بلاک عصب رادیال (Radial) در مچ دست تحت گاید سونوگرافی
بلاک عصب به معنی مسدود کردن انتقال‌های پیام درد با استفاده از تزریق مواد بی‌حسی (در بلاک موقتی) و مواد تخریب کننده عصب (در بلاک دائمی) گفته می‌شود. در مواردی داروهای ضد التهابی نیز به محل عصب تزریق می‌شوند که باعث کاهش التهاب عصب و شروع فرآیند بهبودی می‌شوند.
آناتومی عصب رادیال
در کنار گردن شبکه عصبی‌ای به نام شبکه عصبی بازویی قرار دارد. شبکه عصبی بازویی، از به هم رسیدن چندین عصب نخاعی گردنی (اعصابی که مستقیما از نخاع گردنی خارج می‌شوند) در کنار گردن تشکیل می‌شود. از این شبکه عصبی در نهایت سه تنه عصبی خارج می‌شود که از زیر استخوان ترقوه به سمت دست حرکت می‌کنند و عصب‌دهی حسی و حرکتی گردن و شانه و تمامی دست را بر عهده دارند. یکی از این سه شاخه نهایی عصب رادیال است.
عصب رادیال بعد از ورود به بازو به سمت پشت بازو حرکت می‌کنند، از جلو آرنج عبور می‌کند و تا پشت دست ادامه دارد. این عصب در مسیر خود شاخه‌های متعددی دارد که حس نواحی پشت بازو و ساعد و دست را تامین می‌کند و مسئولیت حرکت باز کردن انگشتان و آرنج را بر عهده دارد.
در تصویر زیر عصب رادیال (هایلایت سبز) و شاخه‌های آن نشان داده شده‌است:
در تصویر زیر ناحیه عصب‌دهی شده توسط عصب رادیال نشان داده شده‌است (رنگ سبز):
در تصویر زیر شاخه حسی انتهایی عصب رادیال در مچ دست نشان داده شده‌است:
برتری‌های تصویربرداری سونوگرافی
در گذشته به دلیل عدم دسترسی به تصویربرداری‌های همزمان حین تزریق، اکثر تزریقات مدیریت درد با استفاده از مشخص کردن ساختارهای آناتومیک بدن با لمس محل تزریق انجام می‌شدند. عیب این روش‌ها دقت پایین آن‌ها در مشخص کردن محل دقیق تزریق و امکان اشتباه قرار گرفتن سوزن داخل بدن (به دلیل عدم مشاهده آن با تصویربرداری همزمان) است.
در حال حاضر از تصویربرداری‌های همزمان بسیاری مانند فلوروسکوپی، سونوگرافی و CT Scan برای مشاهده ساختارهای داخلی بدن و هدایت سوزن به سمت هدف استفاده می‌شود. تصویربرداری سونوگرافی یکی از در دسترس‌ترین روش‌های انجام تصویربرداری همزمان حین تزریقات است. سونوگرافی برتری‌هایی نسبت به دیگر روش‌ها دارد که از بین آن‌ها می‌توان به مشاهده عروق حین تزریق و جلوگیری از تزریق داخل عروقی و عدم تابش پرتوهای یونیزان به بیمار (تصویربرداری با پرتوهای یونیزان مانند فلوروسکوپی در خانم‌های باردار ممنوع است) اشاره کرد.
همچنین پزشک می‌تواند با مشاهده ساختارهای داخل قبل از تزریق، روش مناسب را برای بیمار انتخاب کند. استفاده از تصویربرداری همزمان دقت و موفقیت تزریق را بالا می‌برد، عوارض جانبی احتمالی را به شدت کاهش می‌دهد و به دلیل بالاتر رفتن دقت تزریق، میزان داروی مورد نیاز برای اثربخشی تزریق کاهش پیدا می‌کند. به دلیل عدم عبور مناسب امواج فراصوت از بافت چربی در افراد با چاقی شدید معمولا از نوع دیگری از تصویربرداری استفاده می‌شود.
