از استخوان کتف یک زائده استخوانی به نام آکرومیون به سمت بالا و جلو حرکت میکند. از اتصال آکرومیون و استخوان ترقوه (کلاویکل) مفصل آکرومیوکلاویکولار (Acromioclavicular) بین استخوانهای ترقوه و کتف دقیقا در بالای شانه تشکیل میشود.
در تصویر زیر این مفصل نشان داده شده است:
به دلیل جایگاه و عملکرد این مفصل، نسبت به هر دو آسیب حاد و مزمن بسیار آسیب پذیر است. از جمله آسیبهای حاد میتوان به سقوط مستقیم فرد به روی شانه، ورزش های شدید و افتادن از دوچرخه اشاره کرد. همچنین اکر آسیب های کوچکتر تکرار شوند، یا فرد کاری را که نیاز به بالا نگه داشتن بازو بالاتر از سطح سر به مدت طولانی انجام دهد میتواند باعث تروما (آسیب فیزیکی) در محل مفصل شود. اگر پس از این صدمات درد به صورت مزمن دربیاید میتواند مقدمات آرتریت این مفصل را فراهم کند.
بیماری که درد مفصل آکرومیوکلاویکولار دارد، در زمان بردن دست به سمت دیگر سینه احساس درد میکند. در بسیاری از مواقع بیمار قادر به خوابیدن روی شانه مبتلا نیست و در بعضی مواقع پس از بیدار شدن احساس خشکی مفصل میکند. در معاینات فیزیکی ممکن است بزرگ شدن مفصل دیده شود. همچنین دور کردن دست از بدن و به سمت جلو آوردن شانه ممکن است باعث افزایش درد شود.
یکی از مانورهای تشخیصی خم کردن دستی است که درد شانه دارد، به صورتی که کف دست روی شانه مقابل قرار بگیرد و ساعد دست با زیر چانه در تماس باشد. بیماران با اختلال عملکرد مفصل آکرومیوکلاویکولار در این مانور احساس درد شدید میکنند و اغلب قادر به انجام دوباره آن نیستند. همچنین اگر اختلال در لیگامانهای این مفصل وجود داشته باشد، این ماور اغلب ناپایداری مفصل را نشان میدهد.
تصویربرداری در تزریقات مدیریت درد
به طور کلی موفقیت بلاکهایی که برای کنترل و درمان سندرمهای درد انجام میشوند به دقت تزریق بستگی دارد. دو نوع کلی انجام تزریقات استفاده از آناتومی سطحی برای مشخص کردن محل تزریق (روش بلایند) و استفاده از تصویربرداری همزمان هستند.
در روش بلایند به دلیل آن که ساختارهای داخلی در هنگام تزریق دیده نمیشوند امکان اشتباه قرار گرفتن محل سوزن بیشتر است. این روشها به عنوان روشهای کلاسیک انجام تزریق شناخته میشوند و به مرور زمان به دلیل افزایش دقت تصویربرداریهای مختلف امروزه کمتر مورد استفاده قرار میگیرند.
استفاده از تصویربرداری همزمان به پزشک اجاره میدهد تا آناتومی ناحیه تزریق را قبل از ورود سوزن بررسی کند و تزریق دقیقتری انجام دهد که باعث کمتر اذیت شدن بیمار حین انجام تزریق، بلاک با کیفیتتر و طولانیتر، کاهش مقدار داروی مورد نیاز برای تزریق و کاهش عوارض جانبی میشود. از تصویربرداریهایی که به صورت گسترده برای انجام بلاکهای مختلف از آنها کمک گرفته میشود میتوان به سونوگرافی، فلوروسکوپی و CT Scan اشاره کرد.
برتریهای تصویربرداری سونوگرافی
از بین تصویربرداریهایی که برای انجام بلاک استفاده میشوند، تصویربرداری سونوگرافی از همه در دسترستر است و به دلیل نبودن پرتوهای یونیزان در این تصویربرداری و عدم نیاز به تزریق ماده حاجب ریسک کمتر نسبت به بقیه دارد. تصویربرداری سونوگرافی توانایی نشان دادن عروق محل تزریق را دارد و میتوان از آن برای جلوگیری از تزریق داخل عروقی استفاده کرد.
علاوه بر توانایی نشان دادن عروق، دستگاه سونوگرافی با نشان دادن اعصاب و دیگر ساختارهای بافت نرم ناحیه حین انجام تزریق امکان تزریق دقیقتر و موثرتر با عوارض جانبی کمتر را فراهم میکند. یک برتری دیگر تصویربرداری سونوگرافی به تصویربرداری فلوروسکوپی نبود پرتوهای یونیزان است و امکان استفاده از این تصویربرداری برای خانمهای حامله نیازمند تزریق وجود دارد.
