بلاک شبکه بازویی-Brachial plexus
با روش اینفراکلاویکولار-Infraclavicular
بلاک عصب به معنی مسدود کردن انتقال‌های پیام درد با استفاده از تزریق مواد بی‌حسی (در بلاک موقتی) و مواد تخریب‌کننده عصب (در بلاک دائمی) گفته می‌شود. در مواردی داروهای ضد التهابی نیز به محل عصب تزریق می‌شوند که باعث کاهش التهاب عصب و شروع فرآیند بهبودی می‌شوند.
آناتومی شبکه عصبی بازویی
شبکه عصبی بازویی، از به هم رسیدن چندین عصب نخاعی گردنی (اعصابی که مستقیما از نخاع گردنی خارج می‌شوند) در کنار گردن تشکیل می‌شود. از این شبکه عصبی در نهایت سه تنه عصبی خارج می‌شود که از زیر استخوان ترقوه به سمت دست حرکت می‌کنند و عصب‌دهی حسی و حرکتی گردن و شانه و تمامی دست را بر عهده دارند.
در تصویر زیر این شبکه عصبی نشان داده شده‌است:
با توجه به اینکه در روش اینفراکلاویکولار سوزن در ابتدا شبکه عصبی قرار نمی‌گیرد، بلاک با این روش باعث بی‌حسی و بی‌دردی در منطقه شانه نمی‌شود و بی‌حسی و بی‌دردی ایجاد شده توسط این بلاک از قسمت آرنج تا نوک انگشتان است.
منطقه تحت تاثیر در بلاک شبکه بازویی با روش اینفراکلاویکولار:
کاربردها
بلاک شبکه عصبی بازویی برای تشخیص و درمان دردهای گردن، شانه و دست کاربرد دارد. کاربرد تشخیصی به این صورت است که اگر بعد از انجام بلاک درد بیمار کنترل شد یعنی این شبکه عصبی در ایجاد درد برای بیمار نقش داشته‌است یا پیام‌های درد را منتقل می‌کرده است. دیگر کاربرد این بلاک ایجاد بی‌حسی برای اعمال جراحی دست است.
دیگر استفاده بلاک شبکه بازویی در کنترل دردهای حاد و اورژانسی مانند دردهای ناشی از سرطان شانه و گردن و دست و به خصوص تومور مهاجم به شبکه بازویی، درد ناشی از تروما (آسیب فیزیکی)، درد ناشی از هرپس زوستر حاد (زونا) و دردهای ناشی از نوریت (التهاب عصب) شبکه عصبی بازویی است. از این بلاک می توان برای درمان دیستروفی سمپاتیکی رفلکسی (اختلال اعصاب سمپاتیکی که باعث قرمزی، درد سوزشی و حساسیت به لمس می‌شود) نیز استفاده کرد.
در بیمارانی که به دلیلی مانند سرطان نیاز به انجام این بلاک می‌کنند اما دردشان بعد از مدتی دوباره عود می‌کند می‌توان از بلاک دائمی (تخریب عصب) استفاده کرد. برای پیش‌بینی مقدار بی‌دردی بعد از بلاک دائمی و مقدار اختلال حرکتی بعد از آن، ابتلا چند بلاک موقتی انجام می‌شود تا بتوان اثر بلاک دائمی را پیش‌بینی کرد.
ممنوعیت‌ها
در بیماران با اختلال انعقادی (به دلیل مصرف دارو و یا بیماری) باید قبل از انجام تزریق اختلال را برطرف کرد. در مواردی که اختلال انعقادی به علت دارو باشد (مانند افرادی که دارو های قلبی مصرف می‌کنند) باید با صلاح دید پزشک این داروها قبل از انجام تزریق قطع شوند. البته در افراد مبتلا به سرطان ممکن است به دلیل درد شدید و با توجه به مقدار اختلال انعقادی این بلاک را تحت شرایط خاص و با توجه به تصمیم پزشک انجام داد.
در صورت ابتلا بیمار به ضعف سیستم ایمنی (افراد مبتلا به دیابت، سرطان، ایدز، مصرف طولانی کورتیکواستروئیدها) باید در پیگیری‌ها به دنبال نشانه‌های عفونت گشت تا در صورت بروز درمان شود. تزریق در صورت ابتلا بیمار به عفونت محل تزریق و یا عفونت گسترده در بدن ممنوع است و باید بعد از درمان عفونت انجام شود.
نحوه انجام بلاک
برای انجام بلاک شبکه عصبی بازویی با روش اینفراکلاویکولار سوزن از زیر استخوان ترقوه، به سمت این شبکه عصبی هدایت می شود. بیمار به حالت خوابیده به پشت قرار می گیرد، بعد از قرارگیری بیمار در حالت مناسب محل ورود سوزن با لمس استخوان ترقوه مشخص می شود. در نهایت سوزن با وارد بافت می شود و بعد از اطمینان از درست بودن محل نوک سوزن تزریق انجام می شود.
نحوه انجام بلاک:
عوارض جانبی احتمالی و روش های پیشگیری
تمام بیماران بعد از انجام تزریق تا مدتی تحت نظر قرار می گیرند تا اثربخشی تزریق ارزیابی شود و از اتفاق نیافتادن عوارض جانبی احتمالی اطمینان حاصل شود. به دلیل وجود عروق بسیار در بافت گردن ممکن است هماتوم (تجمع خون در بافت) ایجاد شود. برای جلوگیری از تشکیل هماتوم می توان از سوزن های نازک، گذاشتن پک های سرد روی محل تزریق تا 20 دقیقه و یا فشار دادن محل ورود سوزن بعد از تمام شدن تزریق استفاده کرد.
آسیب دیدن ساختار های مجارو مانند شریان و ورید های ناحیه، تزریق داخل عروقی (که می تواند باعث مسمومیت بیمار شود) ، تزریق به فضا های عمقی تر و لایه های پوشاننده نخاع، آسیب دیدن اعصاب نخاعی توسط سوزن و یا پونوموتوراکس (سوارخ شدن پرده های پوشاننده ریه که می تواند باعث تنگی نفس شود) به ندرت اتفاق می افتد و می توان از این گونه عوارض جلوگیری کرد.
در بعضی موارد عصب فرنیک (که مسئول عصب دهی به دیافراگم است) و در موارد محدود تری عصب راجعه حنجره (که مسئول عصب دهی به تار های صوتی است) نیز بلاک می شوند که به خودی خود خطرناک نیستند اما در بیمارانی که بیماری ریوی دارند بلاک شدن همزمان این دو عصب به همراه بیماری زمینه ای تنفسی می تواند باعث تنگی نفس بیمار شود. ریسک پونوموتوراکس در این روش انجام بلاک شبکه عصبی بازویی بیشتر از دیگر روش هاست.
دیگر عارضه احتمالی این تزریق افزایش درد موقتی است که در بعضی از بیماران اتفاق می افتد و به دلیل ورود سوزن به بافت است و خود به خود بهبود پیدا می کند. عفونت محل تزریق به ندرت و اکثرا در بیماران با نقص سیستم ایمنی (دیابت، سرطان، ...) اتفاق می افتد و به دلیل انجام پروسیجر به صورت استریل نادر است.