بلاک شبکه عصبی کمری (Lumbar plexus) با روش وینی (Winnie)
بلاک عصب به معنی مسدود کردن انتقال های پیام درد با استفاده از تزریق مواد بی حسی (در بلاک موقتی) و مواد تخریب کننده عصب (در بلاک دائمی) گفته می شود. در مواردی دارو های ضد التهابی نیز به محل عصب یا داخل مفصل تزریق می شوند که باعث کاهش التهاب عصب و شروع فرآیند بهبودی می شوند.
آناتومی شبکه عصبی کمری
اعصابی که مستقیما از نخاع خارج می شوند اعصاب نخاعی نام دارند. اعصاب نخاعی کمری بعد از خارج شدن از نخاع در ستون فقرات دوباره به یک دیگر می پیوندند و شبکه عصبی کمری را تشکیل می دهند. از این شبکه عصبی شاخه های مختلفی خارج می شوند که به قسمت پایینی شکم، کشاله ران و ران ها عصب دهی می کنند. این اعصاب در تصویر زیر با هایلایت سبز نشان داده شده اند:
کاربردها
بلاک شبکه عصبی کمری برای تشخیص و درمان درد های پایین شکم، کشاله ران و ران کاربرد دارد. کاربرد تشخیصی به این صورت است که اگر بعد از انجام بلاک درد بیمار کنترل شد یعنی این شبکه عصبی بلاک شده در ایجاد درد برای بیمار یا انتقال پیام های درد نقش داشته است. دیگر کاربرد این بلاک عصبی برای ایجاد بی درد حین جراحی های اندام تحتانی مانند ترمیم پارگی یا برداشتن ضایعات است.
در صورتی که برای کنترل درد نیاز به انجام بلاک دائمی باشد (مانند افراد مبتلا به سرطان یا دردهای دائمی) می توان با انجام بلاک موقتی، میزان بی دردی و اختلال عصبی بعد از انجام بلاک دائمی را پیشبینی کرد. می توان از بلاک این عصب برای کنترل درد های حاد و اورژانسی مانند درد شکستگی استخوان، درد ناشی از سرطان و یا درد ناشی از هرپس زوستر (زونا) استفاده کرد. یکی از کاربرد های این بلاک درمان التهاب اعصاب شبکه کمری ناشی از عفونت ویروسی یا دیابت است.
برتری اصلی روش وینی این موضوع است که با این روش می توان با قرار دادن کاتتر (لوله ای بسیار نازک برای تزریق دارو) دارو های بی حسی را به صورت مداوم به بیمار تزریق کرد. به این دلیل، این روش انجام بلاک شبکه عصبی کمری برای بی حسی حین اعمال جراحی پا ها استفاده می شود.
ممنوعیت ها
در بیماران با اختلال انعقادی (به دلیل مصرف دارو و یا بیماری) باید قبل از انجام تزریق اختلال را برطرف کرد. در مواردی که اختلال انعقادی به علت دارو باشد (مانند افرادی که دارو های قلبی مصرف می کنند) باید با صلاح دید پزشک این دارو ها قبل از انجام تزریق قطع شوند.
در صورت ابتلا بیمار به ضعف سیستم ایمنی (افراد مبتلا به دیابت، سرطان، ایدز، مصرف طولانی کورتیکواستروئید ها) باید در پیگیری ها به دنبال نشانه های عفونت گشت تا در صورت بروز درمان شود. تزریق در صورت ابتلا بیمار به عفونت محل تزریق و یا عفونت گسترده در بدن ممنوع است و باید بعد از درمان عفونت انجام شود.
نحوه انجام بلاک
برای انجام بلاک شبکه عصبی کمری با روش وینی، سوزن از کشاله ران، به سمت این شبکه عصبی هدایت می شود. بیمار به حالت خوابیده به پشت قرار می گیرد تا دسترسی به کشاله ران مقدور باشد. بعد از قرارگیری بیمار در حالت مناسب با لمس کشاله ران محل ورود سوزن مشخص می شود. در نهایت سوزن وارد بافت می شود و بعد از اطمینان از درست بودن محل نوک سوزن تزریق انجام می شود.
نحوه انجام بلاک:
عوارض جانبی احتمالی و روش های پیشگیری
تمام بیماران بعد از انجام تزریق تا مدتی تحت نظر قرار می گیرند تا اثربخشی تزریق ارزیابی شود و از اتفاق نیافتادن عوارض جانبی احتمالی اطمینان حاصل شود. به دلیل وجود عروق بسیار در بافت محل تزریق ممکن است هماتوم (تجمع خون در بافت) ایجاد شود. برای جلوگیری از تشکیل هماتوم می توان از سوزن های نازک، گذاشتن پک های سرد روی محل تزریق تا 20 دقیقه و یا فشار دادن محل ورود سوزن بعد از تمام شدن تزریق استفاده کرد.
آسیب دیدن ساختار های مجارو مانند شریان و ورید فمورال (رانی) و تزریق دارو به آن ها به ندرت اتفاق می افتد و می توان از این گونه عوارض جلوگیری کرد. دیگر عارضه احتمالی این تزریق افزایش درد موقتی است که در تعدادی از بیماران اتفاق می افتد و به دلیل ورود سوزن به بافت است و خود به خود بهبود پیدا می کند. عفونت محل تزریق به ندرت و اکثرا در بیماران با نقص سیستم ایمنی (دیابت، سرطان، ...) اتفاق می افتد و به دلیل انجام پروسیجر به صورت استریل نادر است.