لازم به ذکر است که در افرادی که علت جراحی یا به صورت مادرزادی آناتومی به هم ریخته و غیرطبیعی دارند یا اضافه وزن شدید دارند (به دلیل عدم عبور مناسب امواج فراصوت از بافت چربی) ممکن است بسته به نظر پزشک نوع تصویربرداری برحسب بیمار متفاوت باشد.
کاربردها
از این تزریق برای تشخیص و درمان دردهای شانه استفاده میشود. کاربرد تشخیصی به این صورت است که اگر بعد از تزریق درد بیمار کاهش یافت یعنی علت درد بیمار التهاب مفصل بوده است و نیازی به ادامه فرآیندهای تشخیصی و بررسی دیگر ساختارهای شانه نیست.
کاربرد درمانی این تزریق برای دردهای ناشی التهاب این مفصل است. در هر دو نوع التهاب حاد یا مزمن یا آرتریت این مفصل میتوان با انجام این تزریق درد را کنترل کرد، سرعت بهبودی را افزایش داد و از پیشرفت کردن بیماری جلوگیری کرد.
ممنوعیتها
در افرادی که به دلیل بیماریای دیگر (مانند بیماری قلبی) داروهای ضد انعقاد مصرف میکنند باید تحت نظر پزشک مدتی دارو قطع شود تا خطر خونریزی بعد از تزریق کاهش یابد.
در صورت اختلال انعقادی به دلیل بیماری بسته به نظر پزشک و پس از انجام آزمایشات لازم میتوان در صورت صلاحدید پزشک این تزریق را انجام داد.
تزریق در محلی که عفونت پوستی فعال وجود دارد یا در صورت عفونت سیستمیک بدن باید تا بعد از درمان عفونت عقب انداخته شود.
این تزریق نباید برای افرادی که در مسیر عبور سوزن تومور دارند انجام شود. در افرادی که به دلیل جراحی یا مادرزادی آناتومی ناحیه بهم ریخته است این تزریق باید با دقت بیشتری انجام شود.
نحوه انجام تزریق
برای داروهای تزریق معمولا از داروهای بیحسی یا کورتیکواستروئیدها (دارو های ضد التهابی) برای کاهش درد و التهاب استفاده میشود. در این روش سوزن از سمت بالا و جلوی شانه به سمت مفصل آکرومیوکلاویکولار هدایت میشود. بیمار به حالت خوابیده به پشت قرار میگیرد، سپس پزشک با لمس استخوانهای شانه و تصویربرداری سونوگرافی محل تزریق را مشخص میکند. بعد از مشخص کردن محل ورود سوزن، پوست بیمار با بتادین استریل میشود. سپس سوزن وارد بافت میشود و بعد از تنظیم کردن محل نوک سوزن داخل بافت تحت تصویربرداری همزمان سونوگرافی تزریق انجام میشود.
نحوه انجام تزریق:
تصویر سونوگرافی نشان دهنده مفصل (AC Joint):
تصویر سونوگرافی نشان دهنده سوزن (ستاره) در محل مفصل:
بررسیهای بعد از تزریق
تمام بیماران بعد از انجام تزریق از جهت بررسی اثربخشی بلاک و بروز عوارض جانبی احتمالی تزریق تحت نظر قرار میگیرند. با اینکه اکثر بیماران بعد از انجام بلاک بیدردی پیدا میکنند، بعضی از بیماران افزایش درد موقتی بعد از انجام بلاک را تجربه میکنند که به دلیل ورود سوزن به بافت است و همراه با درد اصلی بیماری بعد از مدت کوتاهی از بین میرود. به بیماران توصیه میشود تا در صورت افزایش درد و یا تب که میتواند نشانه عفونت باشد به پزشک مراجعه کنند.
عوارض جانبی احتمالی
احتمال درست نبودن محل سوزن و عوارض ناشی از آن به دلیل استفاده از تصویربرداری همزمان سونوگرافی، به ندرت اتفاق میافتند.
ایجاد عفونت بعد از تزریق نادر است (و در افراد با نقص ایمنی مانند افراد مبتلا به ایدز یا سرطان یا دیابت که قند خونشان تحت کنترل نیست بیشتر اتفاق میافتد) و میتوان با استفاده از وسایل استریل و شستن محل تزریق با بتادین قبل از ورود سوزن به راحتی جلوی آن را گرفت.
دیگر عارضه این بلاک میتواند ایجاد کبودی یا هماتوم (تجمع خون در بافت) باشد که به دلیل پرخون بودن بافت محل تزریق اتفاق میافتد. اما میتوان با وارد کردن فشار بعد از انجام بلاک روی محل تزریق جلوی این عوارض را گرفت. استفاده از سوزنهای نازک هم باعث کاهش احتمال تشکیل هماتوم میشود. همچنین میتوان از پکهای سرمازا استفاده کرد. این پکها درد بعد از تزریق را هم کاهش میدهند.