تزریق مفصل استرنوکلاویکولار (Sternoclavicular) تحت گاید سونوگرافی
مفصل استرنوکلاویکولار (Sternoclavicular) بین انتهای فوقانی استخوان جناغ و انتهای داخلی استخوان ترقوه قرار دارد. احساس درد در این مفصل، در بسیاری از مواقع مانند دردهای قلبی است. این مفصل مستعد به ابتلا به انواع آرتریت ها به ویژه استئوآرتریت و آرتریت روماتوئید است. این مفصل اغلب در آسیب دیدگی‌هایی که در آن ضربه مستقیم به جناغ یا ترقوه وارد می‌شود آسیب می‌بیند. اگر این صدمات ادامه پیدا کنند می‌توانند منجر به شلی یا دررفتگی مفصل شوند. همچنین این مفصل یکی از مناطقی است در متاستاز (پخش شدن) تومورها در بدن به سرعت مورد حمله قرار می‌گیرد.
در تصویر زیر این مفصل نشان داده شده است:
معاینات فیزیکی نشان داده‌اند که بیمار سعی می‌کند تا با ثابت نگه داشتن شانه در حالت خنثی از درد جلوگیری کند. همچنین با جلو و عقب بردن شانه یا بالا آوردن بازو درد ایجاد می‌شود. در التهاب حاد این مفصل بیمار احساس گرما و تورم مفصل دارد. همچنین ممکن است احساس کلیک در حین حرکت دادن مفصل گزارش شود. درد التهاب مفصل استرنوکلاویکولار با حرکت دادن شانه به عقب وجلو بدتر می‌شود. لازم به ذکر است که نیم در رفتگی در این مفصل بسیار شایع است اما تا زمانی که با درد همراه نباشد نیاز به اقدام درمانی تهاجمی ندارد.
تصویربرداری در تزریقات مدیریت درد
به طور کلی موفقیت بلاک‌هایی که برای کنترل و درمان سندرم‌های درد انجام می‌شوند به دقت تزریق بستگی دارد. دو نوع کلی انجام تزریقات استفاده از آناتومی سطحی برای مشخص کردن محل تزریق (روش بلایند) و استفاده از تصویربرداری همزمان هستند.
در روش بلایند به دلیل آن که ساختارهای داخلی در هنگام تزریق دیده نمی‌شوند امکان اشتباه قرار گرفتن محل سوزن بیشتر است. این روش‌ها به عنوان روش‌های کلاسیک انجام تزریق شناخته می‌شوند و به مرور زمان به دلیل افزایش دقت تصویربرداری‌های مختلف امروزه کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرند.
استفاده از تصویربرداری همزمان به پزشک اجاره می‌دهد تا آناتومی ناحیه تزریق را قبل از ورود سوزن بررسی کند و تزریق دقیق‌تری انجام دهد که باعث کمتر اذیت شدن بیمار حین انجام تزریق، بلاک با کیفیت‌تر و طولانی‌تر، کاهش مقدار داروی مورد نیاز برای تزریق و کاهش عوارض جانبی می‌شود. از تصویربرداری‌هایی که به صورت گسترده برای انجام بلاک‌های مختلف از آن‌ها کمک گرفته می‌شود می‌توان به سونوگرافی، فلوروسکوپی و CT Scan اشاره کرد.
برتری‌های تصویربرداری سونوگرافی
از بین تصویربرداری‌هایی که برای انجام بلاک استفاده می‌شوند، تصویربرداری سونوگرافی از همه در دسترس‌تر است و به دلیل نبودن پرتوهای یونیزان در این تصویربرداری و عدم نیاز به تزریق ماده حاجب ریسک کمتر نسبت به بقیه دارد. تصویربرداری سونوگرافی توانایی نشان دادن عروق محل تزریق را دارد و می‌توان از آن برای جلوگیری از تزریق داخل عروقی استفاده کرد.
علاوه بر توانایی نشان دادن عروق، دستگاه سونوگرافی با نشان دادن اعصاب و دیگر ساختارهای بافت نرم ناحیه حین انجام تزریق امکان تزریق دقیق‌تر و موثرتر با عوارض جانبی کمتر را فراهم می‌کند. یک برتری دیگر تصویربرداری سونوگرافی به تصویربردای فلوروسکوپی نبود پرتوهای یونیزان است و امکان استفاده از این تصویربرداری برای خانم‌های حامله نیازمند تزریق وجود دارد.
لازم به ذکر است که در افرادی که علت جراحی یا به صورت مادرزادی آناتومی به هم ریخته و غیرطبیعی دارند یا اضافه وزن شدید دارند (به دلیل عدم عبور مناسب امواج فراصوت از بافت چربی) ممکن است بسته به نظر پزشک نوع تصویربرداری برحسب بیمار متفاوت باشد.
