی به مغز و نخاع را کاهش می‌دهد که منجر به سردرد می‌شود.

این عارضه ممکن است  هنگامی که پزشک برای تشخیص بیماری و بیهوشی استفاده می کنند، مانند زمانی که زنان باردار در حین زایمان اپیدورال می کنند، ایجاد شود.

سردردهای نخاعی معمولاً در عرض 48 تا 72 ساعت پس از ضربه زدن نخاعی یا بی حسی نخاعی ظاهر می شوند.

گاهی اوقات بی حسی اپیدورال ممکن است منجر به سردرد نخاعی نیز شود. اگرچه بی حس کننده اپیدورال درست خارج از غشایی که نخاع را احاطه کرده است تزریق می شود، اما در صورت سوراخ شدن ناخواسته غشاء، سردرد نخاعی ممکن است.

در حین پونکسیون کمری، پزشک یک سوزن را به کانال نخاعی در قسمت تحتانی کمر وارد می کند تا بیهوشی ارائه کند یا نمونه ای از مایع مغزی نخاعی را خارج کند. گاهی اوقات مایع نخاعی از سوراخ ریز ایجاد شده توسط سوزن به بیرون نشت می کند. از دست دادن مایعات، تعادل مایعات اطراف مغز را کاهش می دهد. اعصاب و بافت های اطراف کشیده می شوند که منجر به سردرد می شود.

عوامل خطر

عوامل خطر سردرد ستون فقرات عبارتند از:

• بین 18 تا 30 سال بودن
• زن بودن
• باردار بودن
• داشتن سابقه سردردهای مکرر
• انجام اقداماتی شامل استفاده از سوزن های بزرگتر یا سوراخ های متعدد در غشایی که طناب نخاعی را احاطه کرده است.
• داشتن توده بدنی کوچک

سردرد نخاعی چگونه تشخیص داده می شود؟

پزشک بر اساس سابقه و علائم بیمار سردرد نخاعی را تشخیص می دهد. اگر در عرض 14 روز ضربه نخاعی داشته باشد، تشخیص اغلب واضح است. در این صورت معمولاً نیازی به آزمایش نیست.

در افرادی که ضربه ستون فقرات نداشته اند، پزشکان معمولاً از آزمایش های تصویربرداری به نام تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) برای تشخیص منبع سردرد استفاده می‌کنند. این آزمایش‌ها به پزشک امکان می‌دهد مغز و نخاع را ببیند تا نشانه‌های نشت مایعات نخاعی را جستجو کند.

سردرد نخاعی چگونه مدیریت یا درمان می شود؟

برای مدیریت بیشتر سردردهای ستون فقرات، پزشکان توصیه می کنند:

• دراز کشیدن
• نوشیدن مایعات زیاد، از جمله نوشیدنی های حاوی کافئین (قهوه، چای و برخی نوشابه های گازدار)
• مصرف مسکن های بدون نسخه مانند ایبوپروفن

گاهی اوقات این اقدامات باعث تسکین درد نمی شود. اگر سردرد نخاعی بیش از چند روز طول بکشد، پزشک ممکن است روشی به نام پچ خونی اپیدورال را توصیه کند. طی این روش مقدار کمی از خون به فضای سوراخ وارد می‌شود تا لخته‌ای را تشکیل دهد و سوراخ بسته شود، در نهایت سردرد شما تسکین پیدا خواهد کرد.

در موارد بسیار نادر، پزشکان از جراحی برای بستن سوراخی که مایع نخاعی در آن نشت می کند، استفاده می کنند.