با دو واژه «روان» و «تن»، دردهای اختلال روان تنی به علائم فیزیکی واقعی گفته می شوند که با ذهن ایجاد می شوند.
برخلاف هیپوکندریا یا خودبیمار انگاری که بیمار مبتلا به آن دچار ترس مزمن از بیماری است و تصور می کند دردهای جزئی نشانه ای از یک بیماری سخت هستند.افرادی که دچار دردهای اختلال روان تنی هستند، اغلب دچار دردهای جسمی واقعی و ناتوان کننده می شوند.با این حال، پس از معاینه پزشک وجود هیچ گونه بیماری یا مشکلی تایید نمی شود و فرد کاملا سالم است.
علائم یا ویژگی های دردهای روان تنی Psychosomatic Pain
درد روان تنی یا سایکو سوماتیک Psychosomatic Pain به عنوان درد روانزا psychogenic pain یا اختلال درد ناشی از استرس و اضطراب روانشناسی psychological شناخته می شود و مشخصه آن درد مزمن در بیش از یک منطقه است که چندین ماه تا چندین سال ادامه داشته باشد.اختلال درد سایکوسوماتیک مشخصات زیر را دارد:
-
درد توسط یک وضعیت پزشکی قابل توضیح نیست.
-
درد باعث ناراحتی جدی یا اختلال یا هر دو در مناطق مختلف بدن یا قابلیت های فردی میشود.
-
در آغاز، قوت، تشدید و افزایش شدت علایم با عوامل روانی ایجاد می شود.
-
شکایت از درد عمدی یا غیر واقعی نیست و به علت هر گونه اختلال روانی مانند خلق و خو و اختلال اضطراب یا هر شکل دیگری از اختلالات روانی ایجاد نشده است.
مطالعاتی که از وجود دردهای روان زا یا سایکوژنیک Psychogenic Pain حمایت می کنند
شواهد نشان می دهد که درد جسمانی تجربه شده توسط کودکان دارای شدت برابر با یک بزرگسال است. تفاوت در گروه های قومی نژادی، برتری در مورد دردهای سایکوسوماتیک را نشان داده است. علاوه بر این ارتباط قوی بین جنسیت و درد یافت شده است. در بسیاری مطالعات مشخص شد که زنان بیشتر از مردان از دردهای روان تنی رنج می برند و بیشتر به دنبال درمان هستند. همچنین مشخص شده که کودکان اغلب از دردهای سایکوسوماتیک در ناحیه شکم و سر شکایت دارند. با این حال با افزایش سن مکان درد فرق کرده و در مکان های متنوع و با شدت بیشتر آن را تجربه می کنند.
انواع دردهای روان تنی یا سایکوسوماتیک
درد سایکوسوماتیک یا روان تنی می تواند انواع متفاوتی داشته باشد و در هر قسمت بدن ایجاد شود. تجربه درد می تواند موضعی و در یک منطقه باشد یا به تمام بدن تعمیم پیدا کند. علاوه بر این ممکن است درد از یک قسمت شروع شده و به سایر نقاط بدن گسترش پیدا کند.برخی از نقاط مشترک در بدن عبارتند از:
- سر درد
- بدن درد
-کمر درد
-شکم درد
-درد در هنگام مقاربت
- چرخه قاعدگی دردناک
- درد بازو
بسیاری از پزشکان *فیبروملاژیا fibromyalgia و سندرم درد مزمن را به عنوان دردهای روان تنی در نظر می گیرند.
انواع اختلال سایکوسوماتیک
اختلال سایکوسوماتیک یا روان‌تنی معمولا بسته به دلیل آن به شکل‌های مختلفی در بدن فرد بروز می‌کند. در ادامه انواع مختلفی از این اختلال را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
اختلال تبدیلی:در بسیاری از موارد اختلال روان‌تنی به صورت دردهای مزمن و شدید در بدن فرد بروز پیدا می‌کند که در اثر فشارهای روحی ایجاد شده است. به این ترتیب حالات روحی فرد روی کاهش یا افزایش این دردهای مزمن نقش کلیدی ایفا می‌کنند.
مطالعات انجام شده نشان می‌دهد که در بسیاری از افراد افسردگی با دردهای مزمنی در نواحی مختلف بدن همراه است. این دردها با بهبود حالات روحی فرد معمولا کمتر می‌شوند، اما در حالت کلی بهبود اختلالات روان‌تنی اندکی زمانبر هستند.
اختلال هیپوکندریا:افرادی که به این نوع از اختلال سایکوسوماتیک به نام خودبیمارانگاری یا هیپوکندریا مبتلا هستند، هر درد کوچکی را به یک بیماری سخت و صعب‌العلاج نسبت می‌دهند. هر چند نشانه‌های چندانی از این بیماری‌ها در آن‌ها وجود نداشته باشد.
اختلال سایبر کندریا:سایبر کندریا در حقیقت نوعی تلقین است. به این ترتیب که فرد با مطالعه و آگاهی از نشانه‌های یک بیماری، به خود تلقین می‌کند که این نشانه‌ها را دارد. به این ترتیب تصور می‌کند که به این بیماری دچار شده است. با تصور بیماری و افزایش اضطراب نیز معمولا نشانه‌ها بیشتر می‌شوند و فرد را دچار این اختلال می‌کنند.
هر چند در حالت کلی کسب اطلاعات و داشتن آگاهی در مورد بیماری‌های مختلف در بسیاری از موارد می‌تواند مفید باشد. اما عدم استفاده صحیح از دانش می‌تواند در بلند مدت برای این گروه از افراد مشکل ساز شود.
اختلال جسمانی سازی:در بسیاری از موارد پزشک معالج فردی که به اختلال روان‌تنی مبتلا شده است، بعد از مطالعه در فرد هیچ دلیل فیزیولوژیکی برای بیماری پیدا نمی کند. از این رو مشخص میشود که حالات روانشناختی او به صورت مشکلات فیزیولوژیکی در او بروز کرده است.
در افرادی که به این اختلال مواجه هستند، معاینه ها و آزمایش ها وجود مشکل خاصی را در فرد نشان نمی‌دهند. در حالی که بیمار مدام از مشکلات جسمی خود در حال شکایت است. در این حالت است که گفته میشود اختلالات روانشناختی خود را به صورت جسمانی شدن بروز داده‌ند.
آیا راهی برای کنترل اختلالات روان‌تنی وجود دارد؟
اختلالات روان‌تنی یا سایکوسوماتیک معمولا نوعی واکنش دفاعی هستند که از سمت بدن و بسته به شرایط بروز پیدا می‌کنند. بنابراین تنها راه برای کنترل آن‌ها دوری از شرایط تنش‌زا و کنترل استرس به شکل موثر است. به این ترتیب آرامش ذهنی فرد نیز بیشتر میشود و هنگام مواجهه با شرایط بحرانی نیز بهتر ظاهر میشود.