بیماری نقرس یک نوع شایع و پیچیده از آرتریت است که می‌تواند هر فردی را درگیر کند. علائم نقرس با حملات ناگهانی و شدید درد، تورم، قرمزی و حساسیت به لمس مفاصل، که اغلب مفصل انگشت شست پا را درگیر می‌کند، مشخص می‌شود.
حمله نقرس می‌تواند به طور ناگهانی اتفاق بیفتد و اغلب اوقات فرد را در نیمه شب با این احساس که انگشت شست پا در حال سوختن است بیدار کند. مفصل آسیب دیده گرم، متورم و چنان حساس است که حتی وزن لایه رویی آن هم غیرقابل تحمل به نظر می‌رسد. علائم نقرس ممکن است بیایند و بروند، اما روش‌هایی برای کنترل و جلوگیری از شدید شدن آن‌ها وجود دارد.
علائم نقرس
علائم نقرس پا و سایر مفاصل تقریبا همیشه به طور ناگهانی و غالبا در شب مشاهده می‌شوند. جدول زیر شایع‌ترین علائم این بیماری را نشان می‌دهد:
درد مفصلی شدید
نقرس معمولا مفصل بزرگ انگشت شست پا را تحت تاثیر قرار می‌دهد، اما ممکن است در هر مفصلی ایجاد شود. مفاصل دیگری که معمولا مبتلا می‌شوند شامل مچ پا، زانو، آرنج، مچ دست و انگشت‌ها است.
درد احتمالا در چهار تا 12 ساعت اول پس از شروع شدیدتر است.
ناراحتی طولانی‌مدت
بعد از فروکش کردن شدیدترین درد، ممکن است بعضی از ناراحتی‌های مفصلی از چند روز تا چند هفته طول بکشند.
حملات بعدی احتمالا طولانی‌تر بوده و مفاصل بیشتری را تحت تاثیر قرار می‌دهند.
التهاب و قرمزی
بررسی تصاویر نقرس پای چپ، پای راست و سایر نقاط بدن نشان می‌دهد که مفاصل آسیب دیده متورم، حساس، گرم و قرمز می‌شوند.
دامنه حرکتی محدود
با گذشت زمان، علائم نقرس شست پا و سایر مفاصل بدن را بیشتر تحت تاثیر قرار می‌دهند. در نتیجه، با پیشرفت بیماری ممکن است نتوانید مفاصل خود را به طور عادی حرکت دهید.
اگر درد ناگهانی و شدیدی در مفصل دارید، با پزشک فوق تخصص روماتولوژی تماس بگیرید. در صورت عدم درمان، نقرس می‌تواند به بدتر شدن درد و آسیب مفصلی منجر شود. اگر تب و مفصل گرم و ملتهب دارید، بلافاصله باید به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید، چون این علائم می‌توانند نشانه عفونت باشند.
اگر به طور ناگهانی مفاصل شما، به خصوص مفصل شست پا، شروع به درد کردند، حتما به پزشک مراجعه کنید.
علت بروز نقرس
نقرس هنگامی رخ می‌دهد که کریستال‌های اورات در مفصل جمع شده و باعث التهاب و درد شدید حمله نقرس می‌شوند. در صورت وجود مقادیر زیادی اسید اوریک در بدن، کریستال‌های ادراری هم تشکیل می‌شوند.
بدن بر اثر تجزیه پورین (موادی که به طور طبیعی در بدن یافت می‌شوند)، اسید اوریک تولید می‌کند. پورین همچنین در غذاهای خاصی مانند گوشت قرمز، جگر و غذاهای دریایی یافت می‌شود. خوراکی‌های دیگری که سطح اسید اوریک را بالا می‌برند، شامل نوشیدنی‌های الکلی و به ویژه آبجو و نوشیدنی‌های شیرین شده با قند میوه (فروکتوز) هستند.
به طور معمول اسید اوریک در خون حل و از طریق کلیه‌ها به ادرار منتقل می‌شود. اما گاهی اوقات یا بدن بیش از حد اسید اوریک تولید می‌کند یا کلیه‌ها قادر به دفع آن نیستند. هنگامی که این اتفاق می‌افتد، اسید اوریک تجمع یافته و در یک مفصل یا بافت اطراف آن بلورهای تیز و سوزن مانند ایجاد می‌کند که درد، التهاب و تورم را به دنبال دارد.
عوامل خطر ابتلا به نقرس
اگر مقادیر زیادی اسید اوریک در بدن خود داشته باشید، به احتمال زیاد به نقرس مبتلا خواهید شد. عواملی که سطح اسید اوریک را در بدن افزایش می‌دهند عبارتند از:
-
رژیم غذایی: رژیم غذایی غنی از گوشت و غذاهای دریایی و نوشیدنی‌هایی که با قند میوه (فروکتوز) شیرین شده‌اند، سطح اسید اوریک را افزایش می‌دهد. مصرف الکل، به ویژه آبجو هم تاثیر مشابهی خواهد داشت.
-
چاقی: اگر اضافه وزن دارید، بدن اسید اوریک بیشتری تولید می‌کند و کلیه‌ها برای دفع آن کاری بیشتری انجام می‌دهند.
-
مشکلات پزشکی: بعضی از بیماری‌ها و شرایط خاص، خطر ابتلا به نقرس را افزایش می‌دهند. این موارد شامل فشار خون بالا و بیماری‌های مزمن مانند دیابت، سندرم متابولیک و بیماری‌های قلبی و کلیوی است.