کاربردها
از این تزریق برای تشخیص و درمان دردهای جلوی قفسه سینه استفاده می‌شود. کاربرد تشخیصی به این صورت است که اگر بعد از تزریق درد بیمار کاهش یافت یعنی علت درد بیمار التهاب مفصل بوده است و نیازی به ادامه فرآیندهای تشخیصی و بررسی دیگر ساختارهای شانه نیست. کاربرد درمانی این تزریق برای دردهای ناشی التهاب این مفصل است. در هر دو نوع التهاب حاد یا مزمن یا آرتریت این مفصل می‌توان با انجام این تزریق درد را کنترل کرد، سرعت بهبودی را افزایش داد و از پیشرفت کردن بیماری جلوگیری کرد.
ممنوعیت‌ها
در افرادی که به دلیل بیماری‌ای دیگر (مانند بیماری قلبی) داروهای ضد انعقاد مصرف می‌کنند باید تحت نظر پزشک مدتی دارو قطع شود تا خطر خونریزی بعد از تزریق کاهش یابد. در صورت اختلال انعقادی به دلیل بیماری بسته به نظر پزشک و پس از انجام آزمایشات لازم می‌توان در صورت صلاحدید پزشک این تزریق را انجام داد. تزریق در محلی که عفونت پوستی فعال وجود دارد یا در صورت عفونت سیستمیک بدن باید تا بعد از درمان عفونت عقب انداخته شود.
این تزریق نباید برای افرادی که در مسیر عبور سوزن تومور دارند انجام شود. در افرادی که به دلیل جراحی یا مادرزادی آناتومی ناحیه بهم ریخته است این تزریق باید با دقت بیشتری انجام شود.
نحوه انجام تزریق
برای داروهای تزریق معمولا از دارو های بی‌حسی یا کورتیکواستروئیدها (داروهای ضد التهابی) برای کاهش درد و التهاب استفاده می‌شود. در این روش سوزن از سمت جلو به سمت مفصل استرنوکلاویکولار هدایت می‌شود. بیمار به حالت خوابیده به پشت قرار می‌گیرد، سپس پزشک با لمس استخوان‌های جناغ و ترقوه و تصویربرداری سونوگرافی محل تزریق را مشخص می‌کند.
بعد از مشخص کردن محل ورود سوزن، پوست بیمار با بتادین استریل می‌شود. سپس سوزن وارد بافت می‌شود و بعد از تنظیم کردن محل نوک سوزن داخل بافت تحت تصویربرداری همزمان سونوگرافی تزریق انجام می‌شود.
نحوه انجام تزریق:
تصویر سونوگرافی نشان دهنده مفصل استرنوکلاویکولار (SC Joint) و محل نوک سوزن (*):
بررسی‌های بعد از تزریق
تمام بیماران بعد از انجام تزریق از جهت بررسی اثربخشی بلاک و بروز عوارض جانبی احتمالی تزریق تحت نظر قرار می‌گیرند. با اینکه اکثر بیماران بعد از انجام بلاک بی دردی پیدا می کنند، بعضی از بیمارن افزایش درد موقتی بعد از انجام بلاک را تجربه می‌کنند که به دلیل ورود سوزن به بافت است و همراه با درد اصلی بیماری بعد از مدت کوتاهی از بین می‌رود. در صورت ایجاد تنگی نفس باید بیمار از جهت پنوموتوراکس (در ادامه توضیح داده شده است) بررسی شود. به بیماران توصیه می شود تا در صورت افزایش درد و یا تب که می‌تواند نشانه عفونت باشد به پزشک مراجعه کنند.
عوارض جانبی احتمالی
احتمال درست نبودن محل سوزن و عوارض ناشی از آن مانند آسیب دیدن عروق، تزریق داخل عروقی و یا پونوموتوراکس (سوراخ شدن پرده‌های پوشاننده ریه که باعث تنگی نفس می‌شود) به دلیل استفاده از تصویربرداری همزمان سونوگرافی، به ندرت اتفاق می‌افتند. پونوموتوارکس که روی هم خوابیدن ریه است در افراد بدون بیماری زمینه، بی‌خطر است.
ایجاد عفونت بعد از تزریق نادر است (و در افراد با نقص ایمنی مانند افراد مبتلا به ایدز یا سرطان یا دیابت که قند خونشان تحت کنترل نیست بیشتر اتفاق می‌افتد) و می‌توان با استفاده از وسایل استریل و شستن محل تزریق با بتادین قبل از ورود سوزن به راحتی جلوی آن را گرفت.
دیگر عارضه این بلاک می‌تواند ایجاد کبودی یا هماتوم (تجمع خون در بافت) باشد که به دلیل پرخون بودن بافت محل تزریق اتفاق می‌افتد. اما می‌توان با وارد کردن فشار بعد از انجام بلاک روی محل تزریق جلوی این عوارض را گرفت. استفاده از سوزن‌های نازک هم باعث کاهش احتمال تشکیل هماتوم می‌شود. همچنین می‌توان از پک‌های سرمازا استفاده کرد. این پک‌ها درد بعد از تزریق را هم کاهش می‌دهند.