درد روان‌زا نوعی درد است که منشأ جسمی مشخصی ندارد و بیشتر به دلیل عوامل روان‌شناختی مانند
استرس،
اضطراب، افسردگی یا آسیب‌های روحی ایجاد می‌شود. این نوع درد واقعی است و بیمار آن را احساس میکند، اما علت آن بیشتر به عملکرد ذهن و سیستم عصبی مربوط است تا به یک مشکل جسمی خاص.
علائم درد روان‌زا
درد روان‌زا می‌تواند در هر قسمت از بدن احساس شود و به شکل‌های مختلفی بروز کند:
•
درد معده و مشکلات گوارشی مانند سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS)
•
درد قفسه سینه که ناشی از مشکلات قلبی نیست (مانند درد ناشی از حملات پانیک)
• کمردرد یا گردن‌درد که با استرس و اضطراب تشدید می‌شود
علل ایجاد درد روان‌زا
درد روان‌زا معمولاً به دلیل تعامل بین ذهن و بدن ایجاد می‌شود. برخی از عوامل مؤثر عبارتند از:
استرس و اضطراب
• استرس مزمن باعث افزایش تنش عضلانی و تحریک سیستم عصبی می‌شود که منجر به درد می‌شود.
افسردگی
• افسردگی می‌تواند حساسیت به درد را افزایش دهد و باعث دردهای بدون علت جسمی مشخص شود.
تجربیات آسیب‌زا (Trauma) و PTSD
• آسیب‌های روحی گذشته، مانند سوءاستفاده یا حوادث ناگوار، می‌توانند باعث درد مزمن شوند.
مشکلات خواب
• کمبود خواب می‌تواند حساسیت به درد را افزایش دهد و سیستم عصبی را تحریک کند.
اثرات پلاسبو و نوسبو
• انتظار داشتن درد یا نگرانی از یک بیماری می‌تواند واقعاً باعث احساس درد شود.
نحوه تشخیص درد روان‌زا
پزشکان برای تشخیص درد روان‌زا مراحل زیر را انجام می‌دهند:
✅ بررسی پزشکی کامل برای رد مشکلات جسمی (مانند عفونت، التهاب یا
بیماری‌های عصبی)
✅ مصاحبه روان‌شناختی برای بررسی سطح استرس، اضطراب و افسردگی
✅ ارزیابی الگوی درد (مثلاً آیا درد در شرایط استرس‌زا تشدید می‌شود؟)
روش‌های درمانی برای درد روان‌زا
روان‌درمانی و تکنیک‌های ذهنی
• درمان شناختی-رفتاری (CBT): تغییر الگوهای فکری منفی که درد را تشدید می‌کنند.
• مدیتیشن و ذهن‌آگاهی: کاهش استرس و بهبود کنترل بر درد.
• هیپنوتراپی: کمک به کاهش شدت درد از طریق تکنیک‌های ذهنی.
تغییر سبک زندگی و روش‌های خودمراقبتی
•
ورزش منظم: کاهش تنش عضلانی و افزایش ترشح اندورفین (مسکن طبیعی بدن).
• بهبود خواب: داشتن خواب کافی برای کاهش حساسیت به درد.
• مدیریت استرس: از طریق یوگا، تنفس عمیق، یا نوشتن افکار.
دارودرمانی
• داروهای ضدافسردگی (مانند SSRIs و SNRIs): برای کاهش دردهای مزمن مرتبط با افسردگی.
• مسکن‌های خفیف: فقط در صورت نیاز، زیرا مسکن‌های قوی معمولاً مؤثر نیستند.
آیا درد روان‌زا واقعی است؟
بله، درد روان‌زا کاملاً واقعی است. این درد به دلیل فعالیت‌های غیرطبیعی در مغز و سیستم عصبی ایجاد می‌شود، نه صرفاً «تخیلی» یا «ساختگی». بیماران واقعاً رنج می‌برند و نیاز به حمایت و درمان مناسب دارند.
اگر شما یا کسی که می‌شناسید از درد مزمن بدون علت مشخص رنج می‌برد، ممکن است عوامل روان‌شناختی نقش داشته باشند و مراجعه به یک پزشک متخصص دردشناسی می‌تواند کمک‌کننده باشد.