-
داروهای خاص: استفاده از دیورتیک‌های تیازیدی که معمولاً برای درمان فشار خون بالا استفاده می‌شوند و آسپرین با دوز پایین می‌تواند سطح اسید اوریک را افزایش دهد. به‌علاوه، افرادی که عضو پیوندی دریافت می‌کنند از داروهایی استفاده می‌کنند که می‌توانند باعث افزایش اسید اوریک شوند.
-
سابقه خانوادگی نقرس: اگر سایر اعضای خانواده نقرس داشته باشند، به احتمال زیاد به این بیماری مبتلا خواهید شد.
-
سن و جنسیت: نقرس در مردان بیشتر اتفاق می‌افتد، به این دلیل که معمولا زنان سطح اسید اوریک کمتری دارند. با این حال بعد از یائسگی، میزان اسید اوریک زنان به مردان نزدیک می‌شود. همچنین مردان به احتمال زیاد زودتر دچار نقرس می‌شوند (معمولا در سنین 30 تا 50 سالگی)، در حالی که زنان به طور کلی پس از یائسگی علائم و نشانه‌هایی از آن را پیدا می‌کنند.
-
جراحی یا ضربه: تجربه جراحی یا ضربه با افزایش خطر ابتلا به حمله نقرس همراه است.
عوارض نقرس
افراد مبتلا به نقرس ممکن است مشکلات شدیدتری را تجربه کنند، از جمله:
-
نقرس بازگشتی: بعضی از افراد پس از درمان دیگر هرگز علائم و نشانه‌های نقرس را تجربه نمی‌کنند. اما بعضی دیگر ممکن است هر سال چند بار با علائم آن مواجه شوند. داروها می‌توانند از بروز حمله نقرس در افراد مبتلا به نقرس بازگشتی جلوگیری کنند. در صورت عدم درمان، نقرس باعث فرسایش و تخریب مفصل می‌شود.
-
نقرس پیشرفته: نقرس درمان نشده ممکن است باعث رسوب کریستال‌های اورات در زیر پوست، در گره‌هایی به نام توفی (TOE-fie)، شود. توفی می‌تواند در مناطق مختلفی مانند انگشت‌ها، دست‌ها، پاها، آرنج یا تاندون آشیل در پشت مچ پا ایجاد شود. این عارضه معمولا دردناک نیست، اما در حملات نقرس ممکن است متورم و حساس شود.
-
سنگ کلیه:کریستال‌های اورات می‌توانند در مجاری ادراری افراد مبتلا به نقرس جمع شده و باعث ایجاد سنگ کلیه شوند. مصرف دارو می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به سنگ کلیه کمک کند.
بعضی از بیماران مبتلا به نقرس در طول زندگی خود به طور مکرر درد و سایر علائم این بیماری را تجربه می‌کنند.
پیش‌گیری از علائم نقرس
در دوره‌های عاری از علائم، ممکن است دستورالعمل‌های غذایی به محافظت در برابر حملات این بیماری در آینده کمک کنند. در ادامه بعضی از این دستورالعمل‌ها را بررسی می‌کنیم:
-
مصرف مایعات فراوان: آب زیاد بنوشید و تعداد نوشیدنی‌های شیرین را محدود کنید، به ویژه آن‌هایی که با شربت با فروکتوز بالا شیرین می‌شوند.
-
محدودیت مصرف الکل: با پزشک در مورد راه‌های ترک الکل صحبت کنید. شواهد جدید نشان می‌دهد که آبجو به ویژه در مردان احتمال بروز علائم این بیماری را افزایش می‌دهد.
-
دریافت پروتئین مورد نیاز بدن از محصولات لبنی کم چرب: در حقیقت، محصولات لبنی کم چرب ممکن است یک اثر محافظتی در برابر این بیماری داشته باشند، بنابراین بهترین منبع پروتئین هستند.
نوشیدن آب فراوان، پرهیز از مصرف الکل و دریافت لبنیات کم چرب از بروز نقرس پیش‌گیری می‌کند.
-
محدودیت مصرف گوشت، ماهی و مرغ: همواره توجه داشته باشید که چه نوع و چه مقدار از این مواد غذایی را مصرف می‌کنید، چون در غیر این صورت مشکلاتی را برای شما ایجاد می‌کنند.
-
حفظ وزن مطلوب بدن: خوراکی‌هایی را انتخاب کنید که به حفظ وزن کمک کنند. کاهش وزن ممکن است سطح اسید اوریک را در بدن پایین بیاورد. اما از رژیم‌های بسیار سخت یا کاهش وزن سریع خودداری کنید، چون می‌توانند به طور موقت سطح اسید اوریک را افزایش دهند
پزشکان پیروی از رژیم غذایی سالم و حفظ وزن در محدوده طبیعی را در پیش‌گیری از نقرس موثر می‌دانند.
تشخیص بیماری نقرس
آزمایش‌های زیادی برای کمک به تشخیص نقرس وجود دارند. این آزمایش‌ها که معمولا توسط بهترین پزشک روماتیسم توصیه می‌شوند، عبارتند از:
-
آزمایش مایعات مفصل: پزشک از سوزن برای برداشتن مایعات از مفصل آسیب دیده استفاده می‌کند. هنگام بررسی مایعات در زیر میکروسکوپ، ممکن است کریستال‌های اورات قابل مشاهده باشند.
-
آزمایش خون: پزشک آزمایش خون را برای اندازه‌گیری میزان اسید اوریک و کراتینین در خون توصیه می‌کند. نتیجه آزمایش خون می‌تواند گمراه‌کننده باشد. بعضی از افراد سطح اسید اوریک بالا دارند، اما هرگز این بیماری را تجربه نمی‌کنند و بعضی از افراد علائم و نشانه‌های این بیماری را دارند، اما سطح اسید اوریک در خون آن‌ها غیرعادی نیست.