کاربردها
بلاک عصب رادیال برای تشخیص و درمان دردهای دست کاربرد دارد. کاربرد تشخیصی به این صورت است که اگر بعد از انجام بلاک درد بیمار کنترل شد یعنی این عصب در ایجاد درد برای بیمار نقش داشته است یا پیام‌های درد را منتقل می‌کرده است. دیگر کاربرد این بلاک ایجاد بی‌حسی برای اعمال جراحی پشت دست است. در تصویر زیر پارگی پشت انگشت اشاره نشان داده شده‌است که برای ایجاد بی‌حسی برای ترمیم این ضایعه با جراحی می‌توان از بلاک عصب رادیال استفاده کرد:
دیگر استفاده بلاک عصب رادیال در کنترل دردهای حاد و اورژانسی مانند دردهای ناشی از سرطان دست است. در بیمارانی که به دلیلی مانند سرطان نیاز به انجام این بلاک می‌کنند اما دردشان بعد از مدتی دوباره عود می‌کند، می‌توان از بلاک دائمی (تخریب عصب) استفاده کرد. برای پیشبینی مقدار بی‌دردی بعد از بلاک دائمی و مقدار اختلال حرکتی بعد از آن، ابتلا چند بلاک موقتی انجام می‌شود تا بتوان اثر بلاک دائمی را پیشبینی کرد.
ممنوعیت‌ها
در بیماران با اختلال انعقادی (به دلیل مصرف دارو و یا بیماری) باید قبل از انجام تزریق اختلال را برطرف کرد. در مواردی که اختلال انعقادی به علت دارو باشد (مانند افرادی که داروهای قلبی مصرف می‌کنند) باید با صلاح دید پزشک این داروها قبل از انجام تزریق قطع شوند.
در صورت ابتلا بیمار به ضعف سیستم ایمنی (افراد مبتلا به دیابت، سرطان، ایدز، مصرف طولانی کورتیکواستروئیدها) باید در پیگیری‌ها به دنبال نشانه‌های عفونت گشت تا در صورت بروز درمان شود. تزریق در صورت ابتلا بیمار به عفونت محل تزریق و یا عفونت گسترده در بدن ممنوع است و باید بعد از درمان عفونت انجام شود.
نحوه انجام بلاک
برای انجام بلاک عصب رادیال سوزن از زیر سمت خارجی مچ دست، در سمت جلویی مچ، با تصویربرداری همزمان سونوگرافی به سمت این عصب هدایت می‌شود. بیمار به حالت خوابیده به پشت قرار می‌گیرد و دست خود کنار بدن قرار می‌دهد تا کف دست بالا قرار بگیرد. بعد از قرارگیری بیمار در حالت مناسب پروب سونوگرافی روی مچ بیمار، قرار می‌گیرد و محل ورود سوزن با کمک تصویربرداری و لمس استخوان‌های مچ و لمس شریان رادیال (که دقیقا در مجاورت عصب رادیال قرار دارد) مشخص می‌شود. در نهایت سوزن با کمک تصویربرداری همزمان سونوگرافی وارد بافت می‌شود و تزریق انجام می‌شود.
نحوه مشخص کردن محل ورود سوزن:
تصاویر سونوگرافی نشان دهنده عصب رادیال (هایلایت سبز) و شریان رادیال (ناحیه قرمز/زرد) در مجاورت آن:
نحوه انجام بلاک:
عوارض جانبی احتمالی و روش‌های پیشگیری
تمام بیماران بعد از انجام تزریق تا مدتی تحت نظر قرار می‌گیرند تا اثربخشی تزریق ارزیابی شود و از اتفاق نیافتادن عوارض جانبی احتمالی اطمینان حاصل شود. به دلیل وجود عروق بسیار در بافت محل تزریق ممکن است هماتوم (تجمع خون در بافت) ایجاد شود. برای جلوگیری از تشکیل هماتوم می‌توان از سوزن‌های نازک، گذاشتن پک‌های سرد روی محل تزریق تا 20 دقیقه و یا فشار دادن محل ورود سوزن بعد از تمام شدن تزریق استفاده کرد.
با کمک تصویربرداری همزمان سونوگرافی و مشاهده سوزن در تمام طول مدت تزریق، آسیب دیدن ساختارهای مجارو مانند شریان و وریدهای ناحیه، تزریق داخل عروقی (که می‌تواند باعث مسمومیت بیمار شود) و آسیب دیدن عصب توسط نوک سوزن به ندرت اتفاق می‌افتد و می‌توان از این گونه عوارض جلوگیری کرد. این بلاک جزو بلاک‌های امن است و عوارض جدی تقریبا هیچگاه اتفاق نمی‌افتند.
دیگر عارضه احتمالی این تزریق افزایش درد موقتی است که در بعضی از بیماران اتفاق می‌افتد و به دلیل ورود سوزن به بافت است و خود به خود بهبود پیدا می‌کند. عفونت محل تزریق به ندرت و اکثرا در بیماران با نقص سیستم ایمنی (دیابت، سرطان، ...) اتفاق می‌افتد و به دلیل انجام پروسیجر به صورت استریل نادر است.